Γλυκιές γλυσίνες για ονειροπόληση

της Καλής Δοξιάδη

Υπάρχουν λουλούδια δωματίου και λουλούδια τοπίου. Τα πρώτα πρέπει να τα πλησιάσεις για να τα θαυμάσεις, να τα παρατηρήσεις, να τα μυρίσεις. Τα δεύτερα επιβάλλονται στον ευρύτερο χώρο τους, κυριαρχώντας στο τοπίο και μεταμορφώνοντάς το εφήμερα σταμπάροντας για πάντα την εποχή και τον τόπο με το χρώμα και το άρωμά τους, δημιουργώντας αναμνήσεις που με τα χρόνια αποκτούν μυθική υπόσταση.

 

Μια απ' τις πιο έντονες ανοιξιάτικες αναμνήσεις της Αθήνας όπου μεγάλωσα είναι οι δύο τεράστιες γλυσίνες της γειτονιάς μου: η μία στον νοτιοανατολικό τοίχο της οικίας Αργυροπούλου και η άλλη στη γωνία Φωκυλίδου και Ηρακλείτου. Ανάμεσα τους ο ανοιχτός χώρος της Δεξαμενής, όπου μαζευόμασταν να παίξουμε ως παιδιά και αργότερα φέρναμε τα παιδιά μας και καθόμασταν στο καφενεδάκι να κουβεντιάσουμε. Ο χώρος αυτός κάθε τέτοια εποχή πλημμύριζε με το άρωμα της γλυσίνας και όταν υψώναμε τη ματιά μας βλέπαμε τον καταρράκτη από ανθισμένα μωβ τσαμπιά που δέσποζε προσωρινά του κόσμου μας γεμίζοντας τον με τη γλύκα και την ελπίδα της άνοιξης.
Από τότε η γλυσίνα έχει ιδιαίτερη θέση στη ζωή μου. Γι' αυτό είναι σημαδιακό το ότι όταν πριν 37 χρόνια πρωτοείδα και ερωτεύθηκα κεραυνοβόλα το κερκυραϊκό αρχοντικό που έγινε το σπίτι της καρδιάς μου, ένα μέρος του ερειπωμένου τοίχου του ήταν σκεπασμένο με γλυσίνες.
Ήταν σούρουπο και τις μύρισα πριν τις αντικρύσω. 

 

Μερικά χρόνια μετά έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο που δημοσιεύτηκε το 1909. Λέγεται An Artist in Corfu. Η συγγραφέας, Sophie Atkinson, φιλοξενήθηκε από την οικογένεια Δούσμανη που ζούσε τότε στο σπίτι αυτό και ζωγράφισε μια σειρά από ακουαρέλες που περιλαμβάνει στο βιβλίο. Φαίνεται ήταν τέτοια εποχή, γιατί η μία ζωγραφική δείχνει την γωνιά της αυλής με την γλυσίνα και από κάτω τις γνωστές κερκυραϊκές ίριδες (Iris germanica) σε δύο τόνους μωβ που αρχίζουν να ανθίζουν τώρα.
Η γλυσίνα αυτή σήμερα έχει έναν κορμό που συναγωνίζεται τις ελιές και της έχω χτίσει μια πέργκολα με στέρεες κολώνες από παλιά τούβλα που να αντέχουν το βάρος της. Έχω φυτέψει πολλές γλυσίνες ακόμα, αλλά αυτή παραμένει η αγαπημένη μου.
Αρκετά με τα συναισθηματικά – πάμε στα κηπουρικά. Στην Ελλάδα γνωρίζουμε κυρίως ένα είδος γλυσίνας την γιαπωνέζικη, Wisteria floribunda, στην απλή, αρχική μορφή της. Όλες οι παλιές γλυσίνες με τις οποίες μεγαλώσαμε ανήκουν στο είδος αυτό και έχουν το ίδιο μωβ ανοιχτό χρώμα. Από τη δεκαετία του ογδόντα άρχισαν να εισάγονται διάφορες καλλιεργημένες ποικιλίες (cultivars), σε λευκό ή ροζ χρώμα και διάφορους τόνους του μωβ. Είναι εξίσου όμορφες αλλά δεν έχουν την εύρωστη ζωντάνια των παλιών και δυσκολεύονται να προκόψουν. Ακόμα και όταν εγκατασταθούν καλά στη θέση τους δεν μεγαλώνουν με τον αχόρταγο ενθουσιασμό των άλλων, αλλά αργά, με μετρημένη σεμνότητα.
Στην απλή της μορφή, έτσι και πιάσει, η παλιά γλυσίνα δεν θέλει καθόλου περιποίηση. Οι ρίζες της βρίσκουν μόνες τους το νερό που χρειάζονται και τα φύλλα της εκπέμπουν υγεία χωρίς να έχουν τραφεί με κανένα χημικό.
Το μόνο που πρέπει να κάνουμε εμείς είναι να την κλαδεύουμε συνεχώς και ακατάπαυστα, σε κάθε ευκαιρία, πριν μας σηκώσει τα κεραμίδια και χωθεί στις χαραμάδες των τοίχων. Αλλιώς είναι εκεί για να την χαιρόμαστε... την ευωδιά και το χρώμα της την άνοιξη και την πράσινη φρεσκάδα της στην κάψα του καλοκαιριού. Μάλιστα, χάρις στην ιδιαιτερότητα του κλίματος εδώ στην Κέρκυρα, έχουμε την τύχη να την βλέπουμε να ανθίζει και μέσα στο καλοκαίρι με μερικά δειλά μωβ τσαμπιά ανάμεσα στα φύλλα.

 

Το άλλο είδος γλυσίνας, η κινέζικη Wisteria sinensis, που και αυτή εισάγεται τώρα, είναι ίσως ακόμα πιο όμορφη αλλά πολύ πιο ευαίσθητη. Αν όμως πιάσει και αρχίσει να προκόβει, το θέαμα που παρουσιάζει είναι μαγικό. Τα τσαμπιά της είναι συνήθως πιο μακριά, έως και 75 εκατοστά, και τα ανθάκια τους πιο λιγοστά και ντελικάτα και όταν τα βλέπεις στο σύνολο τους είναι σαν αιθέριοι μωβ ή άσπροι ή ροζ σταλακτίτες σε μια ομίχλη χρώματος. Στην Ιαπωνία και την Κίνα υπάρχουν βοτανικοί κήποι που ειδικεύονται στις γλυσίνες και τέτοια εποχή σχηματίζονται ουρές απ’ έξω να θαυμάσουν το θέαμα.
Εγώ έχω μία μόνο κινέζικη αλλά έκανα τη βλακεία να την φυτέψω δίπλα σε μια floribunda, έτσι ενώ πρόκοψε και είναι μια χαρά τα τσαμπιά τις χάνονται ανάμεσα στα ευτραφέστερα της άλλης...
Τελικά, όλες είναι όμορφες και όλες μοσκοβολάνε και είναι δύσκολο να τις ξεχωρίσεις.
Αν όμως θέλετε να κάνετε τους έξυπνους στους φίλους σας, θα σας πω ένα κόλπο: στην αναρρίχηση, αν στρέφεται κατά τη φορά του ρολογιού είναι γιαπωνέζικη, αν στρέφεται αντίθετα, κινέζικη.

Πηγή: Bostanistas.gr

Βιολογική καλλιέργεια της Μονής Χρυσοπηγής

Μία από τις κύριες δραστηριότητες της Μονής Χρυσοπηγής είναι η καλλιέργεια της γης, η οποία γίνεται με τη μέθοδο της βιολογικής γεωργίας, τον κατεξοχήν παραδοσιακό τρόπο καλλιέργειας της γης με συνέπεια και σεβασμό στην Ορθόδοξη παράδοση, σύμφωνα με την οποία η κτίση θεωρείται ιερή. Η προστασία του περιβάλλοντος δεν διαφυλάττει απλώς την ανθρώπινη υγεία, αλλά διασώζει την ψυχοπνευματική ύπαρξη του ανθρώπου, μεταφέροντάς τον από τη φθορά της καταναλωτικής μανίας στην έννοια της ανθρώπινης δικαιοσύνης και στην απόκτηση νοήματος ζωής.

Η δράση αυτή συνδέεται και συμπορεύεται με τις διεθνείς πρωτοβουλίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος.
Σήμερα στην Χρυσοπηγή καλλιεργείται με μεθόδους βιολογικής γεωργίας η έκταση περίπου 250 στρεμμάτων γης. Σε ατήν περιλαμβάνονται ελαιόδεντρα, μανταρινιές, πορτοκαλιές, αβοκάντο, συκιές, βερικοκιές και άλλα οπωροφόρα, καθώς και λαχανόκηποι.
Η λίπανση, σε όλη την παραπάνω έκταση, γίνεται με κομπόστ από οργανικά υλικά: φύλλα ελιάς και άλλων δέντρων, κοπριά από ζώα ελεύθερης βοσκής, χόρτα, πριονίδι από ακατέργαστα ξύλα, ασβέστη, υπολείμματα φρούτων και λαχανικών κ.ά.
Για το γενικότερο εμπλουτισμό του εδάφους σπείρεται βίκος (ψυχανθές) που, όταν φτάσει στην ανθοφορία, οργώνεται ελευθερώνοντας με αυτόν τον τρόπο στο έδαφος οργανικό άζωτο.
Η καταπολέμηση των βλαβερών εντόμων (δάκου κ.ά.) στα δέντρα και στους λαχανόκηπους γίνεται με τη χρήση ειδικών παγίδων και ωφέλιμων εντόμων που απομακρύνουν τα επικίνδυνα έντομα.
Στους λαχανόκηπους οι ασθένειες αντιμετωπίζονται και με τη φύτευση βασιλικού και κατιφέ ανάμεσα στα φυτά, τα οποία είναι άριστα εντομοαπωθητικά εξαιτίας της έντονης μυρωδιάς τους. Για τον ίδιο σκοπό, επίσης, ραντίζονται συστηματικά τα φυτά με θειάφι. Η καταπολέμηση των ζιζανίων στο έδαφος γίνεται μόνο με μηχανικά μέσα. Τα χόρτα που απομακρύνονται δίνονται ως τροφή στα ζώα και τα πουλερικά ή καταλήγουν στο κομπόστ, ενώ εκείνα που απομένουν στο χωράφι ενσωματώνονται στο έδαφος με επιφανειακό όργωμα. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται ο καθαρισμός του εδάφους και παράλληλα η τροφή των παραγωγικών ζώων.
Η συστηματική βιολογική καλλιέργεια των κτημάτων της Μονής αποφέρει την παραγωγή μεγάλης ποσότητας βιολογικών προϊόντων, τα οποία χρησιμοποιούνται για εσωτερική κατανάλωση, δηλαδή για τη διατροφή της αδελφότητας και των επισκεπτών. Το βιολογικό ελαιόλαδο, το οποίο τυποποιείται στη Μονή από τις αδελφές, διακινείται με κύριο στόχο τη διάδοση της βιολογικής καλλιέργειας.

Πηγή: http://www.imx.gr

Η κομποστοποίηση είναι μια απλή διαδικασία

Το μόνο που χρειάζεται είναι φυτικά υπολείμματα και καλή διάθεση. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα www.treehugger.com, η οποία ασχολείται με διάφορα πράσινα θέματα ανά τον κόσμο, η πιο δημοφιλής έρευνα σχετικά με το περιβάλλον στο Google για το 2011, έχει να κάνει με το ερώτημα «Πώς γίνεται η κομποστοποίηση». Αν βάλουμε στη διαδικτυακή μηχανή αναζήτησης τις λέξεις «how» και «compost», δηλαδή «πως» και «κομποστοποίηση», εμφανίζονται 44.800.000 αποτελέσματα. Δημοφιλέστατο θέμα η κομποστοποίηση, λοιπόν, ανά τον κόσμο.

Τι είναι όμως το κομπόστ; Στη φύση υπάρχουν πεσμένα φύλλα, νεκρά ζώα, νεκρά δέντρα εκατομμυρίων ετών και συνθήκες όπως κατολισθήσεις, χιονοστιβάδες, πλημμύρες και παγετοί. Όλα αυτά τα συνδυασμένα υλικά, λόγω των  περιβαλλοντικών συνθηκών, έχουν δημιουργήσει με το πέρασμα του χρόνου ένα πλούσιο, ζωντανό έδαφος, γεμάτο από μικροοργανισμούς, έντομα, ζωύφια, σκουλήκια και κάθε λογής πλάσματα, αλλά και πολύτιμα θρεπτικά στοιχεία από την αποδόμηση της οργανικής ύλης, που είναι αναγκαία για τα οικοσυστήματα.

Τι ειναι η κομποστοποιηση

Η κομποστοποίηση είναι μια φυσική διαδικασία η οποία μετατρέπει τα οργανικά υλικά σε μια πλούσια σκούρα ουσία. Αυτή η ουσία λέγεται κομπόστ ή χούμους ή εδαφοβελτιωτικό. Η κομποστοποίηση είναι ένας πολύ άμεσος και σημαντικός τρόπος ανακύκλωσης. Έχει υπολογιστεί ότι το 35% των οικιακών απορριμμάτων μπορούν να κομποστοποιηθούν.

Η λέξη κομπόστ προέρχεται από την αγγλική λέξη compost. Η λέξη compost προέρχεται από τη λατινική λέξη compositus από το ρήμα componere (com - together, μαζί + ponere - to place, τοποθετώ). Στα τέλη του 14^ου αι. στη γαλλική γλώσσα εμφανίζεται η λέξη composte με την έννοια του μίγματος των φύλλων, της κοπριάς και άλλων υλικών για τη λίπανση της γης. Η λέξη compost με τη σημερινή της έννοια εμφανίζεται το 1580 στην Αγγλία.

Γιατι κομποστοποιηση;

Οι λόγοι που επιβάλλουν την κομποστοποίηση ως βασική μέθοδο για τη διαχείριση των οργανικών αποβλήτων έχουν να κάνουν με το τρίπτυχο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΚΟΙΝΩΝΙΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ.

1. Επειδή οι ανάγκες των ελληνικών εδαφών σε οργανική ουσία είναι τεράστιες, λόγω της πολύ χαμηλής περιεκτικότητας (1%). Στη Γερμανία, για παράδειγμα, η περιεκτικότητα των εδαφών σε οργανική ουσία είναι 7-8% και κάνουν κομποστοποίηση για να την ανεβάσουν σε ακόμη πιο υψηλά επίπεδα.
2. Επειδή το 35% των ελληνικών εδαφών κινδυνεύουν να ερημοποιηθούν (Πηγή: ΕΚΕΘΕ).
3. Επειδή με την εκτεταμένη χρήση του κομπόστ αντιμετωπίζεται η εντεινόμενη διάβρωση των εδαφών και καταστέλλονται πολλά φυτοπαθογόνα του εδάφους.
4. Επειδή υπάρχει μεγάλη ανάγκη ορθολογικής διαχείρισης και προστασίας των διαθέσιμων υδάτων και ιδιαίτερα εξοικονόμησης του με την εφαρμογή της χρήσης του κομπόστ στη γεωργία.
5. Επειδή μειώνονται οι εκπομπές του CO² και οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών.
6. Επειδή είναι ασύγκριτα η πλέον οικονομική μέθοδος τελικής διαχείρισης των οργανικών υλικών.
7. Επειδή έχει την ευρύτερη δυνατή κοινωνική αποδοχή και συναίνεση.
8. Επειδή είναι η πλέον φιλική προς στο περιβάλλον.
9. Επειδή πρώτα συζητάς και εφαρμόζεις τις οικονομικότερες και καλύτερες επιλογές και μετά κοιτάς εάν υπάρχει ανάγκη για τις ακριβές και δύσκολες.
10. Επειδή κάποιος πρέπει να τη θέσει και στην ελληνική κοινωνία.
    
    
    

Πως γινεται και πως ελεγχουμε την κομποστοποιηση

Τα βακτήρια, οι μύκητες και άλλα μικρόβια είναι οι 'εργάτες' της κομποστοποίησης. Αυτοί, υποβοηθούνται κι από πολλούς άλλους μεγαλύτερους οργανισμούς. Κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης, αυτά τα μικρόβια παράγουν διοξείδιο του άνθρακα (CO₂), θερμότητα και νερό καθώς αποικοδομούν τα οργανικά υλικά του σωρού. Το τελικό αποτέλεσμα είναι το ΚΟΜΠΟΣΤ (πλούσιο, σκούρο, θριφτό και άοσμο), τέλειο λίπασμα για τον κήπο σας. Για την αποτελεσματική κομποστοποίηση χρειάζεται:

1. Σωστό μίγμα υλικών (σε σωστές αναλογίες)
2. Σωστό αερισμό
3. Σωστή υγρασία
4. Σωστό μέγεθος υλικών

Τα βακτήρια, οι μύκητες και άλλα μικρόβια είναι οι 'εργάτες' της κομποστοποίησης. Αυτοί, υποβοηθούνται κι από πολλούς άλλους μεγαλύτερους οργανισμούς. Κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης, αυτά τα μικρόβια παράγουν διοξείδιο του άνθρακα (CO₂), θερμότητα και νερό καθώς αποικοδομούν τα οργανικά υλικά του σωρού. Το τελικό αποτέλεσμα είναι το ΚΟΜΠΟΣΤ (πλούσιο, σκούρο, θριφτό και άοσμο), τέλειο λίπασμα για τον κήπο σας. Για την αποτελεσματική κομποστοποίηση χρειάζεται:

1. Σωστό μίγμα υλικών (σε σωστές αναλογίες)
2. Σωστό αερισμό
3. Σωστή υγρασία
4. Σωστό μέγεθος υλικών

---

Το σωστό μίγμα
Τα μικρόβια της κομποστοποίησης χρησιμοποιούν το άζωτο για να αναπτύσσονται και τον άνθρακα για ενέργεια. Τα περισσότερα υλικά που βάζουμε για κομποστοποίηση δεν έχουν από μόνα τους τη σωστή αναλογία άνθρακα/αζώτου (C/N). Χρησιμοποιώντας ποικιλία οργανικών υλικών, πράσινα και καφετιά, εξασφαλίζουμε τις απαραίτητες ποσότητες από αυτά τα στοιχεία. Γενικά, τα φρέσκα "πράσινα" υλικά είναι πλούσια σε άζωτο και τα ξερά "καφέ" υλικά είναι πλούσια σε άνθρακα. Και τα δύο στοιχεία (C, N) χρειάζονται για να γίνει η κομποστοποίηση. Η σωστή πρόσμιξή τους επιτρέπει στα μικρόβια να κάνουν σωστά τη δουλειά τους και να κρατούν το σωρό σας άοσμο. Ο γενικός κανόνας για να διατηρείται σωστή η αναλογία αυτών των υλικών είναι: 1 μέρος πράσινα υλικά προς 3 μέρη καφέ. ( Το κάθε "μέρος" είναι η μονάδα μέτρησης που βολεύει εσάς να χρησιμοποιήσετε. Μπορεί να είναι ένας κουβάς, μια φτυαριά, κλ.π. ) Τα καφέ υλικά, όπως τα φύλλα, τα άχυρα, το πριονίδι, έχουν πολύ άνθρακα και πολύ λίγο άζωτο και αργούν αρκετά να αποσυντεθούν. Τα πράσινα υλικά, όπως το γκαζόν, τα χόρτα, τα απορρίμματα της κουζίνας και η κοπριά, έχουν πολύ άζωτο και σχετικά λίγο άνθρακα, και αποικοδομούνται γρήγορα. Τα πράσινα υλικά ονομάζονται και "ζεστά" επειδή παρέχουν στο σωρό το άζωτο που απαιτείται από τους μικροοργανισμούς για να παράγουν θερμότητα. Η ανεβασμένη θερμοκρασία του σωρού κομποστοποίησης είναι ένδειξη ότι η διαδικασία προχωράει πολύ αποδοτικά. Το φθινόπωρο, τα ξερά φύλλα είναι πάρα πολλά και τα πράσινα υλικά πιο δύσκολο να βρεθούν. Αν τα καφέ υλικά δεν ανακατευτούν με πράσινα μπορεί να χρειαστεί περισσότερο από έναν χρόνο για να αποικοδομηθούν. Αντιθέτως, την άνοιξη και το καλοκαίρι τα φρεσκοκομμένα χόρτα και άλλα πράσινα υπάρχουν σε αφθονία σε αντίθεση με τα καφέ. Επειδή τα καφέ αποικοδομούνται πολύ αργά, είναι χρήσιμο να αποθηκεύονται και να χρησιμοποιούνται σε περιόδους που τα πράσινα πλεονάζουν. Τα πράσινα δεν μπορούν να αποθηκευτούν γιατί σαπίζουν γρήγορα και εκλύουν δυσάρεστες οσμές, προσελκύουν έντομα και μύγες και άλλα ζωύφια. Πρέπει λοιπόν να ανακατευτούν όσο το δυνατόν γρηγορότερα με τα καφέ.

---

Αερισμός


Η αποσύνθεση γίνεται με οξυγόνο (αερόβια) ή χωρίς οξυγόνο (αναερόβια). Τα μικρόβια που χρησιμοποιούν οξυγόνο είναι προτιμότερα στην οικιακή κομποστοποίηση επειδή αποσυνθέτουν τα οργανικά γρήγορα και αποτελεσματικά. Η αερόβια κομποστοποίηση γίνεται όταν ο σωρός έχει αρκετό οξυγόνο. Κατά τη διαδικασία, τα μικρόβια χρησιμοποιούν το οξυγόνο μέσα στο σωρό και ο αερισμός είναι απαραίτητος. Ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι με τη χρήση σχετικά ογκωδών υλικών μέσα στο σωρό. Αυτά τα υλικά, όπως κλαδάκια, πριονίδι και άχυρα, δίνουν στο σωρό μια πορώδη δομή η οποία επιτρέπει στον αέρα να κυκλοφορεί. Η συμπίεση (πατίκωμα) ή η υπερβολική υγρασία αποτρέπουν την ελεύθερη ροή του αέρα μέσα στο σωρό. Η συμπίεση προκύπτει όταν χρησιμοποιούνται πολύ ψιλοκομμένα υλικά, ή όταν ο σωρός είναι πολύ μεγάλος. Αν οι πόροι του σωρού γεμίσουν με νερό (με άλλα λόγια αν η υγρασία του σωρού είναι μεγάλη) ο αέρας δεν μπορεί να κυκλοφορήσει και αρχίζει η αναερόβια αποσύνθεση. Τα αναερόβια μικρόβια αποσυνθέτουν με ζυμώσεις. Αυτού του είδους η αποσύνθεση εκλύει δυσάρεστες οσμές. Παράγει επίσης οξέα και αλκοόλες που είναι επικίνδυνες για τα φυτά. Το συχνό ανακάτεμα του σωρού χαλαρώνει τα πυκνά σημεία του σωρού και επιτρέπει τον σωστό και απαραίτητο αερισμό.

---

Υγρασία


Η υγρασία στο σωρό του κομπόστ είναι πολύ σημαντική. Οι μικροοργανισμοί μπορούν να αποσυνθέσουν μόνο υγρά υλικά. Αν αυτά είναι ξερά, οι μικροοργανισμοί πέφτουν σε αδράνεια και η κομποστοποίηση επιβραδύνεται σημαντικά. Αν τα υλικά είναι πολύ υγρά, χάνονται οι θρεπτικές για τους μικροοργανισμούς ουσίες, ο αερισμός περιορίζεται, παράγονται δυσάρεστες οσμές και τέλος η όλη διαδικασία της κομποστοποίησης επιβραδύνεται. Τα υλικά του σωρού πρέπει να δίνουν την αίσθηση ότι είναι μουσκεμένα. Το "τεστ του στυψίματος" είναι ένας εύκολος τρόπος για να κρίνετε αν είναι καλή η υγρασία του κομπόστ σας. Σφίξτε δυνατά μια χούφτα υλικά - μια με δύο σταγόνες υγρού πρέπει να στάξουν. Αν το σφίξιμο είναι σα να στύβετε ένα σφουγγάρι και τρέξει αρκετό υγρό, τότε ο σωρός έχει πολύ υγρασία. Ανάμιξη και ανακάτεμα του σωρού αφρατένει τα υλικά και επιτρέπει το σωστό αερισμό. Η προσθήκη ξερών υλικών όπως φύλλα, πριονίδι κ.α. βοηθάει σημαντικά στη μείωση της υγρασίας του σωρού. Αν η χούφτα υλικών που πήρατε διαλύεται και δίνει την αίσθηση ξερού χώματος, τότε είναι πολύ ξερό. Καταβρέξτε το σωρό με νερό. Ελέγξτε μετά από 24 ώρες για να δείτε αν χρειάζεται και πάλι κατάβρεγμα.

---

Το μέγεθος των υλικών

Για να γίνει σωστά και γρήγορα η κομποστοποίηση το μέγεθος των υλικών που ρίχνουμε μέσα στον κάδο πρέπει να είναι σχετικά μικρό. Κόβοντας π.χ. μια καρπουζόφλουδα σε μικρά κομμάτια ουσιαστικά αυξάνουμε την επιφάνειά της, με αποτέλεσμα να είναι ευκολότερο για τους μικροοργανισμούς να απαπτυχθούν στο υλικό. Αυτό οδηγεί στη γρηγορότερη σήψη του υλικού. Αντίθετα, τα μεγάλα, ογκώδη υλικά θα καθυστερήσουν περισσότερο να κομποστοποιηθούν, θα δημιουργήσουν μεγάλους όγκους μέσα στο σωρό εμποδίζοντας τα υπόλοιπα υλικά να έρθουν σε επαφή μεταξύ τους, επιβραδύνοντας με αυτό τον τρόπο τη διαδικασία.

---

Όταν λοιπόν έχουμε το σωστό μίγμα, σε συνδυασμό με σωστό αερισμό, υγρασία και μέγεθος υλικών, θα παρατηρήσετε την εξής διαδικασία:
Καθώς οι μικροοργανισμοί θα αρχίσουν τη δουλειά τους, θα αρχίσει να παράγεται θερμότητα. Είναι συχνό το φαινόμενο να βγαίνουν ατμοί από την κορφή του σωρού. Οι ενεργοί μικροοργανισμοί μπορούν να ανεβάσουν τη θερμοκρασία του σωρού μέχρι και τους 60^οC.Θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 65^οC μπορεί να είναι επιβλαβείς για τους μικροοργανισμούς που επιτελούν την κομποστοποίηση και η διαδικασία να επιβραδυνθεί. Μπορείτε εύκολα να μετρήσετε τη θερμοκρασία του σωρού σας βάζοντας ένα θερμόμετρο στο κέντρο του. Το ανακάτεμα μπορεί εύκολα να μειώσει τη θερμοκρασία του σωρού.

Κατά τη διαδικασία, θα παρατηρήσετε πολλές αλλαγές:

• Ο σωρός μικραίνει καθώς οι μικροοργανισμοί αποσυνθέτουν τα οργανικά υλικά.
• Θα δείτε πολλά είδη μικρη ή λευκά σωματίδια, μανιτοοργανισμών. Αυτά μπορεί να είναι μια λευκή επικάλυψάρια, μικρά έντομα, μυριόποδα και γαιοσκώληκες. Αυτά είναι φυσικά και σημαντικά μέρη της διαδικασίας της κομποστοποίησης.
• Καθώς η διαδικασία ολοκληρώνεται η θερμοκρασία θα αρχίσει να πέφτει.
• Τα περισσότερα υλικά δεν θα είναι πια αναγνωρίσιμα.
• Αφού το κομπόστ ωριμάσει για ένα μήνα ή περισσότερο αφότου έχει πέσει η θερμοκρασία, είναι έτοιμο για χρήση. Το τελικό προϊόν θα είναι σκούρο στο χρώμα και θα έχει τη γήινη μυρωδιά του χώματος.

---

Αναποδογύρισμα ή ανακάτεμα

Το αναποδογύρισμα του σωρού από έναν κάδο σε άλλο, ή το ανακάτεμά του εκεί που βρίσκεται, είναι ένα σημαντικό βήμα στη διαδικασία της κομποστοποίησης. Το ανακάτεμα επιτυγχάνει τα εξής:

• Σπάζουν τα μεγάλα συσσωματώματα υλικών όπως φύλλα, γρασίδι ή υπολείμματα τροφών.
• Ελευθερώνει καινούριες επιφάνειες για να καλυφθούν από μύκητες που αποικοδομούν.
• Ομοιογενοποιεί τη διαδικασία. Τα υλικά που βρίσκονται στις άκρες αποικοδομούνται πιο αργά από αυτά που βρίσκονται στο κέντρο. Με την ανάδευση μεταφέρονται αυτά προς το κέντρο και το ανάποδο έτσι ώστε να κομποστοποιηθούν όλα τα υλικά στο τέλος.
• Διατηρεί τη ροή του αέρα. Αν έχει προκύψει μεγάλη συμπίεση υλικών, το ανακάτεμα την ελαττώνει.
• Είναι ευκαιρία για διορθωτικές δραστηριότητες. Αν το κομπόστ είναι πολύ στεγνό είναι ευκαιρία να ποτιστεί κατά το ανακάτεμα. Αν είναι πολύ υγρό, ξερά υλικά μπορούν να προστεθούν. Αν η αποδόμηση είναι αργή μπορούν να προστεθούν πράσινα υλικά.

Ποσος χρονος χρειαζεται;

Αρχικά πρέπει να αναφέρουμε ότι για την ολοκλήρωση της διαδικασίας της κομποστοποίησης δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο ολοκληρώνεται. Οι διάρκειες που αναφέρονται είναι κατά προσέγγιση και εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες. Συνήθως, μια παρτίδα υλικών που θα οδηγηθεί σε έναν κάδο κομποστοποίησης και στη συνέχεια δε θα προστεθούν άλλα υλικά, ωριμάζει μέσα σε 3-4 μήνες. Αυτό σημαίνει ότι αν χρησιμοποιούμε τον κάδο καθημερινά, σε 3-4 μήνες θα έχουμε ένα μίγμα ώριμου κομπόστ και υλικών που βρίσκονται σε όλα τα ενδιάμεσα στάδια κομποστοποίησης. Ξεχωρίζουμε το ώριμο κομπόστ κοσκινίζοντας το υλικό του κάδου. Ανάλογα με το χρόνο που θα διαθέσουμε, μπορούμε να ξεχωρίσουμε την κομποστοποίηση σε 3 μεθόδους, που η καθεμία έχει διαφορετικό χρόνο ολοκλήρωσης. 

Η μέθοδος που θα χρησιμοποιήσετε θα καθοριστεί από τις ποσότητες οργανικών που έχετε, τις ανάγκες σας σε κομπόστ και τον χρόνο που μπορείτε να διαθέσετε για τη διαδικασία. Αν έχετε μόνο γκαζόν, αφήστε το να μείνει εκεί που το κόβετε. Θα αποικοδομηθεί φυσικά και θα κάνει καλό στο υπάρχον γκαζόν. Τρεις μέθοδοι κομποστοποίησης περιγράφονται στη συνέχεια: Η Απλή, η Αργή και η Γρήγορη. Η κάθε μια από αυτές χρειάζεται διαφορετικό χρόνο και υλικά.

---

Η Απλή μέθοδος


Η απλή μέθοδος συνίσταται στην περίπτωση που έχετε ποικιλία υλικών, όπως αυτά στον Πίνακα 1.Θα χρειαστείτε λίγο χρόνο κάθε βδομάδα για το φτιάξιμο και το ανακάτωμα του σωρού ή μόνο για το ανακάτωμα αν έχετε κάδο. Θα χρειαστείτε χώρο για τον σωρό και για την προσωρινή απόθεση οργανικών. Αυτή η μέθοδος παράγει κομπόστ σε έξι με οκτώ εβδομάδες κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού και περισσότερο χρόνο αν γίνεται το φθινόπωρο ή το χειμώνα.
Σε αυτή τη μέθοδο, ο σωρός μπορεί να γίνει συνδυάζοντας αποθηκευμένα υλικά, ή τοποθετώντας υλικά στο σωρό καθώς αυτά προκύπτουν. Όταν συγκεντρώνετε και αποθηκεύετε τα υλικά σας, κρατήστε τα πράσινα από τα καφετιά χωριστά. Μην ξεχνάτε ότι τα πράσινα δεν μπορούν να αποθηκευτούν για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς ν' αρχίσουν να μυρίζουν και να προσελκύουν τρωκτικά. Είναι καλύτερο να βάζετε τα πράσινα στο σωρό όσο πιο σύντομα γίνεται.
Ακολουθήστε αυτά τα βήματα:

• Ξεκινήστε το σωρό με ένα στρώμα από καφετιά. Αν έχετε πολλά ογκώδη οργανικά, πρέπει να τα κομματιάσετε σε μικρότερα κομματάκια. Όσο μικρότερα είναι, τόσο πιο γρήγορα θα αποικοδομηθούν.
• Προσθέστε ένα στρώμα από πράσινα υλικά. Προσπαθήστε να κρατήσετε την αναλογία: 1 μέρος πράσινα, 3 μέρη καφετιά.
• Προσθέστε μια δυο φτυαριές χώμα ή έτοιμο κομπόστ. Αυτό θα προσθέσει περισσότερους μικροοργανισμούς για να ξεκινήσει η αποικοδόμηση πιο γρήγορα.
• Ανακατέψτε τα υλικά με μια πιρούνα ή ένα φτυάρι.
• Ελέγξτε για την απαραίτητη υγρασία. Πιάνοντας μια χούφτα υλικών πρέπει να έχουμε την αίσθηση ενός βρεγμένου σφουγγαριού. Όχι πολύ υγρό αλλά ούτε και στεγνό. Προσθέστε νερό ή ξερά υλικά για να πετύχετε τη σωστή υγρασία.
• Συνεχίστε να προσθέτετε στρώσεις μέχρι να γεμίσει ο κάδος. Ανακατέψτε τα υλικά μετά από μια εβδομάδα. Ελέγξτε την υγρασία και το σωστό αερισμό. Μετακινήστε τα πιο ογκώδη υλικά από τις άκρες προς το κέντρο. Ρυθμίστε την υγρασία προσθέτοντας νερό ή ξερά υλικά. Μπορεί να δείτε ατμούς καθώς ανακατεύετε το σωρό. (Αν ο σωρός δεν είναι ζεστός ή αν μυρίζει, συμβουλευτείτε τον Πίνακα επίλυσης προβλημάτων). Συνεχίστε να ανακατεύετε τα υλικά κάθε μια ή δυο εβδομάδες. Ελέγχετε πάντα για την υγρασία. Σε αυτό το χρονικό διάστημα ο σωρός θα αρχίσει να γίνεται σκούρος καφέ και πιο ομοιόμορφος στην όψη. Θα χάσει αρκετό από τον όγκο του καθώς η κομποστοποίηση προχωρά. Αν δεν ανεβάζει πια θερμοκρασία, είναι πολύ υγρός είτε είναι πολύ ξερός και τα υλικά δεν διακρίνονται πια μεταξύ τους, είναι καιρός για να χωνέψει.
• Αφήστε το σωρό να χωνέψει για μερικές εβδομάδες. Κάντε την αντίστοιχη διαδικασία αφαιρώντας από τον κάδο την ποσότητα υλικών που έχει τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Όταν έχει το σκούρο χρώμα, διαλύεται εύκολα στα δάχτυλα και έχει την οσμή του χώματος, είναι έτοιμο να χρησιμοποιηθεί.

---

Η Αργή μέθοδος

Η Αργή μέθοδος συνίσταται στην περίπτωση που δεν έχετε σταθερή παραγωγή οργανικών. Αυτή η μέθοδος παίρνει πολύ λίγο από το χρόνο σας, αλλά χρειάζεται από έξι μήνες, έως και δύο χρόνια για να ολοκληρωθεί. Αποθηκευτικός χώρος δεν είναι απαραίτητος μια και τα υλικά τοποθετούνται στο σωρό όταν προκύπτουν.
Με αυτή τη μέθοδο, δε χρειάζεται χρόνος για τον έλεγχο της σωστής ανάμιξης και της υγρασίας. Επειδή η κομποστοποίηση είναι φυσική διαδικασία, θα γίνει με λιγοστή ή και καθόλου φροντίδα. Για το λόγο του ότι η σωστή ανάμιξη και η υγρασία δεν ελέγχονται, θα παραχθεί λίγη θερμότητα, και η διαδικασία θα πάρει περισσότερο χρόνο για να ολοκληρωθεί.
Αν ο σκοπός σας είναι η ανακύκλωση και η μείωση των απορριμμάτων στην πηγή, η Αργή μέθοδος θα ανακυκλώσει τα οργανικά σας υλικά και θα καταναλώσει πολύ λίγο από τον χρόνο σας.

Η Αργή διαδικασία είναι παρόμοια με την Απλή με τις παρακάτω παραλλαγές:

• Δε χρειάζεται έλεγχος για σωστό μίγμα και υγρασία! Χτίζετε το σωρό με πράσινα και καφετιά υλικά καθώς αυτά προκύπτουν.
• Αν προσθέτετε υλικά κουζίνας, πρέπει να τα πετάτε στον πυρήνα του σωρού. Σκάψτε ένα λάκκο στο σωρό, ρίξτε τα υλικά και καλύψτε τα με τα άλλα. Αν μένουν στην επιφάνεια μπορεί να μυρίσουν ή να προσελκύσουν έντομα και ζώα.
• Μετά από έξι μήνες ή περισσότερο, το ώριμο κομπόστ θα βρίσκεται στο κάτω μέρος στα παλαιότερα τμήματα του σωρού. Μπορεί να συλλεχθεί και να χρησιμοποιηθεί καθώς παράγεται και γίνεται διαθέσιμο.

---

Η Γρήγορη μέθοδος

Αν θέλετε να προσθέσετε πολύ κομπόστ στο χώμα σας, ή αν παράγετε πολύ μεγάλες ποσότητες οργανικών απορριμμάτων, τότε η Γρήγορη μέθοδος είναι μάλλον αυτή που θέλετε να χρησιμοποιήσετε. Αυτή η μέθοδος χρειάζεται ΠΟΛΥ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ από το χρόνο και την ενέργειά σας σε σχέση με τις προηγούμενες, αλλά θα έχετε το τελικό προϊόν πολύ γρήγορα. Σε αυτή τη μέθοδο, η διαδικασία κομποστοποίησης παρακολουθείται πολύ στενά για να είναι εγγυημένες οι καλύτερες δυνατές συνθήκες κάθε στιγμή.
Η Γρήγορη μέθοδος είναι διαφορετική από την Απλή στα εξής:

• Περισσότερος χώρος για συγκέντρωση και αποθήκευση οργανικών θα χρειαστεί.
• Όλα τα οργανικά υλικά θρυμματίζονται πριν προστεθούν στο σωρό. Γι' αυτό το σκοπό μπορούν να χρησιμοποιηθούν μηχανικοί θρυμματιστές, ή άλλα μηχανικά μέσα.
• Ελέγχετε τη θερμοκρασία του σωρού συχνά με ένα θερμόμετρο. Τους καλοκαιρινούς μήνες αυτό θα πρέπει να γίνεται καθημερινά. Με αυτή τη μέθοδο, πολύ υψηλές θερμοκρασίες (60οC) μπορούν να επιτευχθούν σε μικρό χρονικό διάστημα. Αυτές οι θερμοκρασίες είναι αρκετά ψηλές για να σκοτώσουν τους περισσότερους ζιζανόσπορους και παθογόνους οργανισμούς. Μπορούν όμως να σκοτώσουν και κάποιους μικροοργανισμούς που επιτελούν την κομποστοποίηση. Έτσι, αν η θερμοκρασία του σωρού ανέβει πάνω από τους 60οC, μειώστε την με ανακάτωμα ή με προσθήκη ογκωδών καφετιών υλικών.
• Ανακατώνετε τον σωρό κάθε τρεις μέρες και ελέγχετε για τη σωστή υγρασία.

Πηγή: Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης

Κομποστοποίηση

 
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η κομποστοποίηση είναι μια φυσική διαδικασία η οποία μετατρέπει τα οργανικά υλικά σε μια πλούσια σκούρα ουσία. Αυτή η ουσία λέγεται κομπόστ ή χούμους ή εδαφοβελτιωτικό.
Η κομποστοποίηση είναι ένας πολύ άμεσος και σημαντικός τρόπος πρόληψης και ανακύκλωσης. Έχει υπολογιστεί ότι το 35% των οικιακών απορριμμάτων μπορούν να κομποστοποιηθούν. Η Ελληνική πολιτεία έχει μεριμνήσει για την εκπόνηση μελέτης που αφόρα οδηγό εφαρμογής προγραμμάτων Διαλογή στη Πηγή & συστημάτων διαχείρισης των βιοαποβλήτων.
Ως κομποστοποίηση ορίζεται η αερόβια βιολογική (οξειδωτική) διαδικασία αποικοδόμησης και σταθεροποίησης των οργανικών υλικών, που πραγματοποιείται υπό τις φυσικές και χημικές εκείνες συνθήκες που ευνοούν τη διαδοχή συγκεκριμένων θερμόφιλων, θερμοανθεκτικών και μεσόφιλων μικροβιακών πληθυσμών (Gray et al., 1971; Haug, 1996).
Η διαχείριση του οργανικού κλάσματος με κομποστοποίηση πρέπει να προτιμάται από κάθε άλλη μέθοδο και να έχει την ακόλουθη ιεράρχηση: 1. Κομποστοποίηση στην πηγή (οικιακή και στις εγκαταστάσεις μεγάλων παραγωγών) 2. Κομποστοποίηση σε πράσινα σημεία σε κάθε γειτονιά 3. Δημοτική κομποστοποίηση 4. Περιφερειακή κομποστοποίηση

Διαδικασια κομποστοποιησης

Τα βακτήρια, οι μύκητες και άλλα μικρόβια είναι οι "εργάτες" της κομποστοποίησης. Αυτοί υποβοηθούνται κι από πολλούς άλλους μεγαλύτερους οργανισμούς. Κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης, αυτά τα μικρόβια παράγουν διοξείδιο του άνθρακα (CO2), θερμότητα και νερό καθώς αποικοδομούν τα οργανικά υλικά του σωρού. Το τελικό αποτέλεσμα είναι το κομπόστ (πλούσιο, σκούρο, θριφτό και άοσμο), τέλειο λίπασμα για τον κήπο. Για την αποτελεσματική κομποστοποίηση χρειάζονται:

1. Οργανικό μίγμα υλικών (σε σωστές αναλογίες)
2. Αερισμός
3. Ελεγχόμενη μέγιστη δυνατή σχετική υγρασία
4. Μικρό μέγεθος υλικών

Κομποστοποιησιμα απορριμματα

Ενώ οτιδήποτε ήταν κάποτε ζωντανό μπορεί να κομποστοποιηθεί, κάποια υλικά είναι καλύτερα να μείνουν μακριά από τον οικιακό κομποστοποιητή του κήπου. Όταν λοιπόν επιλέγετε τα υλικά της κομποστοποίησης σας, καλό είναι να αποφεύγονται:

• Απορρίμματα που προσελκύουν ενοχλητικά ζωύφια
• Άρρωστα ή μολυσμένα από έντομα φυτά

Τα λιπαρά φαγητά, όπως το κρέας και τα τυροκομικά, πρέπει να αποφεύγονται επειδή προσελκύουν τρωκτικά, σκυλιά, γάτες, μύγες κ.α.. Τα απορρίμματα των σκύλων και των γατών δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται γιατί μπορούν να μεταδώσουν ασθένειες. Μπορείτε επίσης να αποφύγετε την προσθήκη άρρωστων φυτών ή φυτών που έχουν προσβληθεί έντονα από έντομα, εκτός αν είστε σίγουροι για την υψηλή θερμοκρασία του κομποστοποιητή, οπότε αν μείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα θα διασπαστούν τελείως και δεν θα υπάρξει κάποιο πρόβλημα. Αυτό ισχύει και για τα αναπαραγωγικά μέρη των φυτών όπως οι ρίζες και οι σπόροι, τα οποία καλό είναι να αποφεύγονται, εκτός αν η θερμοκρασία του κομποστοποιητή είναι υψηλή οπότε θα διασπαστούν.
Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τι επιτρέπεται να απορρίπτεται μέσα στον κάδο κομποστοποίησης και τι όχι.

Πράσινα (πολύ άζωτο) Καφετιά (πολύς άνθρακας) Υπό προϋποθέσεις Όχι γκαζόν χαρτί κουζίνας Ξύλα κόκκαλα κλαδέματα, ξερά φύλλα φλούδες κορμών Λεμονόκουπες – πορτοκαλόφλουδες απορρίμματα σκύλων/γατών φρούτα και λαχανικά άχυρα λάδια οικιακά φυτά πριονίδια λίπη φύλλα ξεραμένη χλόη λιπαρές ουσίες απορρίμματα κουζίνας π.χ. τσόφλια αβγών, υπολείμματα καφέ, φίλτρα γαλλικού καφέ χαρτοπετσέτες υπολείμματα από κρέατα/ψάρια υπολείμματα από αφέψημα στέλεχος καλαμποκιού γαλακτοκομικά φλούδες, κοτσάνια από φρούτα και λαχανικά στάχτες σπόρους ζιζανίων κοπριά ( π.χ. από αγελάδες, άλογα, κότες ή κουνέλια) ψωμί – ζυμαρικά φύκια ξεπλυμένα από τα άλατα με νερό| άρρωστα φυτά μεταλλικά αντικείμενα πλαστικά γυάλινα υλικά υπολείμματα μαγειρεμένων τροφών

Προϋποθεσεις - υλικα κομποστοποιησης

Τα μόνα υλικά που απαιτούνται για την παραγωγή οικιακού κομπόστ συνοψίζονται στα παρακάτω:

• Ειδικός κάδος κομποστοποίησης (με λίγους ή και καθόλου γαιοσκώληκες)
• Λίγο χώμα κήπου ή και καθόλου
• Εργαλεία (ειδικό εργαλείο για ανακάτεμα και αερισμό, σκαλιστήρι, ποτιστήρι)
• Μικρό καδάκι κουζίνας για τη συλλογή των υλικών στην κουζίνα

Οικιακοι καδοι που κομποστοποιουν ολα τα οργανικα υπολειμματα

Είναι μικροί οικιακοί χειροκίνητοι κομποστοποιητές διαφόρων μεγεθών, ανάλογα τα άτομα, οι οποίοι πρέπει απαραίτητα να εξασφαλίζουν δυναμική ανάδευση (Περιστρεφόμενοι), διαχωρισμό των υπολειμμάτων σε φάσεις (Δύο θαλάμων) και να διαθέτουν μόνωση τουλάχιστον 4 cm ώστε να έχουν την δυνατότητα να διατηρήσουν σε όλο τον όγκο του κομποστοποιούμενου υλικού θερμοκρασία μεγαλύτερη των 50˚ C συνεχώς για τουλάχιστον 72 ώρες (Υγιεινοποίηση του κομπόστ). Αυτοί βέβαια είναι λίγο ακριβότεροι από έναν απλό κάδο κήπου.

Ευρωπαϊκη πρακτικη

Στην Ευρώπη υπάρχει ένα μεγάλο ρεύμα κατευθυνόμενο προς την οικιακή κομποστοποίηση και σε αυτήν στα πράσινα σημεία ανακύκλωσης /κομποστοποίησης στις γειτονιές, σε μικρούς αυτόματους μηχανικούς κομποστοποιητές οι οποίοι θα πρέπει όμως να έχουν κατασκευαστικά και τεχνολογικά την δυνατότητα παραγωγής έτοιμου κομπόστ, δηλαδή να διαθέτουν σύστημα θρυμματισμού των απορριμμάτων, σύστημα δυναμικής ανάδευσης, θάλαμο υγιεινοποίησης, θάλαμο ωρίμανσης. Αυτές οι μέθοδοι δεν έρχονται σε αντίθεση με καμία άλλη μέθοδο που μπορεί ενδεχομένως να εφαρμόζει ο εκάστοτε δήμος. Η Ελλάδα, με Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ 29407/3508/16-12-2002) εναρμονίστηκε με την κοινοτική οδηγία θέτοντας ως ποσοτικούς στόχους τη μείωση στα βιοαποικοδομήσιμα απόβλητα κατά 25%, 50% και 65%, σε σχέση με το 1995, μέχρι το 2010, το 2013 και το 2020 αντίστοιχα.

Πηγή: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

Αγκινάρα: σπορά φύτεμα καλλιέργεια

Καλλιέργεια ήμερης αγκινάρας - Cynara scolymus

Η αγκινάρα είναι εντυπωσιακή! Για τη γεύση της μπορούμε να συζητήσουμε, αλλά για την εμφάνιση, όχι. Μπορεί να «σταθεί» με επιτυχία τόσο στον «καλλωπιστικό» τομέα ενός κήπου όσο και στο λαχανόκηπο. Δεν έχει σημασία το ότι η αγκινάρα είναι λαχανικό, με τέτοια λουλούδια μπορεί να συμμετέχει και σε κήπο με καλλωπιστικά.
Εξάλλου, αντίθετα με τα περισσότερα λαχανικά, είναι πολυετές φυτό. Ανθίζει όμως και παράγει καρπούς και σπόρους από το πρώτο έτος της ζωής του. Το εδώδιμο τμήμα της αγκινάρας είναι οι ανθοκεφαλές, τα λουλούδια της• δηλαδή τα οποία τα συγκομίζουμε πολύ πριν ωριμάσουν.
Πρόκειται για μεσογειακό φυτό και εκτός από τις καλλιεργούμενες ποικιλίες υπάρχει και η «άγρια» αγκινάρα, Cynara cardunculus, που έχει όμορφα γκρι, μεγάλα φύλλα και είναι ιδιαίτερα νόστιμη.



Πως καλλιεργείτε η αγκινάρα


Ειδικά για την αγκινάρα θα σταθούμε λίγο στον τρόπο που αναπτύσσεται, επειδή αυτή η γνώση θα σας βοηθήσει να καταλάβετε καλύτερα τις ανάγκες της και τον τρόπο πολλαπλασιασμού της.
Αρχικά το φυτό αναπτύσσεται βλαστικά. Ο σχηματισμός των πρώτων 6-10 φύλλων καθώς και η έκθεση του φυτού σε χαμηλές θερμοκρασίες δίνουν το έναυσμα για τη δημιουργία της πρώτης εδώδιμης ανθοκεφαλής στην κορυφή του κοντού κεντρικού βλαστού. Αφού σχηματιστεί αυτή η πρώτη ανθοκεφαλή, ο βλαστός διακλαδίζεται και στην κορυφή καθεμιάς από τις διακλαδώσεις αυτές σχηματίζονται νέες ανθοκεφαλές, μικρότερες όμως σε μέγεθος από την αρχική. Συνήθως, οι ανθοκεφαλές που σχηματίζονται είναι 5-10, οπότε το συνολικό ύψος του φυτού φτάνει τα 1 -2 μ. Αν το φυτό αφεθεί να αναπτυχθεί ελεύθερα, οι ανθοκεφαλές ωριμάζουν, καρπίζουν και σποροποιούν.
Το καλοκαίρι το υπέργειο μέρος του φυτού ξεραίνεται, αλλά το υπόγειο παραμένει ζωντανό. Συγκεκριμένα, στη βάση του κεντρικού βλαστού, κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, υπάρχουν 10-20 βλαστοφόροι οφθαλμοί που βρίσκονται σε λήθαργο. Με τις πρώτες βροχές του φθινοπώρου αρκετοί απ'αυτούς βγαίνουν από το λήθαργο και δίνουν ο καθένας από ένα νεαρό βλαστό (παραφυάδα). Οι παραφυάδες αυτές δημιουργούν νέα φυτά αγκινάρας κ.ο.κ.
Τα τρία στάδια της ανάπτυξης της ανθοκεφαλής της αγκινάρας από πάνω προς τα κάτω:

ανώριμη και κατάλληλη για συγκομιδή

σε φάση πλήρους άνθησης

υπερώριμη

Απαιτήσεις


Οι αγκινάρες ευδοκιμούν σε περιοχές με μέτριες θερμοκρασίες και ήπιο χειμώνα, αφού δεν είναι καθόλου ανθεκτικές στον παγετό. Οι κατάλληλες θερμοκρασίες για την ανάπτυξη τρυφερών ανθοκεφαλών είναι 15-20 °C. Σε μεγαλύτερες θερμοκρασίες αυτές αναπτύσσονται γρήγορα και σκληραίνουν, οπότε χάνουν τη νοστιμιά τους, ενώ σε χαμηλότερες νεκρώνονται και μαυρίζουν.
Η αγκινάρα έχει βαθύ ριζικό σύστημα το οποίο αναπτύσσεται ανεμπόδιστα κυρίως σε εδάφη αμμοπηλώδη ή αργιλοπηλώδη, γόνιμα και με καλή στράγγιση. Η προσθήκη καλά χωνεμένης κοπριάς ωφελεί πολύ την ανάπτυξη των φυτών.




Σπορά - Φύτευση
Για να ξεκινήσετε την καλλιέργεια της αγκινάρας εύκολα, θα χρειαστεί να βρείτε ένα παλιότερο φυτό απ'το οποίο θα πάρετε τα νέα φυτά σας. Διαφορετικά, μπορείτε να αγοράσετε μερικά από κάποιο κέντρο κήπου ή, τέλος, να σπείρετε λίγους σπόρους. Η συνέχεια της καλλιέργειας τα επόμενα χρόνια θα γίνει αναπαράγοντας τα φυτά που ήδη έχετε.
Το ξεκίνημα της καλλιέργειας γίνεται φυτεύοντας τις νεαρές αγκινάρες στις μόνιμες θέσεις τους σε γραμμές που απέχουν μεταξύ τους 1,20-1,60 μ. με αποστάσεις επάνω στη γραμμή 80-100 εκ.




Η ανανέωση της καλλιέργειας τις επόμενες χρονιές γίνεται με δύο τρόπους:
Α. Με ξηρόφυτα
Τα φυτά της προηγούμενης σεζόν ποτίζονται κατά τον Αύγουστο για να σπάσει ο λήθαργος των βλαστοφόρων οφθαλμών της βάσης. Κατόπιν εκριζώνονται και η ρίζα τους κόβεται σε κομμάτια κατά τέτοιο τρόπο ώστε κάθε κομμάτι να περιλαμβάνει τμήμα της σαρκώδους ρίζας μαζί με μερικούς βλαστοφόρους οφθαλμούς.
Καθένα από αυτά τα κομμάτια αποτελεί ένα ξηρόφυτο. Τα ξηρόφυτα διατηρούνται σε υγρή άμμο για λίγες ημέρες, ώστε να αρχίσει η εκβλάστηση των βλαστοφόρων οφθαλμών της βάσης. Αμέσως μετά, δηλαδή εντός του Σεπτεμβρίου, φυτεύονται στη μόνιμη θέση τους σε βάθος 15 εκ. και αποτελούν πλέον τα νέα φυτά σας. Β. Με παραφυάδες
Και πάλι ξεκινάμε ποτίζοντας τα φυτά της προηγούμενης χρονιάς κατά τον Αύγουστο για να σπάσει ο λήθαργος των βλαστοφόρων οφθαλμών της βάσης. Στη συνέχεια όμως οι οφθαλμοί αφήνονται να εκβλαστήσουν και να δώσουν τις παραφυάδες. Μόλις αυτές αποκτήσουν 3-5 φύλλα, γεγονός που συμβαίνει συνήθως κατά τον Οκτώβριο-Νοέμβριο, αποκόπτονται προσεκτικά από το παλιό φυτό μαζί με τη δική τους νέα θυσανώδη ρίζα καθώς και με τμήμα της σαρκώδους ρίζας του παλιού φυτού. Οι παραφυάδες φυτεύονται αμέσως στη νέα μόνιμη θέση τους.
Πρέπει να έχετε υπόψη σας ότι την πρώτη χρονιά μετά την εγκατάσταση των νέων φυτών η παραγωγή ανθοκεφαλών είναι περιορισμένη.
Οα θέλαμε εδώ να τονίσουμε πως οι δύο προαναφερθείσες μέθοδοι αναπαραγωγής είναι παραδοσιακές και δε χρησιμοποιούνται πλέον στην παραγωγική γεωργία. Εσείς εφαρμόστε τες, αν έχετε μεράκι και διάθεση, αλλιώς μπορείτε απλά να αγοράζετε νέα φυτά κάθε χρόνο.

Φροντίδες


Η αγκινάρα είναι απαιτητική, γι' αυτό προσθέστε στο χώμα γύρω απ' τα φυτά οργανικά λιπάσματα κάθε άνοιξη και βοηθήστε την με λίγο πλήρες λίπασμα στις αρχές του φθινοπώρου. Τα ποτίσματα θα πρέπει να είναι τακτικά, χωρίς όμως υπερβολές.
Μετά τη συγκομιδή και της τελευταίας ανθοκεφαλής από ένα φυτό (περίπου κατά το Μάιο), κόβετε όλο το υπέργειο μέρος του φυτού στο επίπεδο του εδάφους και αφήνετε το υπόγειο να περάσει τη θερμή περίοδο σε κατάσταση λήθαργου. Όταν αυτό αφυπνισθεί το φθινόπωρο, οι οφθαλμοί της βάσης θα δώσουν πολλούς βλαστούς. Εσείς θα τους αφήσετε να αναπτυχτούν λίγο και μετά θα αφαιρέσετε τους περισσότερους αφήνοντας να αναπτυχθούν τελικά μόνο τρεις.
Αν δεν ανανεώνετε κάθε φθινόπωρο τα φυτά σας με τους τρόπους που περιγράψαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο, θα χρειαστεί οπωσδήποτε να το κάνετε μετά από 5-6 χρόνια. Η γήρανσή τους μειώνει σημαντικά την παραγωγικότητά τους. Γι' αυτό θα πρέπει να τα ξεριζώσετε και να τα αντικαταστήσετε με καινούργια.




Στη γλάστρα
Αν οι αγκινάρες σας είναι σε γλάστρα, θα χρειαστούν λίπασμα πολύ πιο τακτικά: κάθε μήνα δώστε τους μικρές ποσότητες κάποιου πλήρους και ισορροπημένου υδατοδιαλυτού σκευάσματος. Επίσης καλό είναι να γνωρίζετε ότι κάθε τρία περίπου χρόνια θα πρέπει να ανανεώνετε τα φυτά σας.




Συγκομιδή αγκιναρών
Μια ανθοκεφαλή συγκομίζεται, όταν έχει αποκτήσει το τελικό της μέγεθος, αλλά είναι ακόμη ανώριμη και δεν έχει σκληρύνει. Πώς το καταλαβαίνουμε αυτό; Τα φύλλα που βρίσκονται στη βάση της ανθοκεφαλής, γνωστά και ως βράκτια, πρέπει να είναι κλειστά και τρυφερά. Συνήθως η πρώτη ανθοκεφαλή που συγκομίζουμε είναι αυτή του κεντρικού βλαστού και είναι η μεγαλύτερη σε μέγεθος.
Βασιζόμενοι στη λογική πως συγκομίζουμε κάθε φορά την ανθοκεφαλή που είναι έτοιμη, η περίοδος συγκομιδής, ανάλογα με την ποικιλία και τον τόπο καλλιέργειας, μπορεί να αρχίσει από Νοέμβριο και να φτάσει μέχρι το Μάιο.

Προβλήματα


Τρύπες στα φύλλα: σαλιγκάρια ή και γυμνοσάλιαγκες Συστροφή των νεαρών φύλλων παρουσία εντόμων: αφίδες Λευκοί «λεκέδες» πάνω στα φύλλα: ωίδιο
Πηγή: Λαχανικά από τα χέρια σας-Ταξιάρχης Ανδιτσόπουλος-ΣωτήρηςΠορέβης/Εκδόσεις Σταμούλης

Φράουλα Καλλιέργεια

Μορφολογία του φυτού και καρπού φράουλας

Η φράουλα είναι πολυετές ποώδες φυτό, όμως σε παραγωγική κλίμακα καλλιεργείται σαν ετήσιο, διετές ή τριετές, προκειμένου να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη παραγωγή. Φυσιολογικά η ανάπτυξή του είναι έρπουσα, ή αν φυτευτεί σε κρεμαστές γλάστρες, κρεμοκλαδής.
Στην εντατική όμως καλλιέργεια αναρριχάται σε στηρίγματα έτσι ώστε να γίνονται πιο εύκολα οι απαραίτητες εργασίες και να μην έρχονται σε άμεση επαφή οι γλάστρες με το χώμα. Το ύψος του φυτού στην τελική του ανάπτυξη φτάνει τα 20-40 cm και η διάμετρος τα 30-40 cm.
Όσο αναπτύσσεται το φυτό της φράουλας, οι παλιότερες ρίζες ξυλοποιούνται και από τους οφθαλμούς τους δημιουργούνται παραφυάδες. Τα φύλλα εμφανίζονται σε μακριούς μίσχους και έχουν ιδιαίτερα όμορφο σχήμα. Αποτελούνται από τρία φυλλάρια που έχουν «άγρια υφή» αφού οι νευρώσεις τους είναι έντονες, το χρώμα τους σκούρο πράσινο, η περιφέρειά τους πριονωτή και διαθέτουν χνούδι.
Το συνηθέστερο χρώμα στα άνθη είναι το λευκό, αλλά σε κάποιες ποικιλίες έχουν χρώμα ροζ ακόμα και κοκκινωπό. Τα άνθη της φράουλας διαθέτουν πέντε πέταλα και κίτρινο κέντρο. Το φρούτο της φράουλας έχει σχήμα που μοιάζει με καρδιά, χρώμα λαμπερό κόκκινο, γλυκιά γεύση και χυμώδη υφή όταν είναι ώριμος και χαρακτηριστικό άρωμα
Το εδώδιμο μέρος της φράουλας, αυτό που αναγνωρίζουμε σαν καρπό, ουσιαστικά είναι ένας ψευδοκαρπός. Αυτό σημαίνει πως η σάρκα της φράουλας δεν δημιουργείται από την ωοθήκη του άνθους αλλά από την ανθοδόχη. Η ανθοδόχη είναι το διογκωμένο μέρος του άνθους που στηρίζει τις ωοθήκες και άλλα μέρη του άνθους.
Επιπλέον τα κίτρινα σημάδια που είναι προσκολλημένα πάνω στις φράουλες και τα αναγνωρίζουμε σαν σποράκια, στην πραγματικότητα είναι οι ωοθήκες του άνθους. Μέσα σε κάθε ωοθήκη υπάρχει ένας σπόρος!

Όπως όλα τα λαχανικά και φρούτα που έρχονται σε άμεση επαφή με το χώμα, έτσι και οι φράουλες που αφήνονται να αναπτυχθούν ελεύθερα, έχουν μεγάλη πιθανότητα να προσβληθούν από εχινόκοκκο, ένα παράσιτο πολύ επικίνδυνο για την υγεία του ανθρώπου. Για το λόγο αυτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή και πολύ καλό πλύσιμο όταν συλλέγονται άγριες φράουλες.

Συνθήκες ανάπτυξης της φράουλας.

Η φράουλα αντέχει στις χαμηλές θερμοκρασίες, ενώ δεν αρέσκεται στην πολύ ζέστη. Ανθίζει νωρίς την άνοιξη και για να δημιουργήσει καρπούς η θερμοκρασία πρέπει να είναι μεταξύ 20-28^οC.
Η αντοχή της στον παγετό εξαρτάται κυρίως από την ποικιλία. Για τις περισσότερες φράουλες οι ανοιξιάτικοι παγετοί που εμφανίζονται όταν τα φυτά έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται είναι ιδιαίτερα επικίνδυνοι έως και καταστρεπτικοί. Ευδοκιμεί σε ελαφριά και γόνιμα εδάφη, με αρκετή οργανική ουσία και καλή αποστράγγιση.
Τα καταλληλότερα εδάφη για την ανάπτυξη της φράουλας είναι τα αμμωπηλώδη. Το ιδανικό εδαφικό pH για τη φράουλα είναι 5,5-6,5, ωστόσο η καλλιέργεια μπορεί να γίνει σε εδάφη που έχουν pH από 5 έως 8.
Για την εγκατάσταση της καλλιέργειας επιλέγονται θέσεις που δέχονται ανεμπόδιστα το ηλιακό φως. Με τη βοήθεια του ήλιου αυξάνονται τα σάκχαρα που δίνουν στη φράουλα έντονη γεύση και χρώμα. Οι φράουλες που αναπτύσσονται σε ημισκιερές περιοχές, έχουν τελικά ξινή γεύση και ξεθωριασμένο χρώμα.
Το νερό είναι απαραίτητο για την καλλιέργεια της φράουλας, αφού είναι φυτό που δεν αντέχει στην ξηρασία. Το πότισμα πρέπει να είναι συχνό αλλά με μικρές δόσεις νερού ώστε το έδαφος να παραμένει υγρό.

Χρήσιμα για τη φράουλα:

• Το εδώδιμο μέρος της φράουλας, αυτό που αναγνωρίζουμε σαν καρπό, ουσιαστικά είναι ένας ψευδοκαρπός. Αυτό σημαίνει πως η σάρκα της φράουλας δεν δημιουργείται από την ωοθήκη του άνθους αλλά από την ανθοδόχη. Η ανθοδόχη είναι το διογκωμένο μέρος του άνθους που στηρίζει τις ωοθήκες και άλλα μέρη του άνθους. Επιπλέον τα κίτρινα σημάδια που είναι προσκολλημένα πάνω στις φράουλες και τα αναγνωρίζουμε σαν σποράκια, στην πραγματικότητα είναι οι ωοθήκες του άνθους. Μέσα σε κάθε ωοθήκη υπάρχει ένας σπόρος!
• Όπως όλα τα λαχανικά και φρούτα που έρχονται σε άμεση επαφή με το χώμα, έτσι και οι φράουλες που αφήνονται να αναπτυχθούν ελεύθερα, έχουν μεγάλη πιθανότητα να προσβληθούν από εχινόκοκκο, ένα παράσιτο πολύ επικίνδυνο για την υγεία του ανθρώπου. Για το λόγο αυτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή και πολύ καλό πλύσιμο όταν συλλέγονται άγριες φράουλες.
• Στα αμμώδη (αμμωπηλώδη) εδάφη η φράουλα δίνει ποιοτικούς καρπούς με ωραία γεύση, χρώμα και άρωμα. Αντίθετα, όσο πιο βαρύ και αργιλώδες είναι το έδαφος, τόσο δυσκολεύει η ανάπτυξη του φυτού. Το αποτέλεσμα είναι να παράγονται λίγοι και μικροί καρποί που συνήθως έχουν μαλακή σάρκα χωρίς ιδιαίτερο άρωμα.
• Οι φράουλες που αναπτύσσονται σε ασβεστώδη εδάφη, εμφανίζουν πολύ εύκολα κίτρινα φύλλα. Ο λόγος είναι πως το ασβέστιο εμποδίζει την απορρόφηση σιδήρου από τα φυτά, με αποτέλεσμα να παρατηρείται τροφοπενία σιδήρου.

Καλλιέργεια:

Η καλλιέργεια της φράουλας μπορεί να είναι μονοετής, διετής ή πολυετής. Με τον όρο πολυετής καλλιέργεια εννοούμε συνήθως την καλλιέργεια που διαρκεί 3-4 χρόνια, αφού πολύ σπάνια οι παραγωγοί διατηρούν τα ίδια φυτά για μεγαλύτερο διάστημα, εξαιτίας της μειωμένης παραγωγικότητας τους.
Στη μονοετή ή διετή καλλιέργεια, τα νεαρά φυτά της φράουλας φυτεύονται σε σαμάρια που κατασκευάζονται στο χωράφι. Τα σαμάρια είναι χαμηλά σε ύψος, περίπου 25-30 cm και απέχουν μεταξύ τους 40-50cm. Συνήθως σε κάθε σαμάρι δημιουργούνται δύο γραμμές φύτευσης.
Έτσι τα σαμάρια κατασκευάζονται με πλάτος 60 cm, οι δύο γραμμές φύτευσης απέχουν μεταξύ τους 20cm και τα φυτά σε κάθε γραμμή φυτεύονται ανά 25cm. Στην περίπτωση που επιλέγεται κάθε σαμάρι να έχει 3 ή 4 γραμμές φύτευση αυξάνει ανάλογα και το πλάτος του.
Γενικά δεν είναι πρακτική που συνιστάται αφού γίνεται δύσκολη η διαχείριση των σαμαριών και των φυτών, ιδιαίτερα των εσωτερικών γραμμών. Στην περίπτωση που κάθε σαμάρι έχει μία μόνο γραμμή φύτευσης, το πλάτος του σαμαριού είναι 40-50cm και ο διάδρομος ανάμεσα από τα σαμάρια έχει πλάτος 80-90cm. Τα φυτά σε κάθε σαμάρι φυτεύονται και πάλι ανά 25cm.
Στην πολυετή καλλιέργεια η εκμετάλλευση είναι λιγότερο εντατική και οι φράουλες φυτεύονται σε γραμμές σε επίπεδο έδαφος. Οι γραμμές φύτευσης απέχουν μεταξύ τους 1m και τα φυτά κάθε γραμμής φυτεύονται ανά 50-75cm. Τα νεαρά την πρώτη χρονιά της εγκατάστασής τους στο χωράφι αφήνονται να αναπτυχθούν μόνο βλαστικά. Όλες οι ταξιανθίες που πιθανών εμφανίζονται αφαιρούνται. Από τη δεύτερη χρονιά τα φυτά μπαίνουν στην παραγωγή

Πότε φυτεύουμε

Στη μονοετή και διετή καλλιέργεια η φύτευση γίνεται συνήθως στο τέλος του φθινοπώρου. Μπορεί όμως να γίνει και το καλοκαίρι με φυτά ψυγείου. Στην πολυετή καλλιέργεια οι φράουλες φυτεύονται από τα μέσα της άνοιξης μέχρι τις αρχές του καλοκαιριού. Στον οικιακό λαχανόκηπο έτοιμα φυτά, πολλές φορές με άνθη, φυτεύονται στις αρχές της άνοιξης. Φυσικά, η παραγωγή είναι περιορισμένη αλλά καλύπτει τις ανάγκες της οικογένειας.

Καλλιεργητικές Φροντίδες

Πότισμα: Στην ανάπτυξη της φράουλας κρίσιμο στάδιο είναι η περίοδος της εγκατάστασης των νέων φυτών στο χωράφι. Από τη μεταφύτευση και για περίπου δύο εβδομάδες, δηλαδή μέχρι να αναπτυχθεί καλά το ριζικό σύστημα, τα νεαρά φυτά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα ακόμα και στην παραμικρή έλλειψη νερού.
Ο γενικός κανόνας για το πότισμα της φράουλας είναι ότι αμέσως μετά τη μεταφύτευση και μέχρι να αρχίσουν να εμφανίζονται νέα φύλλα, εφαρμόζονται πλούσια ποτίσματα. Στη συνέχεια το πότισμα μειώνεται έτσι ώστε το έδαφος να διατηρείται νωπό χωρίς να είναι πλημυρισμένο.
Στην εντατική όμως καλλιέργεια φράουλας, η ποσότητα του νερού που χρειάζεται η καλλιέργεια εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως η ποικιλία που έχει επιλεγεί, το σύστημα της καλλιέργειας, το έδαφος και οι συνθήκες της περιοχής. Έτσι το πότισμα προσδιορίζεται σε κάθε περίπτωση ξεχωριστά και με τη βοήθεια των τοπικών γεωπόνων.
Το σύστημα άρδευσης που επιλέγεται για τις φράουλες είναι η άρδευση με σταγόνα ή η τεχνητή βροχή. Η άρδευση με σταγόνα φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματική αφού εξασφαλίζει καλύτερη κατανομή του νερού σε όλο το χωράφι, μειώνει τις πιθανότητες προσβολής από εχθρούς και ασθένειες και επιπλέον εξασφαλίζει εξοικονόμηση νερού. Συχνά όμως η εφαρμογή τεχνικής βροχής θεωρείται ευκολότερη και επιλέγεται από τους παραγωγούς.
Λίπανση: Οι φράουλες δεν είναι ιδιαίτερα απαιτητικές σε θρεπτικά στοιχεία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν χρειάζονται λίπανση, εκτός αν καλλιεργούνται σε πολύ πλούσια εδάφη.Συστήνεται η προσθήκη 4-5 τόνων κοπριάς ή κόμποστ για κάθε στρέμμα. Η καταλληλότερη εποχή για την εφαρμογή της λίπανσης είναι το τέλος του χειμώνα με αρχές άνοιξης.







Εδαφοκάλυψη: Η εδαφοκάλυψη συνιστάται στην καλλιέργεια της φράουλας ιδιαίτερα όταν η φύτευση γίνεται σε σαμάρια. Καταρχήν, προστατεύει την καλλιέργεια από τα ζιζάνια που μπορεί να μειώσουν σημαντικά την παραγωγή και διατηρεί την υγρασία του εδάφους.
Επιπλέον, με την εδαφοκάλυψη οι φράουλες δεν ακουμπάνε στο χώμα, οπότε δεν έρχονται σε επαφή με τα παθογόνα του εδάφους και δεν σαπίζουν από την υγρασία του. Το χώμα μπορεί να καλυφθεί με διάφορα υλικά όπως άχυρο, πευκοβελόνες και μεμβράνες πλαστικές ή βιοδιασπώμενες.
Στις συστηματικές καλλιέργειες προτιμάται η κάλυψη με πλαστική μεμβράνη αφού είναι εύκολη στην εφαρμογή και τη διαχείριση. Στις υπαίθριες καλλιέργειες οι φράουλες φυτεύονται σε σαμάρια, οπότε οι πλαστικές μεμβράνες απλώνονται πάνω στα σαμάρια, αμέσως μετά την κατασκευή τους. Στη συνέχεια, λίγο πριν τη φύτευση ή ταυτόχρονα με αυτή, ανοίγονται στη μεμβράνη τρύπες στις θέσεις φύτευσης.
Κλάδεμα: Στη φράουλα το κλάδεμα συνίσταται στην αφαίρεση των φύλλων που κιτρινίζουν ή σαπίζουν κατά τη βλαστική ανάπτυξη του φυτού την άνοιξη. Επιπλέον, αν έχει επιλεγεί η τριετής καλλιέργεια της φράουλας, την άνοιξη και το καλοκαίρι του πρώτου χρόνου αφαιρούνται και οι ταξιανθίες που πιθανών έχουν δημιουργηθεί.

Προστασία το χειμώνα: Στις περιοχές με ιδιαίτερα κρύο χειμώνα, οι υπαίθριες καλλιέργειες φράουλας προστατεύονται από τους ισχυρούς παγετούς με ψηλό τούνελ από πλαστικό υλικό. Το τούνελ έχει ύψος μέχρι 2 m και μπορεί να καλύπτει τρία ή και περισσότερα σαμάρια.

Χρήσιμες πληροφορίες για τις καλλιεργητικές φροντίδες στη φράουλα:

• Στη θερμοκηπιακή καλλιέργεια φράουλας, οι παραγωγοί θεωρούν καλύτερο να ποτίζουν με ψεκασμό ολόκληρου του φυτού.
• Μελέτες σε διάφορες περιοχές έχουν δείξει ότι οι μεγαλύτερες αποδώσεις έχουν επιτευχθεί όταν εξασφαλίζεται στο έδαφος υγρασία μεγαλύτερη από το 65% της υδατοχωριτικότητάς του σε βάθος 60 cm. Σε κάποιες όμως περιπτώσεις, για παράδειγμα σε περιοχές που το νερό είναι ακριβό, η μέγιστη απόδοση δεν συνεπάγεται και το μεγαλύτερο κέρδος.
• Οι καρποί που μπορεί να δημιουργήσει ένα φυτό φράουλας μειώνονται κατά 30% ή και περισσότερο, όταν τα φυτά δέχονται ελλιπές πότισμα από την αρχή της βλάστησής τους. Η συνολική παραγωγή μίας καλλιέργειας φράουλας μπορεί να μειωθεί έως και 80% σε αυτές τις συνθήκες.
• Όταν οι φράουλες καλλιεργούνται σε σαμάρια, ένας ακόμη τρόπος ποτίσματος είναι να πλημμυρίζουν με νερό τα αυλάκια ανάμεσα στα σαμάρια. Με αυτόν τον τρόπο κατασπαταλάτε νερό αφού το περισσότερο εξατμίζεται και απορρέει στα βαθύτερα στρώματα του εδάφους. Επιπλέον το χωράφι δεν είναι εύκολα προσβάσιμο για τις γεωργικές εργασίες.

Πολλαπλασιασμός της φράουλας:

Η φράουλα μπορεί να πολλαπλασιαστεί με σπόρο, με τους στόλωνες και με την τεχνική της ιστοκαλλιέργειας. Ο πολλαπλασιασμός με σπόρο απαιτεί πολύ χρόνο και τα ποσοστά επιτυχίας του είναι μικρά. Επιπλέον τα νέα φυτά δε θα διατηρήσουν όλα τα χαρακτηριστικά της ποικιλίας του μητρικού φυτού. Από την άλλη η ιστοκαλλιέργεια είναι ιδιαίτερα σύγχρονη μέθοδος και υπόσχεται φυτά καλής ποιότητας. Ωστόσο παραμένει αρκετά δαπανηρή.
Ο συνηθέστερος τρόπος πολλαπλασιασμού είναι με τους στόλωνες. Τα μητρικά φυτά χωρίζονται σε κομμάτια που περιλαμβάνουν στόλωνες και μεταφυτεύονται.
Οι στόλωνες σχηματίζονται την άνοιξη και στο τέλος του καλοκαιριού είναι αρκετοί σε αριθμό και ανάπτυξη ώστε να διαιρεθούν οι φράουλες και τα διάφορα τμήματα να μεταφυτευτούν για να αναπτυχθούν τα νέα φυτά. Το φθινόπωρο τα φυτά που έχουν προκύψει μπορούν να φυτευτούν στις τελικές τους θέσεις στο χωράφι.
Όταν η μεταφύτευση το φθινόπωρο δεν είναι επιθυμητή, τα νέα φυτά που έχουν προκύψει μετά τη διαίρεση των μητρικών φυτών, παραμένουν στις θέσεις τους μέχρι τα μισά του χειμώνα (ώστε να σκληραγωγηθούν από τις χαμηλές θερμοκρασίες). Στη συνέχεια εκριζώνονται, αφαιρούνται τα φύλλα τους και αποθηκεύονται σε ψυγείο μέχρι τα μέσα καλοκαιριού, που θα φυτευτούν στο χωράφι. Τα φυτά αυτά ονομάζονται «φυτά ψυγείου»

Συγκομιδή:

Όσον αφορά στην καλλιέργεια της φράουλας, από την περιοχή, το σύστημα καλλιέργειας, την ποικιλία και την θερμοκρασία εξαρτάται και η περίοδος της συγκομιδής. Για τις θερμοκηπιακές καλλιέργειες και τις πρώιμες ποικιλίες η συγκομιδή ξεκινάει από τα τέλη του Δεκεμβρίου. Για τις υπαίθριες καλλιέργειες που καλύπτονται με τούνελ η συγκομιδή αρχίζει από το τέλος Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου, ενώ οι υπαίθριες φράουλες χωρίς κάλυψη αρχίζουν να συγκομίζονται στα μέσα Απριλίου ή και νωρίτερα και η παραγωγή φτάνει στο αποκορύφωμά της το Μάιο.
Οι φράουλες συγκομίζονται σταδιακά (μόνο όσες είναι σχεδόν ώριμες) με το χέρι. Η συγκομιδή πρέπει να γίνεται το πρωί που η ατμόσφαιρα είναι πιο δροσερή και οι συγκομισμένες φράουλες τοποθετούνται σε σκιερό μέρος. Το κριτήριο για το αν πρέπει να συγκομισθεί μία φράουλα είναι το χρώμα της, που πρέπει να είναι ροζ προς κόκκινο. Οι καρποί με ανοιχτό ροζ χρώμα είναι ακόμα ανώριμοι και δεν έχουν αποκτήσει τη γλυκιά γεύση της φράουλας. Αντίθετα οι καρποί με σκούρο κόκκινο χρώμα είναι υπερβολικά ώριμοι και το πιο πιθανό είναι να σαπίσουν πριν προλάβουν να καταναλωθούν. Κατά τη συγκομιδή χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή ώστε να μην τραυματίζονται ούτε οι φράουλες που συλλέγονται ούτε αυτές που παραμένουν για να ωριμάσουν.
Μία μέση απόδοση για κάθε φυτό φράουλας είναι γύρω στα 0,5 κιλό νωπής φράουλας. Η μέση στρεμματική απόδοση κυμαίνεται στους 2,5 τόνους για τις μονοετείς και διετείς καλλιέργειες, που η πυκνότητα φύτευση είναι 5.000 φυτά ανά στρέμμα. Στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες που επιλέγονται πιο παραγωγικές ποικιλίες και φυτεύονται σε μεγαλύτερη πυκνότητα (7.000 φυτά/στρ) η απόδοση κυμαίνεται από 2 έως 5 τόνους/στρ.

Ασθένειες και εχθροί

α)Ασθένειες

1.Βοτρύτης (σήψη καρπών) Botrytis cinerea

Σύμπτωμα: Αποτελεί μια από τις σοβαρότερες ασθένειες της φράουλας.

Προσβάλει κυρίως τον καρπό και προκαλεί παραμορφώσεις και εμφάνιση σκούρου χρωματισμού σε αυτόν.

Η ασθένεια αναπτύσσεται ιδιαίτερα σε συνθήκες υψηλής υγρασίας.Συνήθως η μόλυνση ξεκινάει από τα σημεία

επαφής του καρπού με το έδαφος.

Αρχικά η μόλυνση εκδηλώνεται πάνω στον καρπό ως μαλακή κηλίδα χρώματος ανοιχτού καφέ.

Αντιμετώπιση:Προληπτικά μέτρα για τη συγκεκριμένη ασθένεια αποτελούν πιο αραιή φύτευση, κάλυψη του σαμαριού με πλαστικό φύλλο για την αποφυγή επαφής των καρπών με το έδαφος,η χρησιμοποίηση ανθεκτικών

ποικιλιών και η αποφυγή υπερβολικής υγρασίας στο χωράφι.

2.Δερματώδης σήψη ( σήψη καρπών ) Phytophthota cactorum

Σύμπτωμα: Ο συγκεκριμένος μύκητας προσβάλει τους καρπούς και όλα τα υπόλοιπα μέρη του φυτού.

Οι προσβεβλημένοι καρποί μαλακώνουν εξωτερικά , παρουσιάζουν μεταχρωματισμό εσωτερικά και εξωτερικά και

έχουν χαρακτηριστική πικρή γεύση.

Η ασθένεια εκδηλώνεται συνήθως σε συνθήκες υψηλής υγρασίας και θερμοκρασία νύκτας 10-15°C

και ημέρας 15- 25°C .

Η πρόψυξη των καρπών αμέσως μετά τη συγκομιδή τους περιορίζει αρκετά την εκδήλωση της ασθένειας.

Αντιμετώπιση:Η κάλυψη του εδάφους με πλαστικό φύλλο, ώστε να μην έρχονται σε επαφή οι καρποί με το έδαφος

αποτελεί ένα καλό προληπτικό μέτρο.

3.Ριζοκτονία

Ο μύκητας rizoctonia sp. προκαλεί σηψιρριζία υπό συνθήκες υπερβολικής υγρασίας.

Αντιμετώπιση:Η μόνη λύση είναι η εκρίζωση και η καύση των προσβεβλημένων φυτών.Η αποφυγή χρησιμοποίησης για καλλιέργεια φράουλας υγρών εδαφών, η αραιή φύτευσης και ελαφρά σκαλίσματα είναι μέτρα συνιστώμενα για τον περιορισμό της ανάπτυξης του μύκητα.

4.Ωίδιο

Ο μύκητας sphaerotheca humuli προκαλεί κηλίδωση και ξήρανση των φύλλων, επί των οποίων εμφανίζεται λευκή εξάνθιση.

Αντιμετώπιση:Το θειάφισμα η ο ψεκασμός με ορό γάλακτος είναι αρκετό για την καταπολέμηση της ασθένειας.

5.Ιώσεις της φράουλας

Επειδή η φράουλα πολλαπλασιάζεται με αγενή τρόπο, έχουν συγκεντρωθεί στις διάφορες ποικιλίες πολλοί ιοί. Συνήθως μόλυνση με περισσότερους από έναν ιούς προκαλεί σημαντική ποιοτική και ποσοτική υποβάθμιση της

παραγωγής. Τα κυριότερα συμπτώματα που παρατηρούνται είναι χλωρώσεις, κηλιδώσεις, μικροφυλλία, παραμορφώσεις, σκούπα της μάγισσας κ.λπ.

Οι πιο συνηθισμένες ιώσεις της φράουλας είναι:

– η χλωρωτική κηλίδωση

– το κατσάρωμα και

– το ελαφρό κιτρίνισμα της περιφέρειας των φύλλων

Όλες οι παραπάνω ιώσεις μεταδίδονται με τις αφίδες.

β) Εχθροί

1.Αφίδες

 Είναι έντομα ημίπτερα επιζήμια όχι τόσο γιατί μυζούν τους χυμούς των (ρυτών όσο γιατί μεταδίδουν ιώσεις από τα ασθενή στα υγιή φυτά.

Σύμπτωμα: Αναπτύσσονται σε μεγάλους πληθυσμούς πάνω στις νεαρές βλαστήσεις και στα φύλλα (κάτω επιφάνεια ελάσματος) και μυζούν τους χυμούς τους. Τα φύλλα παραμορφώνονται ελαφρώς και εμφανίζουν κολλώδη ουσία στα σημεία προσβολής. Εμφανίζονται κυρίως την περίοδο άνοιξη με αρχές καλοκαιριού.

Αντιμετώπιση:Φροντίζουμε για την καλή ανάπτυξη των φυτών (άρδευση και λίπανση).

Απομάκρυνση των βλαστήσεων με έντονη προσβολή και λιώσιμο όσων αφίδων εντοπίσουμε.

Σε έντονες προσβολές προτείνεται ο ψεκασμός με κατάλληλα σκευάσματα (σαπούνια εντομοκτόνα) για τη βιολογική

γεωργία.

Για το βιολογικό έλεγχο των αφιδών χρησιμοποιούμε την πασχαλίτσα και την παρασιτική σφήκα Diaeretiella rapae.

2.Κόκκινος τετράνυχος Tetranychus urticae

Σύμπτωμα: Ο κόκκινος ή δίστικτος τετράνυχος είναι ο περισσότερο διαδεδομένος τετράνυχος που προσβάλει τις

φράουλες.Το μέγεθος του δεν ξεπερνά το 0,5mm.

Κυρίως παρουσιάζεται στο κάτω μέρος των φύλλων και σε έντονες προσβολές σχηματίζει στα φύλλα ιστό.

Αντιμετώπιση: Σε περίπτωση προσβολής καταβρέχουμε τα φυτά με πίεση νερού για κάποιες μέρες για να

μειώσουμε τον πληθυσμό τους.

Ο ψεκασμός των φυτών με εντομοκτόνο σαπούνι για 3 φορές ανά εβδομαδιαία διαστήματα βοηθούν στην καταπολέμηση των ακαρέων.

Μπορούν ακόμα να χρησιμοποιηθούν άλλοι ωφέλιμοι τερτράνυχοι (Phytoseiulus persimilis) ή άλλα ωφέλιμα έντομα

όπως οι πράσινοι χρύσωπες ( Chrysopa carnea ) και οι πασχαλίτσες.

Η συγκαλλιέργεια με τον άνηθο μειώνει τις πιθανότητες προσβολής της καλλιέργειας από τετράνυχο.

3.Βρωμούσες Lygus hesperuss

Σύμπτωμα: Προκαλούν παραμορφώσεις στους καρπούς ή ακόμα και ξυλοποίηση αυτών.

Το τέλειο έντομο έχει μήκος 0,5 cm και εμφανίζεται από την άνοιξη και ολόκληρο το καλοκαίρι.

Αντιμετώπιση:Το σημαντικότερο προληπτικό μέτρο αποτελεί η διατήρηση του χωραφιού καθαρού από ζιζάνια.

Ακόμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως λύση ο ψεκασμός των φυτών με ροτενόνη, πυρεθρίνες ή μίγμα και των δύο.

Το πιο άμεσο μέτρο όμως αντιμετώπισης του εντόμου είναι η συλλογή και η καταστροφή του εντόμου με το χέρι.

4.Έντομα εδάφους Gryllotalpa gryllotalpa, Me lolontha melolontha, Agriotes sp. και Agrotis sp.)

Σύμπτωμα:Τα συγκεκριμένα έντομα εδάφους ζουν στο έδαφος και τρέφονται με το υπόγειο τμήμα του φυτού.

Αντιμετώπιση:Η καταπολέμηση τους γίνεται συνήθως με πολλά σκαλίσματα και με βαθύ όργωμα μετά το τέλος

της καλλιέργειας.

5.Θρίπας Thrips tabaci και Frankliniella occidentalis

Σύμπτωμα: Ο θρίπας , που έχει μόλις 1 mm μήκος, είναι κιτρινωπός με φτερά και  δύσκολα ορατός με γυμνό μάτι.Χαρακτηριστικά συμπτώματα πάνω στους καρπούς είναι λευκά στίγματα,καφετί αποχρωματισμοί ή ακόμα και παραμορφώσεις,που οφείλονται στις προσβολές από αρκετά νωρίς του άνθους.

Αντιμετώπιση:Ως μέτρο προστασίας προτείνεται η αφαίρεση των προσβεβλημένων ανθέων,ο ψεκασμός με

επιτρεπόμενα εντομοκτόνα σαπούνια και η καταπολέμηση των ζιζανίων.Εναλλακτικά προτείνεται ο ψεκασμός με διάλυμα σκόρδου ήκρεμμυδιού.

Για τη βιολογική καταπολέμηση του θρίπα χρησιμοποιούνται οι αρπακτικοί τετράνυχοι Ambyseiulus mackenseii

καιEuseius tularensis.

Ακόμα χρησιμοποιούνται ψεκασμοί με ροτενόνη ( διάλυμα 5%),πυρεθρίνη ή μίγμα και των δύο.

Το θειάφισμα ακόμα των φυτών προσφέρουν περισσότερο προληπτικά και λιγότερο θεραπευτικό μέτρο.

Θρεπτική αξία:

Η φράουλα είναι πολύ πλούσια σε βιταμίνη A και C. Η βιταμίνη C που περιέχουν 5-6 φράουλες (μία μερίδα) υπερκαλύπτει την ημερήσια συνιστώμενη δόση. Στη μεγάλη περιεκτικότητα της σε βιταμίνες, η φράουλα οφείλει την αντιοξειδωτική της δράση. Επίσης η φράουλα έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε κάλιο και μικρότερη σε ασβέστιο, φώσφορο και μαγνήσιο. Περιέχει ελάχιστες πρωτεΐνες και λιπαρά. Επιπλέον έχει μεγάλη περιεκτικότητα στην ουσία λουτεΐνη που βοηθάει στην προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία.

Χρήσεις της φράουλας:

Οι φράουλες καταναλώνονται φρέσκιες σαν φρούτο και στη ζαχαροπλαστική. Επίσης μεταποιούνται για την παρασκευή μαρμελάδων, γλυκών του κουταλιού, ποτών, σιροπιού, παγωτού και χυμού. Επιπλέον φράουλες χρησιμοποιούνται και στη βιομηχανία καλλυντικών και την αρωματοποιεία.

• Το χρώμα της φράουλας μετά τη συγκομιδή δεν αλλάζει, ακόμα κι όταν μαλακώνει η σάρκα και το φρούτο αλλοιώνεται.
• Οι φράουλες από τη στιγμή της συγκομιδής τους, πρέπει το πολύ σε δύο ώρες να μεταφερθούν σε ψυγείο με θερμοκρασία 2-3^οC και να παραμείνουν εκεί για 3-4 ώρες. Η διαδικασία αυτή είναι γνωστή σαν πρόψυξη και γίνεται προκειμένου να μην μαλακώσουν οι καρποί και να μειωθούν οι πιθανότητες προσβολής από μύκητες και βακτήρια. Στη συνέχεια οι φράουλες μπορούν να συντηρηθούν, σε θαλάμους με μεγάλη σχετική υγρασία και θερμοκρασία 3^οC, το πολύ για 6 μέρες. Συνήθως αυτό είναι το διάστημα που χρειάζεται για να φτάσουν στον τελικό καταναλωτή.
• Οι φράουλες συσκευάζονται σε πλαστικές συσκευασίες με τρύπες για να παίρνουν αέρα και πρέπει να διατίθενται άμεσα στην αγορά γιατί είναι ευαίσθητες και δεν μπορούν να συντηρηθούν για μεγάλο διάστημα.

Μαρμελάδα φράουλα:

Υλικά:
800γρ. Φράουλες
600γρ. Ζάχαρη
2 κουταλάκια Χυμό λεμονιού
Εκτέλεση:
Πλένουμε καλά τις φράουλες και αφαιρούμε τα κοτσάνια τους.
Αν μας αρέσουν οι μαρμελάδες με κομμάτια φρούτου, τότε κόβουμε τις μισές σε κομμάτια και τις άλλες μισές, τις πολτοποιούμε. Θα πρέπει να προσέξουμε και να μην παρασυρθούμε κόβοντάς τες όλες σε κομμάτια. Αυτό θα μας οδηγήσει σε ένα αποτέλεσμα μεταξύ μαρμελάδας και γλυκού του κουταλιού. Με τον παραπάνω τρόπο, η μαρμελάδα μας θα αποκτήσει ένα ωραίο σώμα. Αν πάλι, δε μας αρέσει να βρίσκουμε κομμάτια φρούτου, απλά τις πολτοποιούμε όλες.
Σε μεγάλη κατσαρόλα βράζουμε τις φράουλες και τη ζάχαρη, σε μέτρια με χαμηλή φωτιά για περίπου 30-40′. Θα χρειαστεί καθ’ όλη τη διάρκεια να είμαστε κοντά, για να ανακατώνουμε ώστε να μην κολλήσει (ειδικά προς το τέλος), καθώς και για να ξαφρίζουμε εφόσον χρειάζεται (να μαζεύουμε με μια τρυπυτή κουτάλα τον αφρό που μαζεύεται στην επιφάνεια και να τον πετάμε).
Το πότε θα κατεβάσουμε τη μαρμελάδα από τη φωτιά εξαρτάται από το γούστο μας. Ένας βασικός κανόνας είναι ο εξής: απλώνουμε μια κουταλιά από τη μαρμελάδα σε ένα πιάτο και με το κουτάλι τραβάμε μια γραμμή, σα να τη χωρίζουμε στη μέση. Αν η γραμμή παραμείνει και δεν κλείσει ξανά, τότε η μαρμελάδα είναι έτοιμη. Επίσης, θα πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι όσο κρυώνει τόσο πήζει. Λίγο πριν φτάσει σε αυτό το στάδιο προσθέτουμε το χυμό λεμονιού. Αυτό θα βοηθήσει στη συντήρηση αλλά και θα ισορροπήσει τη γλυκιά γεύση της μαρμελάδας.
Γεμίζουμε αποστειρωμένα βάζα , κλείνουμε καλά και τα γυρνάμε ανάποδα. Αφήνουμε να κρυώσει καλά και αποθηκεύουμε σε σκιερό και δροσερό μέρος.

Πηγή:

http://frontistesgis.gr/fraoula-kalliergeia/