Καλλιέργεια & Φύτευση Μυρτίλου

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Το Μύρτιλο αποτελεί -σύμφωνα με τους ειδικούς- μία πολύ καλή εναλλακτική καλλιέργεια που μπορεί να καλλιεργηθεί σε όλα τα σημεία της χώρας μας από την Κρήτη μέχρι τον Έβρο λόγω του ότι περιλαμβάνει ποικιλίες που έχουν μεγάλη προσαρμοστικότητα στο κλίμα και κυρίως υπάρχουν ποικιλίες που έχουν ανάγκη από περισσότερο ή λιγότερο χειμερινό ψύχος για να αναπτυχθούν και να δώσουν ικανοποιητική παραγωγή.

Προσοχή χρειάζεται μόνο στην επιλογή της κατάλληλης ποικιλίας που πρέπει να καλλιεργηθεί.. Για να επιλέξει κανείς ποια ποικιλία θα εγκαταστήσει, πρέπει να λάβει υπόψη του πολλούς παράγοντες, μεταξύ αυτών ο σημαντικότερος είναι η προσαρμοστικότητα της ποικιλίας στις ιδιότητες του εδάφους και στο κλίμα της περιοχής. Στη Βόρεια Ελλάδα μπορούν να καλλιεργηθούν ποικιλίες που απαιτούν μεγαλύτερα ποσά χειμερινού ψύχους για να αρθεί ο λήθαργος των οφθαλμών τους, ενώ στη Νότια Ελλάδα ποικιλίες που απαιτούν μικρότερα ποσά χειμερινού ψύχους. Το Μύρτιλο λόγω της μεγάλης του προσαρμοστικότητας στο ελληνικό περιβάλλον, αλλά και λόγω του πολύ υψηλού εισοδήματος που μπορεί να αποδώσει, αποτελεί μία σοβαρή πρόταση για τους Έλληνες παραγωγούς και όχι μόνο.

ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Το Δενδρώδες Mύρτιλο είναι θάμνος με ύψος 1,5-1,8 μέτρα που προτιμά περιοχές με μεγάλη ηλιοφάνεια, αλλά μπορεί να ανεχθεί και τη μερική σκίαση. Η επικονίαση των ανθέων του μύρτιλου εξασφαλίζεται με τα έντομα και κυρίως με τις μέλισσες.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΥΤΕΥΣΗΣ

Η φύτευση του δενδρώδους μύρτιλου γίνεται κατά προτίμηση στα τέλη του χειμώνα-άνοιξη. Σε περιοχές όμως της κεντρικής, νότιας και νησιωτικής Ελλάδος μπορεί να φυτευτεί την περίοδο Οκτωβρίου-Μαρτίου. Τα φυτά μπορούν να είναι σε γλάστρες, ή να είναι γυμνόριζα. Αν είναι σε γλάστρες είναι δυνατή η φύτευση του όλο το χρόνο εκτός σε περιόδους με πάρα πολύ ζέστη ή πάρα πολύ κρύο. Θα πρέπει κανείς να έχει υπόψη του ότι, οι ρίζες του μύρτιλλου είναι πολύ λεπτές και αποξηραίνονται πολύ εύκολα όταν ευρίσκονται απροστάτευτες στον αέρα. Το φυτό είναι ανθεκτικό πολύ στο ψύχος, μπορεί να επιζήσει σε θερμοκρασίες -28ο C ή και ακόμη χαμηλότερες .

Οι ρίζες του Μύρτιλου, είναι λεπτές και νηματώδεις δεν έχουν απορροφητικά τριχίδια. Λόγω της επιφανειακής ανάπτυξης του ριζικού συστήματος απαιτείται, το έδαφος να έχει μία ικανοποιητική υγρασία καθ’ όλη την διάρκεια της ανάπτυξης του φυτού. Εάν δεν βρέχει πρέπει απαραιτήτως το μύρτιλλο να αρδεύεται. Το φυτό αυτό δεν ανέχεται την ξηρασία, αλλά και η περίσσεια του νερού ιδίως κατά την περίοδο της ωριμάνσεως των καρπών μπορεί να είναι καταστροφική. Έχει παρατηρηθεί το σκάσιμο των καρπών κατά την περίοδο αυτή μετά από μία έντονη βροχόπτωση. Καλή τεχνική αρδεύσεως για το μπλούμπερρυ αποτελεί το σύστημα της στάγδην άρδευσης.

Οι αποστάσεις φυτεύσεως ποικίλλουν από 1,0 – 1,5m επάνω στη γραμμή φυτεύσεως και 2,0- 2,5m μεταξύ των γραμμών φυτεύσεως. Ο αριθμός των φυτών συνήθως είναι περίπου 250 - 350 φυτά ανά στρέμμα.

Στην καλλιέργεια του Μύρτιλου χρησιμοποιούνται ορισμένα οργανικά βελτιωτικά. Κατά τη διάρκεια της φύτευσης βάζουμε  στην ρίζα του φυτού τύρφη όπως και στο τέλος της φυτείας της κάθε ρίζας. Όταν τελειώσουμε βάζουμε πριονίδια, που τοποθετούνται σαν εδαφοκάλυψη στην επιφάνεια του εδάφους ή ενσωματώνονται γύρω από τα φυτά του μύρτιλλου.

ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ

Η συγκομιδή των καρπών του μπλούμπερρυ είναι σταδιακή και συνήθως γίνεται με τα χέρια. Η συγκομιδή κάθε ποικιλίας γίνεται σε 4-8 «χέρια».  Επειδή το Μύρτιλο καλλιεργείται σε γραμμές, η μηχανική συγκομιδή του είναι εύκολη. Χρησιμοποιείται για την συγκομιδή των καρπών του ένας μηχανισμός δονήσεως ο οποίος συνοδεύεται από ένα σύστημα συλλογής των καρπών που πέφτουν.

ΚΛΑΔΕΜΑ

Τα πρώτα τέσσερα χρόνια μετά το φύτεμα γίνεται ένα ελαφρό κλάδεμα που συνίσταται κυρίως στο "άνοιγμα" του φυτού.  Μετά το πέμπτο έτος, το κλάδεμα του μπλούμπερρυ συνίσταται στην απομάκρυνση των ασθενικών, των μη παραγωγικών αλλά και των πολύ λεπτών βλαστών. Οι βλαστοί με μεγαλύτερη ηλικία θεωρούνται ότι έχουν μειωμένη παραγωγικότητα. Καλό είναι να κλαδεύεται και να απομακρύνεται ένας βλαστός σε κάθε 6 παλαιούς βλαστούς ηλικίας άνω των δύο ετών

ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ

Το Μύρτιλο πολλαπλασιάζεται με σπόρους, με χλωρά και ξυλώδη μοσχεύματα και με την in vitro καλλιέργεια.

Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας, το μύρτιλο καλλιεργείται κυρίως σε 16 χώρες. Οι ΗΠΑ βρίσκονται στην πρώτη θέση των παραγωγών χωρών με το 52% της παγκόσμιας παραγωγής. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται ο Καναδάς με το 32% της παγκόσμιας παραγωγής, ενώ στη συνέχεια ακολουθούν οι ευρωπαϊκές χώρες Πολωνία, Ολλανδία και Ουκρανία

Αν έχετε μια επιτυχημένη ποικιλία στον κήπο σας, η καλύτερη τακτική είναι να συνεχίσετε με τα ίδια φυτά αντί να αγοράσετε νέα δενδρύλλια, ακόμα και της ίδιας ποικιλίας.

Βέβαια, πρέπει να γνωρίζετε ότι η χρήση μοσχευμάτων δεν είναι μια γρήγορη ή απλή διαδικασία και αξίζει να επιχειρηθεί εφόσον έχετε κάποια ποικιλία μπλε μούρων η οποία είναι υγιής, ευημερεί και έχει καλή απόδοση σε καρπούς. Προκειμένου λοιπόν να έχετε νέα φυτά τα οποία παράγουν ακριβώς τους ίδιους καρπούς με τους υφιστάμενους θάμνους σας, θα χρειαστεί να καταφύγετε στον πολλαπλασιασμό με μοσχεύματα, αντί να φυτέψετε νεαρά δενδρύλλια ή να ξεκινήσετε κάποια νέα φυτά από σπόρους.

Χρήση Μοσχευμάτων

Κατ’ αρχάς θα πρέπει να επιλέξετε τα κατάλληλα τμήματα του μητρικού φυτού τα οποία θα χρησιμοποιήσετε για την αφαίρεση μοσχευμάτων. Επιλέξτε ένα ζωηρό και υγιές φυτό που δεν δείχνει κανένα σημάδι ασθένειας. Χρησιμοποιήστε ένα κοφτερό μαχαίρι ή ψαλίδι κλαδέματος προκειμένου να κόψετε ένα νέο βλαστό, ο οποίος θα πρέπει να προέρχεται από την φετινή ανάπτυξη του φυτού. Ο βλαστός αυτός δεν πρέπει να έχει πάχος περισσότερο από ένα μολύβι, ενώ η κοπή του θα πρέπει να γίνει αφού το φυτό έχει μπει σε κατάσταση χειμερινής αδράνειας. Το κλαδί θα πρέπει να έχει μήκος πάνω από 20 εκατοστά ενώ θα πρέπει να διαθέτει αρκετούς καλούς οφθαλμούς επάνω του. Από την άκρη όπου έγινε η κοπή του μοσχεύματος από το θάμνο, ξεφλουδίστε λίγο τον φλοιό για περίπου 3 με 4 εκατοστά για να διευκολύνετε την εμφάνιση ριζών.

Βοηθήστε την Ριζοβολία των Μοσχευμάτων

Καλό είναι να μην φυτέψετε τα νέα μοσχεύματα σε συνηθισμένο χώμα για γλάστρες. Το κατάλληλο μείγμα υλικών θα δώσει το απαραίτητο όξινο περιβάλλον το οποίο προτιμούν τα φυτά των μπλε μούρων έτσι ώστε να διευκολυνθεί η σωστή ριζοβολία. Ένα χαλαρό μείγμα 50-50 ξανθιάς τύρφης με άμμο ή βερμικουλίτη (ένα υλικό για φυτά σε γλάστρες σε μορφή νιφάδων το οποίο μπορείτε να βρείτε στα καταστήματα με είδη κηπουρικής) είναι το καλύτερο για τα μοσχεύματά σας.

Γεμίστε ένα μικρό γλαστράκι με αυτό το μείγμα και ποτίστε το χώμα αρκετά για να βραχεί ως κάτω. Βυθίστε την κομμένη άκρη (όπου έχετε αφαιρέσει την φλούδα) σε “ορμόνη ριζοφορίας” που κυκλοφορεί στο εμπόριο. Αυτή είναι μια σκόνη που πωλείται στα μαγαζιά με είδη κήπου, η οποία βοηθάει στην ανάπτυξη ριζικού συστήματος στα μοσχεύματα. Σπρώξτε το μόσχευμα στο μείγμα της γλάστρας φροντίζοντας ταυτόχρονα να είναι τοποθετημένο σε όρθια θέση και να μην γέρνει.

Να το ποτίζετε τακτικά όταν αρχίζει να στεγνώνει αλλά φροντίστε να μην το μουσκεύετε. Αν το βλέπετε να στεγνώνει γρήγορα, τότε καλύψτε το μόσχευμα και το γλαστράκι με ένα λεπτό πλαστικό σελοφάν το οποίο θα κρατάει την υγρασία εσωτερικά. Με λίγη τύχη το μόσχευμα τελικά θα αναπτύξει τις δικές του ρίζες και ένα νέο φυτό θα έχει γεννηθεί.

Με δεδομένο ότι η λήψη του μοσχεύματος έγινε όταν το φυτό βρισκόταν σε ανενεργή κατάσταση, μπορεί να χρειαστούν μερικές εβδομάδες μέχρι να “ξυπνήσει”. Μην αποθαρρυνθείτε από την φαινομενική έλλειψη εξέλιξης στο μόσχευμά σας. Αν οι οφθαλμοί αρχίσουν να ανοίγουν και να γίνονται πράσινοι, τότε θα καταλάβετε ότι το φυτό σας ευημερεί, ακόμη και αν δεν έχει ακόμα αναπτύξει ρίζες.

Αν δεν δείτε καμία διαφορά μετά από περίπου 2 μήνες, τότε αφαιρέστε την ξανθιά τύρφη και δείτε αν έχουν ξεκινήσει κάποιες ρίζες. Η διαδικασία χρειάζεται μεγάλη προσοχή αφού μπορεί να σπάσετε τις νέες ρίζες, καταστρέφοντας έτσι το μόσχευμα.

Επειδή δεν ριζώνουν άμεσα όλα τα μοσχεύματα, είναι πιθανόν να απαιτηθούν αρκετές προσπάθειες εκ μέρους σας.

Φυτέψτε το Νέο Φυτό
Μόλις βεβαιωθείτε ότι το μόσχευμα έχει βγάλει ρίζες, μπορείτε να το μεταφέρετε σε μεγαλύτερη γλάστρα με κανονικό χώμα. Δεν πρέπει να προσπαθήσετε να βγάλετε το φυτό από την ξανθιά τύρφη, αλλά απλά να το μεταφέρετε στην καινούρια γλάστρα μαζί με μια μπάλα ξανθιάς τύρφης.

Μπορείτε να μεταφέρετε όλα τα νεαρά φυτά σας κατευθείαν στο ύπαιθρο αλλά αν τα κρατήσετε στη γλάστρα για ένα χρόνο, θα αναπτυχθούν καλύτερα πριν τα φυτέψετε στην τελική τους θέση. Από εκεί και πέρα, η διαχείριση του φυτού γίνεται όπως ακριβώς αν το είχατε αγοράσει από κάποιο φυτώριο.

Επιλογή Ποικιλιών

Ορισμένες ποικιλίες μπλε μούρων πολλαπλασιάζονται ευκολότερα από άλλες, ως εκ τούτου μπορεί να θέλετε να δοκιμάσετε αυτές τις συγκεκριμένες ποικιλίες ιδιαίτερα αν είστε αρχάριος σ’ αυτή τη διαδικασία. Οι ποικιλίες Patriot και Northland είναι πολύ εύκολο να ριζώσουν από μοσχεύματα, ενώ η Earliblue είναι λίγο πιο δύσκολη στη συγκεκριμένη διαδικασία. Η Spartan και η Bluecrop αναπαράγονται δύσκολα με μοσχεύματα, επομένως θα πρέπει να φροντίσετε ώστε το εγχείρημά σας να περιλαμβάνει πολλαπλά μοσχεύματα προκειμένου να επιτύχετε την ανάπτυξη ρίζας σε κάποια από αυτά.διαθέτει αρκετούς καλούς 

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

Δεν υπάρχει τίποτα πιο ψυχοφθόρο από το να βλέπετε τους θάμνους με τα μπλε μούρα σας να ξεραίνονται χωρίς προφανή λόγο. Οι ασθένειες και οι μυκητιάσεις μπορεί να αποδειχτούν πολύ ύπουλες αφού είναι πρακτικά αόρατες μέχρι το χρονικό σημείο που θα αρχίσετε να βλέπετε τα πρώτα συμπτώματα πάνω στο φυτό. Μόλις αντιληφθείτε ότι κάτι δεν πάει καλά, θα πρέπει εγκαίρως να δείτε ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα και να αντιδράσετε κατάλληλα προκειμένου να σώσετε τα φυτά σας. Υπάρχουν δεκάδες πιθανά προβλήματα που θα μπορούσαν να πλήξουν τα μπλε μούρα σας αν και κάποια προβλήματα εμφανίζονται περισσότερο συχνά από άλλα. Οι πιο συνηθισμένοι εχθροί των μπλε μούρων είναι:

Ωίδιο ( κοινώς “μπάστρα” )

Το ωίδιο είναι ένα συχνότατο πρόβλημα για κάθε φρούτο ή λαχανικό κήπου, αλλά είναι αρκετά εύκολο στην αντιμετώπισή του. Η όψη του είναι σαν μια λευκή σκόνη η οποία βρίσκεται πασπαλισμένη πάνω στα φύλλα, αλλά μερικές φορές και πάνω στους καρπούς. Αν υπάρχει έντονη παρουσία από ωίδιο πάνω στα φύλλα είναι πολύ πιθανόν αυτά να αρχίσουν να πέφτουν. Αν το ωίδιο δεν έχει εξαπλωθεί σε όλον τον θάμνο, το φυτό σας δεν βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο. Τα περισσότερα μυκητοκτόνα σε μορφή σπρέη είναι σχετικά αναποτελεσματικά, οπότε ακόμα και αν τα χρησιμοποιήσετε πιθανόν να μη βοηθήσουν στο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα φυτά σας.

Αφαιρέστε τα μολυσμένα φύλλα και μειώστε τα επίπεδα υγρασίας γύρω από τα φυτά σας. Μπορεί να μην είναι εφικτό να ελέγξετε τον καιρό, όμως αν ζείτε σε υγρό κλίμα, μπορείτε να βελτιώσετε τη ροή του αέρα στο φυτό με την αφαίρεση κλαδιών που δεν καρποφορούν στο εσωτερικό του θάμνου. Επίσης καλό είναι να μη φυτεύετε τους θάμνους πολύ κοντά τον έναν στον άλλο.

Τόσο σε αυτή, όσο και σε κάθε άλλη ασθένεια, θα πρέπει να καίτε ή να απαλλάσσεστε από το μολυσμένο υλικό με τον κατάλληλο υγειονομικό τρόπο. Θα πρέπει πάση θυσία να αποφεύγετε την παρουσία μολυσμένων φύλλων ή κλαδιών κοντά στον κήπο με τα μπλε μούρα ή τα άλλα καρποφόρα φυτά σας.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ:

BRIK. Ψεκάζουμε πάνω στα φύλλα κάθε 7 μέρες δύο - τρεις φορές. Βάζουμε 1ml φάρμακο σε 1 λίτρο νερό.

Βοτρύτης ( Σήψη )

Πρόκειται για ασθένεια η οποία αν αφεθεί ανεξέλεγκτη μπορεί να καταστρέψει τα φυτά σας. Αυτού του είδους η σήψη κάνει τα φύλλα και τα άνθη να φαίνονται παραμορφωμένα και τους δίνει ένα καφέ χρώμα. Αν τα μολυσμένα φύλλα δεν αφαιρεθούν, τότε σταδιακά θα αρχίσουν να αναπτύσσουν μια γκρι μούχλα σαν χνούδι. Ο βοτρύτης συνήθως επιτίθεται στα φύλλα και τα άνθη αντί για τους καρπούς, αλλά είναι προφανές ότι αν τα φυτά χάσουν τα άνθη τους από την ασθένεια, δεν θα έχετε καρποφορία.

Όπως και στις άλλες μυκητιάσεις, θα πρέπει να κόψετε προσεκτικά τα φύλλα και τα κλαδιά που παρουσιάζουν συμπτώματα. Όταν τα φυτά σας είναι σε φάση άνθισης, χρησιμοποιήστε κάποιο γενικό μυκητοκτόνο προκειμένου να μειωθούν τα κρούσματα, ιδιαίτερα εφόσον είχατε στη περιοχή σας κρούσματα βοτρύτη και στο παρελθόν.

Ανθράκωση

Τα πρώτα σημάδια αυτής της μυκητίασης είναι η ζαρωμένη εμφάνιση και τα βαθουλώματα στα μπλε μούρα. Κάνοντας μια πιο προσεκτική εξέταση θα διαπιστώσετε ότι υπάρχουν ομάδες από σπόρια επάνω στον καρπό τα οποία έχουν έντονο ροζ ή πορτοκαλί χρώμα. Ενίοτε θα βρείτε τέτοια συμπλέγματα από σπόρια σχηματισμένα επάνω στα φύλλα ή στα κλαδιά. Το τελικό στάδιο είναι ο θάνατος ολόκληρου του φυτού και η αχρήστευση όλων των καρπών που έχουν προσβληθεί.

Η αντιμετώπιση γίνεται με άμεσο κόψιμο όλου του φυτικού υλικού που έχει προσβληθεί προκειμένου να αποφευχθεί η διάδοση, ενώ τα υπόλοιπα φυτά θα πρέπει να ψεκαστούν με μυκητοκτόνο. Αν υπάρχουν πολλά φυτικά υπολείμματα (περιλαμβανομένων των σάπιων φύλλων) γύρω από τους θάμνους με τα μπλέ μούρα σας, τότε η ασθένεια θα επανεμφανιστεί και την επόμενη χρονιά. Γι' αυτό το λόγο θα πρέπει να καθαρίζετε τα σάπια φύλλα και να τα αντικαθιστάτε με νέα εφόσον τα χρησιμοποιείτε ως επίστρωμα.

Ο συγκεκριμένος μύκητας αγαπάει την υγρασία, και όπως με το ωίδιο, θα πρέπει να φροντίσετε για την επαρκή ροή αέρα τόσο μέσα από το κάθε φυτό ξεχωριστά, όσο και ανάμεσα στους θάμνους σας.

Σκωρίαση των Φύλλων

Η σκωρίαση των φύλλων δεν είναι μια ασθένεια που εμφανίζεται σε όλες τις περιοχές που καλλιεργούνται τα μπλε μούρα, αλλά είναι ένα συνηθισμένο πρόβλημα στις ανατολικές πολιτείες των ΗΠΑ. Οπτικά η ασθένεια εμφανίζεται ως σκουρόχρωμες καφέ κηλίδες επάνω στα φύλλα των θάμνων των μπλε μούρων, ενώ μερικές φορές τα φύλλα εμφανίζουν μια σκούρα κιτρινωπή θαμπάδα επάνω τους. Όταν οι κηλίδες αρχίσουν να επεκτείνονται επάνω στο φύλλο αυτό σταδιακά κιτρινίζει και στη συνέχεια πέφτει.

Ο συγκεκριμένος μύκητας ζει επίσης στις κουκουναριές, έτσι αν έχετε πρόβλημα σκωρίασης δείτε αν υπάρχουν κουκουναριές στην γύρω περιοχή. Αν υπάρχουν, το πρόβλημα θα είναι πολύ πιο δύσκολο στην καταπολέμησή του. Μόλις δείτε κηλίδες να σχηματίζονται αντιμετωπίστε τες άμεσα με μυκητοκτόνα και αφαιρέστε τα προσβεβλημένα φύλλα. Τα φύλλα που πέφτουν από τους θάμνους θα πρέπει να μαζεύονται επιμελώς, αλλιώς το πρόβλημα θα συνεχιστεί και την επόμενη χρονιά.

Μουμιοποίηση των Μπλε Μούρων

Αυτό αποτελεί ένα μεγάλο πρόβλημα για τη συγκομιδή του καρπού αφού επηρεάζει τα ίδια τα μπλε μούρα πολύ περισσότερο από τις άλλες ασθένειες. Το πρώτο σημάδι εμφανίζεται συνήθως στα φύλλα του φυτού που γίνονται καφέ – αρχικά μόνο στο κεντρικό τους νεύρο. Σταδιακά το πρόβλημα επεκτείνεται σε όλο το φύλλο και θα πρέπει να ελέγχετε τα φυτά σας τακτικά προκειμένου να διαγνώσετε τέτοια συμπτώματα στο αρχικό τους στάδιο.

Στη συνέχεια προσβάλλονται τα ίδια τα μπλε μούρα, χωρίς όμως να είναι εμφανές κατά την περίοδο που ακόμα είναι πράσινα, εκτός και αν πάρετε κάποιο και το κόψετε στη μέση προκειμένου να το εξετάσετε εσωτερικά. Αν ο καρπός έχει προσβληθεί, θα δείτε μέσα στα μπλε μούρα λευκές μάζες από μύκητες. Όσο ωριμάζουν, το σχήμα των καρπών παρουσιάζει δυσμορφίες, και σύντομα τα μπλε μούρα μαραίνονται.

Θα πρέπει να μαζέψετε όλα τα πεσμένα μπλε μούρα που έχουν χτυπηθεί από τον συγκεκριμένο μύκητα και να τα καταστρέψετε κατάλληλα, διαφορετικά η ασθένεια θα κάνει την επανεμφάνισή της και την επόμενη χρονιά. Τα μυκητοκτόνα μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά τη διάρκεια της άνθησης ώστε να αποτρέψουν τα μούρα από το να προσβληθούν κατά την ανάπτυξή τους.

Πηγή: Μύρτιλο