Φασόλια-Φασολάκια - Οδηγίες καλλιέργειας - Ποικιλίες

Το φασόλι ανήκει στο γένος Phaseolus της οικογένειας Leguminosae. Τα διάφορα καλλιεργούμενα είδη φασολιού, σύμφωνα με τη σπουδαιότητά τους, είναι τα εξής:

• Phaseolus vulgaris
• Phaseolus coccineus
• Phaseolus Lunatus
• Phaseolus acutifolius var. lutifolius

Και τα τέσσερα είδη είναι διπλοειδή με 2x=22 χρωματοσώματα.
Είναι φυτό ετήσιο, αν και στην άγρια μορφή του συναντάμε και πολυετείς τύπους.

Το φασόλι κατάγεται από την Αμερική, απ'  όπου μεταφέρθηκε στην Ευρώπη, όπου και διαδόθηκε στις αρχές του 17ου αιώνα Στη χώρα μας διαδόθηκε γύρω στα μέσα του 17ου αιώνα.
Τα φασόλια για μεταποίηση και νωπή κατανάλωση καλλιεργούνται κυρίως στις περιοχές Θεσσαλονίκης, Γιαννιτσών, Αχαΐας, Ηλείας Καβάλας, Σερρών, Μεσσηνίας. Φασόλια για παραγωγή σπερμάτων (ξερών φασολιών) καλλιεργούνται στις περιοχές Φλωρίνης, Καστοριάς, Καβάλας, Αιτωλοακαρνανίας, Πρεβέζης.
Συνολικά στη χώρα μας καλλιεργούνται 80.000 στρέμματα και παράγονται 70.000 τόνοι νωπά φασολάκια, και 150.000 στρέμματα ξερά φασόλια με παραγωγή 25.000 τόνων (δεδομένα 1993).

Χαρακτηριστικά Φυτού Φασολιάς

Ρίζα Φασολιάς

Αυτή η είναι η ρίζα ενός φυτού φασολιάς μόλις 12 ημερών. Από την κορυφή του φυτού, μέχρι το τέλος της ρίζας, το μήκος είναι 30 εκατοστά! (Πηγή εικόνας)
Το ριζικό σύστημα του φασολιού είναι αρκετά ανεπτυγμένο, Αποτελείται από μια ασθενική, κύρια ρίζα και πολυάριθμες δευτερεύουσες. Οι δευτερεύουσες ρίζες είναι ρωμαλεότερης ανάπτυξης και υποκαθιστούν πλήρως την κύρια ρίζα. Η κύρια ρίζα φθάνει σε βάθος 50-60 cm και ο μεγαλύτερος αριθμός των δευτερευουσών ριζών βρίσκεται σε βάθος 20-30 cm και εκτείνεται σε ακτίνα 45-60 cm από τον κεντρικό βλαστό. Στη ρίζα συμβιώνει το αζωτοβακτήριο Bacterium radicicola και δεσμεύει το ατμοσφαιρικό άζωτο, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θρέψη του φυτού.

Βλαστός Φασολιάς

Οι ποικιλίες φασολιών ανάλογα με το μήκος του βλαστού χωρίζονται σε:
α) νάνες
β) αναρριχώμενες
γ) ημιαναρριχώμενες
Στις νάνες ποικιλίες οι βλαστοί είναι ποώδεις, όρθιας αναπτύξεως, κυλινδρικού σχήματος και ισχυρώς διακλαδιζόμενοι. Η επιμήκυνση του βλαστού σταματάει με το σχηματισμό της κορυφαίας ταξιανθίας. Το ύψος τους είναι 30-60 cm και είναι αυτοστήρικτα λόγω του σκληρού κεντρικού βλαστού.
Στα φυτά των αναρριχόμενων ποικιλιών, ο βλαστός είναι λεπτότερος και σπάνια διακλαδίζεται. Τα μεσογόνια διαστήματα είναι μεγάλα, δεν καταλήγει σε ταξιανθία αλλά συνεχίζει την ανάπτυξή του μέχρι τα 2-3 m. Στα κατώτερα γόνατα του κεντρικού βλαστού, μπορεί να σχηματισθούν μερικοί πλάγιοι βλαστοί.
Στα φυτά των ημιαναρριχώμενων ποικιλιών, ο βλαστός είναι μέσου μήκους και σχηματίζουν μερικούς βλαστούς. Επίσης, μπορούμε να πούμε ότι οι αναρριχώμενες ποικιλίες αναπτύσσονται με μικρότερη ταχύτητα ως προς τις νάνες.

Φύλλα Φασολιάς

Φύλλα φασολιού (Πηγή εικόνας)
Τα φύλλα του φασολιού είναι σύνθετα, τρίλοβα ή πεντάλοβα. Τόσο τα φύλλα όσο και οι βλαστοί είναι χνουδωτοί με μεγάλους μίσχους.

Άνθη Φασολιάς

Άνθη φασολιάς (Πηγή εικόνας)
Τα άνθη του φασολιού είναι μικρά και φέρονται σε μασχαλείες ταξιανθίες ανά 2-6, στην άκρη ενός ανθικού άξονα που είναι βραχύτερος από το μίσχο του αντίστοιχου φύλλου.
Το χρώμα των ανθέων είναι λευκό, υποκίτρινο ή κυανέρυθρο. Η άνθιση γίνεται κατά τις πρωινές μέχρι και τις πρώτες προμεσημβρινές ώρες. Η άνθιση διαρκεί για τις νάνες ποικιλίες μέχρι και 20 ημέρες, ενώ για τις αναρριχώμενες ποικιλίες διαρκεί πολύ περισσότερες μέρες. Η γονιμοποίηση στο φασόλι γίνεται κυρίως με αυτογονιμοποίηση.

Καρπός Φασολιάς

Ο καρπός είναι λοβός, μήκους 8-20 cm και πλάτους 0,6-2,0 cm, με διατομή κυλινδρική ή πλατιά. Το χρώμα είναι από πράσινο διαφόρων αποχρώσεων ως κίτρινο. Έχει 4-9 σπόρους, όμως σπάνια περικλείει περισσότερους από 5 σπόρους. Ο σπόρος ποικίλλει σε μέγεθος, σχήμα και χρωματισμό περιβλήματος και αριθμό ανά λοβό.

Κλίμα και Έδαφος

Το φασόλι ευδοκιμεί σε θερμές περιόδους του έτους και δεν αντέχει στον παγετό. θερμοκρασίες κάτω από 15 βαθμούς Κελσίου και πάνω από 30 βαθμούς Κελσίου είναι βλαβερές για το φυτό. Πάντως, ο μικρός βιολογικός του κύκλος επιτρέπει την καλλιέργειά του ακόμη και σε περιοχές των εύκρατων ζωνών με μικρή βλαστική περίοδο.
Κατά τη σπορά, οι θερμοκρασίες εδάφους σε βάθος 5 cm περίπου, πρέπει να είναι 15-30 βαθμοί Κελσίου με άριστη τους 26-27 βαθμούς Κελσίου. Στους 15 βαθμούς Κελσίου ο σπόρος φυτρώνει σε 16 ημέρες, στους 25 βαθμούς Κελσίου φυτρώνει σε 6 ημέρες (αλλά μόνο σε ποσοστό 50% περίπου), ενώ σε θερμοκρασίες άνω των 35 βαθμών Κελσίου και κάτω των 10-12 βαθμών Κελσίου το φύτρωμα των σπόρων των περισσότερων ποικιλιών είναι αδύνατο.
Οι άριστες θερμοκρασίες αέρα για ανάπτυξη του φυτού είναι 21-26 βαθμοί Κελσίου. Η καρπόδεση είναι αδύνατη σε θερμοκρασίες κάτω από 10 βαθμούς Κελσίου και άνω των 32-33 βαθμών Κελσίου. Ο συνδυασμός υψηλής θερμοκρασίας και χαμηλής σχετικής υγρασίας αέρα προκαλεί ανθόρροια (πτώση των ανθών).
Πολύ υψηλές θερμοκρασίες, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με έλλειψη υγρασίας στο έδαφος, μπορεί να προκαλέσουν ατελή γονιμοποίηση με αποτέλεσμα φτωχή ανάπτυξη των σπόρων και παραμορφωμένους λοβούς.
Οι χαμηλές θερμοκρασίες κατά την περίοδο ωρίμανση των λοβών το φθινόπωρο, μπορεί να εμποδίσουν την κανονική ανάπτυξη των σπόρων, με αποτέλεσμα κενούς λοβούς ακατάλληλους για βιομηχανική επεξεργασία.
Μεγάλη σχετική υγρασία και βροχερός καιρός μπορεί να προκαλέσουν ανθόρροια.
Οι ποικιλίες διαφέρουν ως προς την ευπάθειά τους σε ακραίες συνθήκες του περιβάλλοντος.

Απαιτήσεις σε έδαφος

Ελαφρά εδάφη, που στραγγίζουν και θερμαίνονται νωρίς την άνοιξη, είναι κατάλληλα για πρώιμη σπορά. Αμμώδη ως και αργιλλοπηλώδη και οργανικά εδάφη μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την καλλιέργεια του φασολιού, στα βαριά όμως δε λαμβάνονται υψηλές αποδόσεις. Φτωχή στράγγιση μπορεί να προκαλέσει σήψη της ρίζας.
Το φυτό προτιμά ελαφρώς όξινα εδάφη (pH 5,5-6,5) αλλά αναπτύσσεται ικανοποιητικά και σε pH 5,5-7,0. Σε αλκαλικά όμως εδάφη, στα οποία μπορεί να παρατηρηθεί έλλειψη Mn (Μαγγάνιο), δεν ευδοκιμεί.

Λίπανση Φασολιάς

Οι απαιτήσεις του φασολιού σε λίπανση είναι μέτριες. Πάντως, επειδή το φυτό έχει μικρής διάρκειας βιολογικό κύκλο και επειδή έχει σχετικά περιορισμένο ριζικό σύστημα, απαιτείται υψηλή γονιμότητα εδάφους για μεγάλη απόδοση.
Για την παραγωγή ενός τόνου λοβών απομακρύνονται από το έδαφος περίπου 15 kg Ν (Άζωτο), 1,5 kg Ρ (Φωσφόρος) και 11 kg Κ (Κάλιο).
Απαιτείται ισορροπημένη και έγκαιρη λίπανση. Επειδή το φυτό αναπτύσσεται και ωριμάζει γρήγορα, απαιτείται η χρήση λιπασμάτων που ελευθερώνουν αμέσως τα θρεπτικά τους στοιχεία (π.χ. νιτρική μορφή αζώτου).
Η απαιτούμενη λίπανση σε άζωτο, συνήθως κυμαίνεται από 5-15kg/στρ., ανάλογα με την οργανική ουσία στο έδαφος. Σε αρδευόμενες καλλιέργειες, εφαρμόζεται και επιφανειακή λίπανση με Ν (35 kg/στρ.) κατανεμημένες σε 2-3 δόσεις. Υπερβολική αζωτούχος λίπανση κατά την άνθηση μπορεί να προκαλέσει ανθόρροια.
Ανάλογα με τη γονιμότητα του εδάφους συνιστάται λίπανση με 15-20 kg Ρ₂Ο₅ και 10-20 kg Κ₂Ο. Συνήθως, το 80% του Ρ και το 60% του Κ εφαρμόζεται πριν ή κατά τη σπορά, αλλά με προσοχή ώστε να μην έλθει σε επαφή ο σπόρος με το λίπασμα (που αυξάνει την πυκνότητα του εδαφικού διαλύματος) γιατί το φασόλι είναι πολύ ευπαθές στα άλατα (μέγιστο όριο αντοχής 1,0 ds/m). Το λίπασμα τοποθετείται αρκετά μακριά από το σπόρο, 5 cm περίπου κάτω από το σπόρο και σε πλευρική απόσταση 5-7 cm.
Συνολικά απαιτούνται 4-6kg/στρ. MgO.
Το φασόλι είναι πολύ ευαίσθητο σε περίσσεια βορίου. Αν το νερό άρδευσης περιέχει περισσότερο από 1 ΡΡΜ βόριο παρατηρείται σημαντική μείωση στην απόδοση.
Είναι φυτό με μεγάλη ευπάθεια στην έλλειψη Mn, Zn και Fe.

Καλλιεργητική Τεχνική

Υποστύλωση φυτών

Τα φυτά των αναρριχόμενων ποικιλιών υποστυλώνονται συνήθως με καλάμια ή λεπτούς ξύλινους πασσάλους.

Ζιζανιοκτονία

Τα ετήσια αγρωστώδη είναι τα κυριότερα ζιζάνια που δημιουργούν προβλήματα στις πρώιμες σπορές του φασολιού. Για προστασία των νεαρών σποροφύτων φασολιού απ' αυτά, απαιτείται η ενσωμάτωση στο έδαφος πριν από τη σπορά κάποιου ζιζανιοκτόνου και η εφαρμογή κάποιου άλλου πριν από το φύτρωμα του φασολιού.
Στις όψιμες σπορές ανταγωνίζονται τα φυτά κυρίως τα πλατύφυλλα ζιζάνια (που αναπτύσσονται αργότερα) και για την καταπολέμησή τους συνιστάται κάποιο κατάλληλο ζιζανιοκτόνο, μεταφυτρωτικό ως προς το φασόλι.
Η ζιζανιοκτονία μερικώς, μπορεί να γίνει με προσεκτική (σε βάθος 2,5-3,0 cm) μηχανική κατεργασία του εδάφους για αποφυγή καταστροφής των επιφανειακών ριζών, οι οποίες αποτελούν σημαντικό τμήμα του ριζικού συστήματος του φυτού. Η μηχανική κατεργασία του εδάφους πρέπει να σταματά μόλις αρχίζει η άνθιση γιατί τότε τα φυτά είναι πολύ ευπαθή σε τραυματισμούς.

Άρδευση

Το φασόλι έχει ριζικό σύστημα μέσου βάθους. Το επαρκές επίπεδο υγρασίας σε ολόκληρη τη διάρκεια του βιολογικού κύκλου του φυτού είναι απαραίτητη προϋπόθεση για υψηλή απόδοση και ποιότητα, καθώς και ομοιόμορφη ανάπτυξη του φυτού. Κατά τη διάρκεια των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης σε υψηλές θερμοκρασίες, τα φυτά μπορεί να χρειάζονται μέχρι 5 mm νερού ημερησίως. Σε ελαφρά εδάφη, μπορεί να χρειάζεται άρδευση κάθε 3-4 ημέρες.
Έλλειψη υγρασίας κατά την άνθιση και καρπόδεση προκαλεί ανθόρροια και καρπόρροια. Επίσης, η έλλειψη υγρασίας, σε συνδυασμό με υψηλή διαπνοή λόγω υψηλής θερμοκρασίας, μπορεί να προκαλέσει παραμόρφωση των λοβών. Ανάλογα με την εποχή καλλιέργειας (άνοιξη, φθινόπωρο) η απαιτούμενη υγρασία για συμπλήρωση του βιολογικού κύκλου του φασολιού μπορεί να κυμαίνεται από 300-450 mm.

Σπορά φασολιού

Το φασόλι πολλαπλασιάζεται με κατευθείαν σπορά στον αγρό.
Η σπορά την άνοιξη γίνεται αφού περάσει ο κίνδυνος παγετού. Για να εξασφαλισθεί πρώτη ύλη για τη βιομηχανία αλλά και προϊόν για την αγορά νωπής κατανάλωσης για μεγάλη χρονική περίοδο, γίνονται διαδοχικές σπορές αρχίζοντας νωρίς την άνοιξη και τελειώνοντας με σπορά 50-60 ημέρες πριν από τον πρώτο παγετό του φθινοπώρου. Για γρήγορο φύτρωμα του σπόρου απαιτείται να έχει προηγηθεί καλή κατεργασία του εδάφους (σε βάθος 15-20 cm) και να υπάρχει επαρκώς υγρασία για γρήγορη ενυδάτωση του σπόρου. Επειδή κατά το φύτρωμα οι κοτυληδόνες του σπόρου προωθούνται έξω από το έδαφος, η δημιουργία κρούστας στην επιφάνειά του εμποδίζει σε μεγάλο βαθμό το φύτρωμα και μειώνει τον αριθμό φυτών ανά στρέμμα.

Αποστάσεις σποράς

α) Το "νάνο" φασόλι, που συγκομίζεται μηχανικά, σπέρνεται σε γραμμές που απέχουν 30-60 cm, με απόσταση φυτών επί της γραμμής 15-25 cm. Οι αποστάσεις σποράς καθορίζονται με κριτήριο τη ζωηρότητα της ποικιλίας, τη γονιμότητα των εδαφών, καθώς και το μέγεθος των διαθεσίμων μηχανημάτων για καλλιέργεια και συγκομιδή. Σε σχετικά πειράματα βρέθηκε ότι ο ιδεώδης πληθυσμός φυτών ανά στρέμμα είναι περίπου 40.000.
β) Οι αναρριχώμενες ποικιλίες σπέρνονται είτε σε γραμμές είτε σε όρχους (θέσεις). Οι γραμμές συνήθως απέχουν 100-120 cm και τα φυτά επί της γραμμής απέχουν 20-25 cm.
Στην περίπτωση της σποράς σε όρχους, σπέρνονται 4-6 σπόροι σε κάθε θέση οι οποίες απέχουν μεταξύ τους (και προς τις δύο κατευθύνσεις) 100-120 cm. Μετά το φύτρωμα, γίνεται αραίωση και αφήνονται σε κάθε όρχο 3-4 φυτά, τα οποία υποστυλώνονται συνήθως με καλάμια ή με σπάγκο. Γενικά, η πυκνή σπορά προκαλεί αύξηση της απόδοσης αλλά και την παραγωγή ομοιόμορφου προϊόντος όσον αφορά το μέγεθος.
Ανάλογα με την ποικιλία (μέγεθος σπόρου) και τις αποστάσεις σποράς, απαιτούνται 5-12 kg σπόρου ανά στρέμμα.
Το βάθος σποράς είναι συνήθως 2-5 cm (το μικρότερο βάθος αφορά τα υγρά και βαριά εδάφη).

Συγκομιδή φασολιών

Βασικά κριτήρια ωρίμανσης για συγκομιδή του λαχανοκομικού φασολιού (φασολάκι) είναι το μέγεθος του λοβού και ο βαθμός ανάπτυξης των σπόρων. Η συγκομιδή γίνεται πριν οι λοβοί φθάσουν τη φυσιολογική ωριμότητα και όταν οι σπόροι έχουν αναπτυχθεί μερικώς. Σε αυτό το στάδιο, οι λοβοί έχουν πάρει χρώμα υποκίτρινο. Η σάρκα του λοβού πρέπει να είναι τραγανή, με λίγες ίνες (κλωστές στα σημεία σύνδεσης των καρποφύλλων) και η επιφάνειά του λεία, χωρίς εμφανείς διογκώσεις από τους αναπτυσσόμενους σπόρους. Η συγκομιδή πρέπει να γίνεται έγκαιρα, γιατί οι λοβοί υπερωριμάζουν γρήγορα, οπότε αρχίζει η σκλήρυνση των ιστών και η υπερβολική αύξηση των σπόρων.
Οι σύγχρονες μηχανές που χρησιμοποιούνται για τη συγκομιδή των νάνων ποικιλιών φασολιού διαχωρίζουν τους λοβούς από τα υπόλοιπα τμήματα φυτών.
Οι λοβοί που συγκομίζονται μηχανικά, μπορεί να έχουν μικροτραύματα (που ευνοούν τις μικροβιακές προσβολές) γι' αυτό πρέπει να τους επεξεργασθεί αμέσως η βιομηχανία ή να διατεθούν αμέσως στην αγορά νωπής κατανάλωσης. Γενικά, κατά τη μηχανική συγκομιδή σημειώνονται απώλειες προϊόντος σε ποσοστά 5-25%.
Τα ξηρά φασόλια συγκομίζονται όταν οι λοβοί ωριμάσουν πλήρως και ξεραθούν επαρκώς. Τότε, οι σπόροι έχουν 16-20% υγρασία. Αν τα ξηρά φασόλια συγκομισθούν με χαμηλότερη από 14% υγρασία, τότε κατά τη μηχανική συγκομιδή μπορεί να τραυματισθούν (οι κοτυληδόνες, το έμβρυο ή το περίβλημα) και να μειωθεί η βλαστική ικανότητα του σπόρου, εφόσον πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για πολλαπλασιασμό.

Διατήρηση φασολιών

Το φασολάκι, είναι πολύ φθαρτό προϊόν (έχει πολύ υψηλό ρυθμό αναπνοής) και απαιτεί άμεση ψύξη μετά τη συγκομιδή για τη διατήρηση της ποιότητας σε ικανοποιητικά επίπεδα. Η πρόψυξη στους 3-5 βαθμούς Κελσίου γίνεται κατά προτίμηση με κρύο νερό, οπότε αποφεύγεται η μάρανση ή το ρυτίδωμα των λοβών. Πρόψυξη σε θερμοκρασία κάτω των 3 βαθμών Κελσίου προκαλεί κηλίδες στους λοβούς.
Ο σπόρος των ξηρών φασολιών αποθηκεύεται στους 5-10 βαθμούς Κελσίου και σχετική υγρασία 40-50% για περίοδο περίπου, 6-10 μηνών. Αν η περιεκτικότητα των σπόρων σε νερό είναι κάτω του 14%, τότε η σχετική υγρασία της αποθήκης πρέπει να είναι περίπου 70% για αύξηση της υγρασίας των σπόρων προς αποφυγή διάρρηξης των περιβλημάτων κατά την αποθήκευση και τη διακίνηση.

Ποικιλίες φασολιών

Υπάρχει μεγάλος αριθμός ποικιλιών φασολιού που κατατάσσονται σε ομάδες ανάλογα με τον τύπο βλαστικής ανάπτυξης, τα χαρακτηριστικά του λοβού και του σπόρου, καθώς και τον τρόπο κατανάλωσης.
Η βιομηχανία κατάψυξης προτιμά ποικιλίες νάνες με πράσινο ελλειπτικό ή στρογγυλής διατομής λοβό, χωρίς ίνες.
Για κονσερβοποίηση, προτιμούνται ποικιλίες με λευκούς ή ανοιχτόχρωμους σπόρους, γιατί το επεξεργασμένο προϊόν έχει ελκυστικό χρώμα και επιπλέον, γιατί δε χρωματίζεται η υγρή φάση στην κονσέρβα από τις χρωστικές ουσίες των έγχρωμων σπόρων.
Οι ποικιλίες φασολιάς που καλλιεργούνται για τους ξηρούς σπόρους είναι νάνες ή αναρριχώμενες με σπόρους που ποικίλλουν σε μέγεθος και χρώμα
Στην Ελλάδα καλλιεργούνται και ποικιλίες Phaseolus coccineus που είναι αναρριχώμενες και παράγουν σπόρους λευκούς, μεγάλου μεγέθους (γίγαντες, ελέφαντες) που καταναλώνονται ξηροί.
Όσον αφορά τις ποικιλίες που καλλιεργούνται για νωπό φασόλι (φασολάκι) στην Ελλάδα, χρησιμοποιούνται αρκετοί γενότυποι που εισάγονται από το εξωτερικό και καλλιεργούνται κυρίως για τη βιομηχανία. Όμως, σε αρκετά μεγάλη κλίμακα, καλλιεργούνται για την αγορά νωπής κατανάλωσης και τοπικές παραδοσιακές ποικιλίες, όπως τα μπαρμπούνια (νάνα και αναρριχώμενα), τα καναρίνια (αναρριχώμενα), οι αισέδες κλπ.

Νάνα (καθιστά) φασόλια

Contender (Στενός Λοβός)



Πρώιμο νάνο φασόλι, στρογγυλής διατομής. Τα φυτά είναι ορθόκλαδα ανθεκτικά στους χειρισμούς της συγκομιδής. Οι λοβοί έχουν μήκος 16 cm και πλάτος 1,2 cm. Το χρώμα τους είναι βαθύ πράσινο. Περιέχουν 6 σπόρους και είναι τελείως άνευρα. Παραγωγική ποικιλία με ικανοποιητική περίοδο.

Μαυρομάτικο

Ημιαναρριχώμενο φασόλι με στρογγυλούς λοβούς. Το μήκος των λοβών είναι περίπου 20 – 23 cm, και το πλάτος 1,2 cm. Το δε χρώμα τους είναι βαθύ πράσινο. Οι σπόροι έχουν μικρό μέγεθος και χρώμα μπεζ με μαύρο μάτι. Μπορεί να καλλιεργηθεί ακόμη και ξηρικό. Κατάλληλο για κατανάλωση σαν χλωρό αλλά και σαν ξερό.

Garrafalenana (Ενδιάμεσος Λοβός)

Μεσοπρώιμη καθιστή ποικιλία φασολιού (59 ημ.). Το μήκος των λοβών είναι 20 cm, ενώ το πλάτος τους είναι 1,8 cm. Παραγωγική ποικιλία με σχετική ανθεκτικότητα στο ψύχος.

Ζαργάνα Καβάλας (Ενδιάμεσος Λοβός)


Εγχώρια ποικιλία φασολιού για νωπή κατανάλωση. Οι λοβοί έχουν πράσινο ανοικτό χρώμα και μήκος 17 cm ενώ το πλάτος τους είναι 1,6 -1,9 cm. Tα φυτά είναι ορθόκλαδα και πολύ εύρωστα. Η ποικιλία αυτή καλλιεργείται κυρίως  στην Βόρεια Ελλάδα και είναι φημισμένη για τα αγρονομικά και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά.

Starazagorsky (Πλατύς Λοβός)




Γνώστη ποικιλία που καλλιεργείται χρόνια στην Ελλάδα με το όνομα Κοντομπάρμπουνο. Πρώιμο φασόλι, με πεπλατυσμένους άνευρους λοβούς, ανοιχτού πράσινου χρώματος. Το μήκος των λοβών είναι γύρω στα 12 cm και το πλάτος τους γύρω στα 20mm. Το χρώμα των σπόρων του είναι μαύρο. Καλλιεργείται σε όλη την Ελλάδα για πρώιμη και όψιμη συγκομιδή. Οι λοβοί είναι κατάλληλοι για νωπή χρήση.


Borloto Linqua Di Fuogo Nano (Πλατύς Λοβός)



Μέσης ωρίμανσης φασόλι που προορίζεται για νωπή κατανάλωση των λοβών, για κατανάλωση των ημίξερων σπόρων (ξεσπυριστό) και για τους ξερούς σπόρους του. Οι λοβοί του έχουν μήκος 13 cm περίπου και πλάτος 19mm, n διατομή τους είναι ελλειψοειδείς και το χρώμα του  άσπρο πράσινο με κόκκινα στίγματα και ραβδώσεις.  Οι σπόροι του είναι μεγάλοι και έχουν χρώμα κρεμ με κόκκινες ραβδώσεις . Καλλιεργείται σε όλη την Ελλάδα και ειδικότερα στην Βοιωτία (Τανάγρα) σε όψιμη σπορά.

Cannelino (Για Ξερό Φασόλι)




Πρώιμη  επιλογή της ποικιλίας που είναι γνωστή στη χώρα μας σαν  χορώζι. Τα φυτά είναι νάνα, εύρωστα με συγκεντρωμένη ανθοφορία. Οι σπόροι είναι τυπικοί της ποικιλίας, δηλαδή μακρόστενοι, ελαφρά ελλειπτικοί. Το χρώμα τους είναι λευκό και το βάρος 1000 σπόρων περίπου 500g.

Αναρριχώμενα φασόλια

Kentucky Wonder (Στενός Λοβός)



Ποικιλία φασολιού που καλλιεργείται χρόνια στην χώρα μας, η διατομή των λοβών είναι στρογγυλή και το μήκος τους 20cm. Το χρώμα των λοβών του είναι πράσινο και ο σπόρος του έχει χρώμα (ανάλογα με την επιλογή) άσπρο η καφέ . Προορίζεται για νωπή κατανάλωση των φρέσκων λοβών.
Ζαργάνα Χρυσούπολης (Ενδιάμεσος Λοβός)
Αναρριχώμενη ποικιλία κατάλληλη για νωπή χρήση. Οι λοβοί έχουν χρώμα ανοιχτό πράσινο και πεπλατυσμένη διατομή. Το μήκος τους κυμαίνεται μεταξύ 17-20 cm και το πλάτος τους 1,7-2 cm. Η Ζαργάνα διακρίνεται για την παραγωγικότητα της καθώς και για τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά. Σαν εγχώρια ποικιλία είναι πλήρως προσαρμοσμένη στις εδαφοκλιματικές συνθήκες μας και αυτός είναι ο λόγος που υπερτερεί έναντι των εισαγόμενων ποικιλιών.


Borloto L.D. F.2 (Πλατύς Λοβός)



Μέσης ωρίμανσης φασόλι που προορίζεται για νωπή κατανάλωση των λοβών, για κατανάλωση των ημίξερων σπόρων (ξεσπυριστό) και για τους ξερούς σπόρους του. Οι λοβοί του έχουν μήκος 13 cm περίπου και πλάτος 19mm, n διατομή τους είναι ελλειψοειδείς και το χρώμα του  άσπρο πράσινο με κόκκινα στίγματα και ραβδώσεις. Οι σπόροι του είναι μεγάλοι και έχουν χρώμα κρεμ με κόκκινες ραβδώσεις .


Καναρίνι Meraviglia (Πλατύς Λοβός)




Πρώιμη αναρριχώμενη ποικιλία για νωπή κατανάλωση. Οι λοβοί είναι πεπλατυσμένοι με μεγάλο μέγεθος και έχουν κίτρινο χρώμα. Δεν έχουν ίνες και είναι πολύ τρυφεροί. Το βάρος των 10 λοβών είναι 110 -120g. και περιέχουν 4 -7 σπόρους χρώματος μπεζ. Ξεχωρίζουν για τα άριστα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά  τους.

Γίγαντας Φασόλι Πρεσπών




Τα φασόλια γίγαντες Πρεσπών - Φλώρινας (40-45 φασόλια /100g) προέρχονται από την ίδια ελληνική ποικιλία φασολιών εξαιρετικής ποιότητας.
Προέρχονται από την περιοχή των λιμνών Πρεσπών του Νομού Φλωρίνης και έχουν γίνει μάλιστα τοπική παράδοση εδώ και πολλές γενεές. Η ποιότητα τους οφείλεται στο συνδυασμό του μικροκλίματος και στην εδαφολογική σύσταση της περιοχής καλλιέργειας τους στις συνεχόμενες αγροτικές περιοχές των κοινοτήτων Μικρολίμνης, Καρνών, Λευκόνος, Πλατέους, Λαιμού,  Άγιου Γερμανού,  Άγιου Αχίλλειου, Βροντερού και Καλλιθέας.   Οι “γίγαντες” είναι και αυτή αναρριχώμενη ποικιλία με άσπρα σπέρματα, αλλά λίγο μεγαλύτερα από τους γίγαντες και με σχήμα νεφροειδή. Χρησιμοποιούνται και εδώ ποικιλίες με τρυφερούς λοβούς. Έχει μεγάλη παραγωγή και αυξημένη ζήτηση από τους καταναλωτές. Η ποσότητα σπόρου που χρησιμοποιείται ανά στρέμμα είναι 8-9 κιλά.


Μεγαλόσπερμα Πλακέ Φασόλια Πρεσπών



Δημιουργήθηκε από επιλογή ανάμεσα στον πληθυσμό της περιοχής της Αλεξάνδρειας. Τα φυτά φέρουν μικρούς έλικες, οι σπόροι είναι μικροί, άσπροι με λεπτό φλοιό και πεπιεσμένο πλευρικός. Είναι ποικιλία μέσης πρωιμότητας με κατάλληλη σπορά στις αρχές Απριλίου. Έχει καλή προσαρμοστικότητα και προτιμά γόνιμα και ποτιστικά χωράφια. Η παραγωγικότητα της είναι μεγάλη η δε ποιότητα άριστη. Η ποσότητα σπόρου ανά στρέμμα είναι 10-12 κιλά.

Έγχρωμος Γίγαντας Φασόλι Πρεσπών




Καλλιεργούνται τα τελευταία χρόνια στην περιοχή Πρεσπών, είναι αναρριχώμενη ποικιλία, μοιάζει πολύ με τους γίγαντες αλλά διαφέρει στο χρώμα των λοβών δηλαδή είναι χρώματος μοβ ή καφέ με μαύρο ομφάλιο δακτύλιο. Έχει αυξημένη ζήτηση από τους καταναλωτές. Η ποσότητα σπόρου που χρησιμοποιείται ανά στρέμμα είναι 8-9 κιλά.

Φυτοπροστασία ψυχανθών

Οι πιο συνηθισμένες ασθένειες και εχθροί των ψυχανθών είναι:

Ασθένειες

Φουζαρίωση λαιμού Fusarium solani f.sp phaseoli (φασόλι)
Προκαλούν καστανή σήψη του λαιμού και κιτρίνισμα των φύλλων.
Ανθράκωση Colletotrichum lindemouthianum (φασόλι)
Colletotrichum pisi (αρακάς)
Στα νεαρά φυτά (από μολυσμένο σπόρο) εμφανίζονται μελανές πληγές στις κοτυληδόνες και στο βλαστό. Στα μεγαλύτερα φυτά, οι πληγές σχηματίζουν βαθιές κηλίδες 8-10 cm στο βλαστό και στα φύλλα και μικρότερες (μέχρι 1cm) στους λοβούς.
Mακροφομίνα Macrophosina phaseoli (φασόλι)
Εμφανίζεται κυρίως σε υγρά, συνεκτικά εδάφη. Τα φυτάρια από μολυσμένο σπόρο παρουσιάζουν μαύρη, ακανόνιστη πληγή κάτω από τα δύο φύλλα, που γρήγορα προχωρεί προς τα πάνω (μαύρισμα κορυφής) και ξεραίνει το φυτό. Στα ώριμα φυτά, ο βλαστός ξεραίνεται και πάνω του εμφανίζονται μικρά μαύρα σκληρώτια (μέσο μετάδοσης της αρρώστιας στα άλλα φυτά).
Περονόσπορος Phytophthora phaseoli
Δημιουργεί κιτρινο-καστανές κηλίδες στα φύλλα που στην αντίστοιχη κάτω επιφάνεια έχουν λευκωπό χνούδι. Στον αρακά σχηματίζει κηλίδες και στους λοβούς.
Ριζοκτονίαση Rhizoktonia solani
Προσβάλλει τα φυτά στο λαιμό προκαλώντας βαθιά πληγή, αρχικά κόκκινη και μετά μαύρη. Τα νεαρά φυτά καταστρέφονται και τα μεγαλύτερα μένουν καχεκτικά.
Σκληρωτινίαση Sclerotinia sclerotiorum
Εκδηλώνεται με υγρή σήψη στο λαιμό του φυτού και ξήρανση. Επεκτείνεται στους βλαστούς, φύλλα και λοβούς. Πάνω στα προσβεβλημένα μέρη αναπτύσσεται λευκό μυκήλιο και μέσα σχηματίζονται μικρά, ακανόνιστα, μαύρα σκληρώτια.
Σκωρίαση Uromyces appendiculatus (φασόλι)
Uromyces pisi (αρακάς)
Προσβάλλονται κυρίως τα φύλλα (κάτω επιφάνεια) και σπανιότερα οι λοβοί. Αρχικά σχηματίζονται μικρές φλύκταινες λευκοπράσινες, που αργότερα ανοίγουν και βγαίνουν σε σωρούς τα ουρεδοσπόρια σε χρώμα σκουριάς. Τέλος, οι κηλίδες γίνονται σχεδόν μαύρες από τα τελευτοσπόρια, τα φύλλα ξεραίνονται και πέφτουν πρόωρα.
Ωίδια Erysiphae polygoni, Erysiphae pisi
Προκαλεί στα υπέργεια μέρη του φυτού (κυρίως στα φύλλα) ακανόνιστες καστανοκόκκινες κηλίδες, που καλύπτονται από λευκό μηκήλιο. Σε μεγάλη προσβολή, τα φύλλα παραμορφώνονται και πέφτουν. Στον αρακά σπάνια προκαλεί σοβαρές ζημιές, συνήθως προς το τέλος της περιόδου.
Βακτηριώσεις Xanthomonas phaseoli και Pseudomonas phaseolicola (φασόλι)
Pseudomonas Pseudomonas pisi (αρακάς)
Στο φασόλι προκαλούν στο φύλλο ελαιώδεις κηλίδες, που περιβάλλονται από χλωρωτική ζώνη και αυξανόμενες μπορεί να καλύψουν όλο το έλασμα. Τελικά ξεραίνονται και παίρνουν καστανό χρώμα. Παρόμοιες κηλίδες μπορεί να εμφανιστούν στους βλαστούς, στους λοβούς και στους σπόρους Στο μπιζέλι Εμφανίζονται καστανές νεκρώσεις σε φύλλα και βλαστούς και στους λοβούς λαδόχρωμες κηλίδες που προχωρούν σε βάθος μέχρι τους σπόρους.
Ιώσεις BCMV κοινό μωσαϊκό του φασολιού,
BYMV κίτρινο μωσαϊκό του φασολιού PMV κοινό μωσαϊκό μπιζελιού
Τις περισσότερες φορές, τα συμπτώματα των τριών ιώσεων συνυπάρχουν. Το κοινό μωσαϊκό προκαλεί στα φύλλα εναλλασσόμενο χρωματισμό πράσινου και κίτρινου, παραμόρφωση (η περιφέρεια του ελάσματος στραμμένη προς τα κάτω) και νανισμό του φυτού, με αποτέλεσμα μείωση της απόδοσης μέχρι ακαρπίας. Το κίτρινο μωσαϊκό εκδηλώνεται με πολλές κοκκινοκαστανές κηλίδες στα παλιά φύλλα και κίτρινα στίγματα ή αποχρωματισμένες ζώνες στα νέα φύλλα.
Ο ιός του κοινού μωσαϊκού του μπιζελιού προκαλεί ανοιχτό χρωματισμό των νευρώσεων των φύλλων και κίτρινο μωσαϊκό.

Εχθροί

Έντομα εδάφους: ο κρεμμυδοφάγος Gryllotalpa vulgaris, οι αγρότιδες Agrotis spp και οι σιδηροσκώληκες Elateridae
Κατατρώγουν τα υπόγεια μέρη και μερικώς το στέλεχος και τα κατώτερα φύλλα.
Αφίδες Αphis fabae (μαύρη), Acythosiphum pisum (πράσινη)
Σοβαρότερη είναι η προσβολή του αρακά. Απομυζούν τους χυμούς από φύλλα (συρρικνώνονται και συστρέφονται), νεαρούς βλαστούς (γίνονται καχεκτικοί) και λοβούς (όταν δε γίνει έγκαιρη καταπολέμηση και η προσβολή επεκταθεί), εξασθενώντας το φυτό και μειώνοντας την παραγωγή. Επιπλέον είναι φορείς ιώσεων.
Βρούχος Acanthoscelides obtectus (σε καλλιέργεια για ξερό φασόλι)
Το έντομο ωοτοκεί πάνω στους λοβούς και οι προνύμφες εισχωρούν στους σπόρους. Οι ζημιές συνεχίζονται και στην αποθήκη, γιατί ο βρούχος αυτός έχει 4-7 γενιές το χρόνο.
Τετράνυχοι Tetranychus spp.(φασόλι)
Συνήθως βρίσκονται άφθονοι στην κάτω επιφάνεια των φύλλων, που τα απομυζούν και τα ξεραίνουν. Διακρίνονται από τον ιστό που σχηματίζουν.
Κάμπιες των λοβών
Etiella zinckenella (φασόλι)
Laspeyresia nigricana (αρακάς)


Οι κάμπιες των λεπιδόπτερων αυτών τρώγουν τους ανώριμους σπόρους μέσα στους λοβούς.


Πηγή: Καλλιεργώ