Τα φρούτα του δάσους

Η ελληνική φύση παραμένει πλούσια και την καλοκαιρινή περίοδο και  μπορεί να μας χαρίσει  χόρτα εποχής όπως τα βλήτα, τα στύφνα και  τα αλόφυτα.Τα γνωστά μας  μυρωδικά όπως το θυμάρι τη ρίγανη και το θρούμπι, πολλά άλλα βότανα αλλά και φρούτα.

Όπως είδαμε στην κλίμακα ORAC (κλικ) για τα αντιοξειδωτικά, σπουδαία θέση έχουν τα φρούτα και ο Ιούλιος είναι ο μήνας που μια πληθώρα απ'αυτά ωριμάζουν. 
Βλέπουμε ότι στον πίνακα  αναφέρεται πρώτο  σε αντιοξειδωτική αξία το Acai Berry ή το Goji, με δεύτερα τα ξερά δαμάσκηνα, τρίτες τις σταφίδες και ακολουθούν πολλές ποικιλίες των μούρων. Σήμερα, αυτά τα φρούτα αποκαλούνται super τροφές (superfood)* γιατί προστατεύουν το σώμα μας από το πέρασμα του χρόνου. Και βρίσκουμε συνεχώς σχετικά δημοσιεύματα στον τύπο. Χωρίς να αμφισβητώ την αξία αυτών των καρπών θεωρώ ότι η δημοτικότητα για διάφορα μούρα όπως τα Goji ή τα νόνι, προήλθε κυρίως από τους εισαγωγείς τους και δεν μπορεί η δική μας φύση να μην έχει κάτι αντίστοιχο.
Τελευταία μόδα το ιπποφαές.

ιπποφαές

Το ενδιαφέρον γι'αυτό κοντεύει να φθάσει στα όρια του πανικού. Όσοι μαθαίνουν για το φυτό και τις φαρμακευτικές του ιδιότητες, σπεύδουν ή να το προμηθευτούν σαν σκεύασμα ή το αναζητούν στα φυτώρια. 

Καρποί νόνι

Ο καρπός του Acai,όπως και το νόνι, είναι ένα είδος μούρου που συγκεντρώνει πολλές ωφέλιμες ουσίες για τον οργανισμό, όπως πληθώρα αντιοξειδωτικών, λιπαρά οξέα, βιταμίνες A, C, E, κ.ά.

*Υπερτροφές είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε στοιχεία που μπορούν να παρέχουν οφέλη για την υγεία. Για παράδειγμα τα βατόμουρα θεωρούνται συχνά superfood  διότι περιέχουν σημαντικές ποσότητες αντιοξειδωτικών, βιταμίνης C, μαγγάνιο, και φυτικές ίνες.

Όμως δεν είναι εύκολο με μία μόνο χούφτα μούρα να αποκτήσουμε υπερδυνάμεις.
 Μακάρι να μπορούσαμε.

Τα μαύρα βατόμουρα-blackberry

Τα βατόμουρα τα βρίσκουμε εύκολα στα δάση, στις άκρες των αγροτικών δρόμων,  σε ακαλλιέργητες εκτάσεις, ακόμη και μέσα στις πόλεις γιατί  πολλαπλασιάζονται εύκολα  με τη βοήθεια των πουλιών που μεταφέρουν τους σπόρους τους.
 Σε βόλτες που έχουμε κάνει, έχουμε βρει ακόμη και σε αυλές στα Δυτικά της Αθήνας. Τα άγρια βατόμουρα έχουν αγκάθια στους βλαστούς τους, ενώ τα καλλιεργούμενα είδη συνήθως δεν έχουν, γεγονός το οποίο διευκολύνει  αυτούς που θα αποφασίσουν να ασχοληθούν ερασιτεχνικά ή επαγγελματικά με την καλλιέργειά τους.

Τα βατόμουρα είναι πολυετείς θάμνοι οι οποίοι ανανεώνονται με παραφυάδες (κληματίδες)  και μπαίνουν σε καρποφορία από τον 2ο κιόλας χρόνο.

Στην πατρίδα μας βατόμουρα  θα βρούμε αν κάνουμε μια βόλτα στην εξοχή το καλοκαίρι γιατί δεν υπάρχουν συστηματικές φυτείες με τέτοια φρούτα. Μεμονωμένες προσπάθειες συστηματικής καλλιέργειας έγιναν και γίνονται αλλά συχνά οδηγούνται σε αποτυχία. 
Οι λόγοι είναι διάφοροι και ίσως δοθεί η δυνατότητα να τις αναλύσουμε στο μέλλον.

 Φρέσκα φρούτα του δάσους

Αντίθετα στο εξωτερικό, τέτοιες εικόνες με κουπάκια γεμάτα ζουμερά  φρέσκα φρούτα του δάσους αποτελούν καθημερινή πραγματικότητα.

Ας ελπίσουμε ότι  ανάλογες εικόνες θα δούμε και στα δικά μας μέρη κάποτε.

Τα κοινά μούρα  όμως που εύκολα βρίσκουμε στη χώρα μας, οι περισσότεροι δεν τα λογαριάζουμε για φάρμακα, ή μήπως είναι; Τα περισσότερα από αυτά που  αποκαλούμε φρούτα των δάσους δεν είναι παρά διάφορα είδη μούρων και  μικρόκαρπα φρούτα.

Μουριά (Morus alba -white Mulberry, Morus nigra - Black Mulberry, Morus rubra - Red Mulberry)

Κεράσια για τον πόνο

Τα κεράσια έχουν γεύση γλυκιά, υπόξινη και στυφή και έχουν θερμαντική δράση στον οργανισμό. Η μεγάλη περιεκτικότητα τους σε σίδηρο τα κάνει χρήσιμα στην αναιμία. Είναι άριστη τροφή για όσους ακολουθούν μια δίαιτα αδυνατίσματος γιατί οι υδατάνθρακες που περιέχουν  ικανοποιούν την αίσθηση του γλυκού, χωρίς να προσθέτουν πολλές θερμίδες.

Ταυτόχρονα δρουν αποτοξινωτικά, για το συκώτι, τη χολή, τους αδένες και γενικότερα τον οργανισμό. Ακόμη, ευνοούν την καλή λειτουργία του ουροποιητικού συστήματος και είναι  στυπτικά, υπακτικά, έχουν αντισηπτικές και χωνευτικές ιδιότητες.

Είναι  άριστη τροφή όταν υπάρχει αρτηριοσκλήρωση, αρθριτικά, ρευματισμοί. Μειώνουν τον πόνο και την ακαμψία στις αρθρώσεις και τονώνουν την κυκλοφορία των αγγείων.
Πρόσφατα, ερευνητές από το Ινστιτούτο Baylor επιβεβαίωσαν ότι τα κεράσια  δρουν ανακουφιστικά στους πόνους  της κοινής  αρθρίτιδας, σε ρευματικούς πόνους και την ουρική αρθρίτιδα (J Nutr. 2003).

Τα κεράσια είναι πλούσια σε φυτοστερόλες. Οι φυτικές στερόλες και οι φυτικές στανόλες ή αλλιώς φυτοστερόλες και φυτοστανόλες είναι μια ομάδα φυτικών ουσιών με πολλά οφέλη για την υγεία.

Πολλές  έρευνες έχουν δείξει ότι η επαρκής πρόσληψή τους οδηγεί στη μείωση των επιπέδων της χοληστερόλης στο αίμα. Αυξάνουν τη φυσική άμυνα του οργανισμού προς τις ασθένειες ενώ διαθέτουν αντισηπτικές ιδιότητες και αποτρέπουν τις φλεγμονές και τις λοιμώξεις(J Nutr. 2006). 
Άλλη μια σημαντική δράση των κερασιών είναι η εξής: μειώνουν αισθητά την πνευματική κόπωση, και είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για τους μαθητές σε περιόδους εξετάσεων στο τέλος της σχολικής χρονιάς, όπου υπάρχουν σε αφθονία. Αντίστοιχη δράση έχουν και στη σωματική κόπωση κυρίως λόγω της τέφρας  και των μεταλλικών αλάτων που περιέχουν (Br J Sports Med. 2006).

Τα κεράσια είναι ιδιαίτερα πλούσια σε  ανθοκυανίνες ουσίες οι οποίες τους δίνουν και το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα.

Μια πρώτη δράση των  ανθοκυανών είναι η εξουδετέρωση καρκινογόνων ουσιών.
 Επίσης, σε άλλες μελέτες (University of Michigan) βρέθηκε ότι αυξάνουν κατά 50% την παραγωγή ινσουλίνης από τα κύτταρα του παγκρέατος.
Υπάρχουν δύο τύποι κερασιών και εκατοντάδες ποικιλίες.

- το γλυκό κεράσι (Prunus avium) και

- το ξινό κεράσι ή βύσσινο (Prunus cerasus)

Η ποσότητα κατανάλωσης των ωμών κερασιών πρέπει να είναι λογική, γιατί διαφορετικά προκαλούν πεπτικά προβλήματα. Αυτό ισχύει και με πολλά άλλα φρούτα όπως γνωρίζουμε.Τα κοτσανάκια και τα φύλλα των κερασιών έχουν πολλές ιδιότητες.

Βυσσινιά

Πολλοί  συνηθίζουν να  τα κρατάνε,να τα αποξηραίνουν και να τα χρησιμοποιούν το χειμώνα σαν διουρητικά ροφήματα. Το τσάι αυτό είναι ωφέλιμο και  για τα παιδιά όταν έχουν εντερικά προβλήματα.

Μύρτιλλα -Vaccynum Corymbosum

Είναι πολύ γνωστά στην Ευρώπη  και τα τελευταία χρόνια καταναλώνονται περισσότερο σαν  φρούτα. Τα μύρτιλλα  από τον Μεσαίωνα ακόμη  έχουν εκτιμηθεί για τις ισχυρές θεραπευτικές τους ιδιότητες. Από τις αρχές του 20ου αιώνα, τα αποξηραμένα μύρτιλλα σε τσάι χρησιμοποιήθηκαν στη θεραπεία της δυσεντερίας σαν διουρητικό και αιμοστατικό βότανο. Για τις ήπιες φλεγμονές του βλεννογόνου του στόματος  και του λαιμού, σε σιρόπια για το βήχα, λοιμώξεις του ουροποιητικού, αρθρίτιδα και ρευματισμούς, για την υποστήριξη του κυκλοφορικού, και ακόμη για να σταματήσουν τη ροή του μητρικού γάλακτος. Τα τελευταία χρόνια πολλές χώρες έχουν εγκρίνει διάφορα  θεραπευτικά σκευάσματα που περιέχουν  μύρτιλλα.

Οι καρποί ωριμάζουν  από τον Ιούλιο ανάλογα με τον τόπο. Τόσο τα φρέσκα  όσο και τα αποξηραμένα φρούτα έχουν γλυκιά και ελαφρώς στυφή γεύση. Μπορούν να καταναλωθούν νωπά ή γίνονται  μαρμελάδες,  χυμοί  και άλλα. Στη Γαλλία και στην Ιταλία, χρησιμοποιούνται ως βάση για λικέρ, άρωμα για γρανίτες και άλλα γλυκίσματα.

 Κόκκινα σμέουρα-red rasberry

Τα σμέουρα μοιάζουν με τα βατόμουρα και πολύς κόσμος νομίζει πως είναι ίδια. Η διαφορά τους είναι ότι τα σμέουρα μένουν κούφια όταν συλλέγονται (το εσωτερικό του φρούτου μένει στο φυτό, ενώ στα βατόμουρα μένει επάνω στο φρούτο)

Φραγκοστάφυλλα -currant

Τα φραγκοστάφυλλα αναγνωρίζονται εύκολα από το βαρύ άρωμα που αναδύουν οι  βλαστοί και τα φύλλα τους.

Arbutus unedo L.

Οι κουμαριές που βρίσκονται στα περισσότερα βουνά της Ελλάδας κάνουν αυτόν τον όμορφο καρπό. Οι καρποί όταν ωριμάσουν έχουν γλυκιά γεύση αλλά είναι γεμάτοι με σκληρούς σπόρους. Συνήθως τις συναντάμε σε θαμνώδη μορφή αλλά μπορεί να γίνουν και μεγάλα δένδρα. Σε πολλές αναπτυγμένες χώρες τελευταία, δίνουν ιδιαίτερη σημασία στους καρπούς των θάμνων όπως τα βατόμουρα, τα φραγκοστάφυλα κλπ που είναι πλούσιοι σε βιταμίνες και  πολύτιμα ιχνοστοιχεία και καταβάλουν προσπάθειες για τη συστηματική καλλιέργειά τους.Η κρανιά ανήκει στην παραπάνω κατηγορία καρποφόρων θάμνων και θεωρείται πολλά υποσχόμενη καλλιέργεια για ημιορεινές και ορεινές περιοχές .

Κρανιά-Cornus max

H κρανιά συναντάται κυρίως σε θαμνώδη μορφή αλλά μπορεί να φτάσει και τα 3 μέτρα. Οι καρποί της είναι μικροί και γλυκόξινοι και όταν ωριμάζουν πέρνουν κοκκινόμαυρο χρώμα. Ωριμάζουν στα τέλη Αυγούστου με αρχές Σεπτεμβρίου.Το δέντρο είναι γνωστό από την εποχή του Ομήρου με το όνομα "Κράνεια" (Ιλιάδα Π, 767). Μάλιστα, σύμφωνα με το Θεόφραστο, το ξύλο της κρανιάς  είναι σκληρό όσο και το κόκκαλο και  το χρησιμοποιούσαν για να φτιάχνουν κυνηγητικές λόγχες, πολεμικά ακόντια, τόξα και μπαστούνια. Σύμφωνα με τον Παυσανία, οι αρχαίοι Έλληνες έφτιαξαν τον Δούρειο Ίππο με ξυλεία κρανιάς που πήραν από το ιερό δάσος του Απόλλωνα.

Κύριες χρήσεις.

Τα κράνα παραδοσιακά γίνονται ποτά μαρμελάδες και γλυκά αλλά μπορούν να καταναλωθούν και φρέσκα. Η συλλογή τους γίνεται με άπλωμα διχτυών και δόνηση των κλαδιών.Ο συμπυκνωμένος χυμός των κράνων που κυκλοφορεί στην ελληνική αγορά μπορεί να πίνεται  ως αναψυκτικό να προστεθεί στο τσάι, το γιαούρτι, σε παγωτά, σε κέικ και  φρουτοσαλάτες, να αναμειχθεί με λεμόνι ή βαλσάμικο για τις σαλάτες . 
Από την μεταποίηση των κράνων  παράγονται σήμερα τουλάχιστον 12 διαφορετικά προϊόντα που είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά.

 Τα κράνα περιέχουν  βιταμίνη C, καροτίνη, πηκτίνες, φλαβανοειδή ,τανίνες και  σίδηρο. Σύμφωνα με την έρευνα της Φαρμακευτικής σχολής του Α.Π.Θ., είναι πλούσια σε  φλαβανοειδή, ανθοκυανίνες, αντιοξειδωτικά και φαινολικά παράγωγα.
Λόγω των τανινών έχουν ισχυρές  στυπτικές ιδιότητες και είναι ρυθμιστικά των κινήσεων του εντέρου. Από τα παλιά χρόνια αυτά τα φρούτα  ήταν γνωστά για τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες. Στις ορεινές περιοχές της χώρας μας τα  χρησιμοποιούσαν για να αντιμετωπίσουν  τις καρδιακές παθήσεις, τους γαστρεντερικούς πόνους  και τους πόνους  της περιόδου, τις στομαχικές και εντερικές διαταραχές, σαν χωνευτικό και  τονωτικό κατά τη διάρκεια εργασίας. Ο φλοιός, οι βλαστοί και οι ρίζες χρησιμοποιήθηκαν ως αντιπυρετικά.
Άλλες χρήσεις:το ξύλο της κρανιάς είναι σκληρό  με μεγάλη αντοχή στη  θραύση και απ'αυτό κατασκευάζονται διάφορα μικροαντικείμενα. Τα πιο γερά γκλιτσόξυλα των τσοπάνων γίνονται από νεαρούς βλαστούς κρανιάς.

Καλλιέργεια:η καλλιέργεια της κρανιάς συγκαταλέγεται σ’ εκείνες που θα μπορούσαν να έχουν θετικές επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα της γεωργίας μας και την εθνική οικονομία.(1)

Τα τελευταία χρόνια  ένας Έλληνας παραγωγός από την Κυψέλη Ημαθίας, ο Κωνσταντίνος Ντούλιας δημιούργησε μια επιχείρηση που ασχολείται αποκλειστικά με την παραγωγή, εμπορία και μεταποίηση της  κρανιάς και των προϊόντων της. Η επιχείρηση δραστηριοποιείται στην έρευνα της ανάπτυξης της Κρανιάς και τη χρησιμότητα των καρπών διαφορετικών ποικιλιών της, στην μεταποίηση, και διαθέτει ένα σύγχρονο πιστοποιημένο φυτώριο που διαθέτει αποκλειστικά δενδρύλλια κρανιάς σπορόφυτα ή εμβολιασμένα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κρανιά είναι ιδιαίτερα ανθεκτική και δεν έχει φυσικούς εχθρούς. Το πλεονέκτημα αυτό καθιστά την καλλιέργεια της βιολογική,όπως  και τα προϊόντα της. Πηγή:

Οι μπλε καρποί  του αγιοκλήματος προστέθηκαν πρόσφατα στην γκάμα των μούρων του κήπου . Οι καρποί είναι μακρόστενοι και έχουν το ίδιο χρώμα και την ίδια υφή με τα μύρτιλλα ενώ  τα θυμίζουν και στη γεύση. Αυτοί οι νέοι καρποί κερδίζουν έδαφος όχι μόνο επειδή μπορούν να συλλεχθούν νωρίτερα( η καρποφορία τους είναι τον Μάιο) πριν από όλα τα άλλα μούρα, αλλά επίσης επειδή έχουν γλυκιά γεύση και είναι πλούσιοι σε βιταμίνη C.  Η περιποίησή τους είναι εύκολη. Το αγιόκλημα με τους μπλε καρπούς δεν θεωρείται πλέον άγριο φρούτο, αλλά φρούτο του κήπου, ακριβώς επειδή αξίζει να καλλιεργηθεί στον κήπο του σπιτιού, όπως τα μύρτιλλα και τα σμέουρα και προσφάτως το αμελάγχιο, η φουντουκιά, ο σαμπούκος, η κρανιά, ο μυρτίλος ο ερυθρός, το ιπποφαές, το κυνόρροδο και το αγριόσουρβο.

Τσαπουρνιά Prunus spinosa

Όλα τα φρούτα του δάσους αποτελούν πλούσια πηγή πολυφαινολών, και διαθέτουν ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες.

Μεγάλες ποσότητες πολυφαινολών  εκτός από τα δαμάσκηνα, τις φράουλες, τα σύκα και τα μούρα, βρίσκονται επίσης στο κόκκινο κρασί, το τσάι, στα εσπεριδοειδή , σε λαχανικά  όπως το μπρόκολο, σπανάκι,κ.ά, και τους ξηρούς καρπούς.

Διαβάστε επίσης:

Να λείπει το βύσσινο!" συνταγή για (γλυκό και λικέρ)

http://www.ftiaxno.gr/2010/05/blog-post_13.html

http://users.sch.gr/kassetas/zzzzTREES7.htm http://www.iatronet.gr/article.asp?art_id=1980

http://clubs.pathfinder.gr/frouta_tou_dasous/356843

 Τα "ξεχωριστά" ζιζάνια του καλοκαιριού.

http://amazonsday.blogspot.com/2011/06/blog-post_15.html

Τα μούρα καταπολεμούν ...

www.enet.gr/online/online_text/c=112,dt=19.09.2007,id=22494544

(1)Γνωριμία με ένα φυτό του Παντελή Κωνσταντινίδη Τεχν. Γεωπόνου

Σπόροι φρούτων του δάσους μπορούν να βρεθούν στο:

http://www.amazon.com/

 

Πηγή: http://amazonsday.blogspot.gr/2011/07/blog-post_29.html