Τα βατόμουρα

Τα βατόμουρα είναι ένα είδος που ανήκει στο γένος Rubus είναι συγγενές με τα σμέουρα και μπορούν να καλλιεργηθούν σε πολλές περιοχές της Ελλάδος.

Στην Ελλάδα τα βατόμουρα μπορούν να καλλιεργηθούν σε ημιορεινές και ορεινές περιοχές, που άλλες καλλιέργειες δεν ευδοκιμούν. Στα πλεονεκτήματά του περιλαμβάνεται το γεγονός ότι θέλει πολύ λίγες καλλιεργητικές φροντίδες, έχει δε τη δυνατότητα να προσαρμόζεται πολύ καλά στις πιο ακραίες καιρικές συνθήκες χαμηλών θερμοκρασιών και μπορεί να φυτευτεί ακόμη και σε άγονα εδάφη, με την προϋπόθεση της δυνατότητας άρδευσης.

Υπάρχουν πολλά είδη βατόμουρου που διακρίνονται σε ορθόκλαδα, ή έρποντα και σε ποικιλίες με αγκάθια αλλά και χωρίς αγκάθια. Τα βατόμουρα είναι θάμνοι που απαιτούν αρκετές ώρες χειμερινού ψύχους ώστε να γίνει η διαφοροποίηση των οφθαλμών και να δώσουν στη συνέχεια άνθη. Η διαφοροποίηση των οφθαλμών διαρκεί από το φθινόπωρο μέχρι την άνοιξη. Πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα, με καταβολάδες, αλλά και με καλλιέργειες in vitro.

Οι πιο γνωστές καλλιεργούμενες ποικιλίες βατόμουρων στον κόσμο, ανά κατηγορία είναι:

Από τα ορθόκλαδα βατόμουρα οι: Cherokee, Eldorado, Jumbo, Choctaw και Comanche.

Από τα ημιορθόκλαδα οι: Black Satin, Mayers, Lucretia, Chester Thornless, Dirksen, Hull Thornless, Smoothstem και Thornfree.

Από τα έρποντα βατόμουρα είναι οι εξής: Marion, Thornless Evergreen ή Oregon Thornless, Flordagrand, Oklawaha, Belford Giant και Merton Thornless.

Η εγκατάσταση της φυτείας γίνεται την άνοιξη με φυτά ύψους 30-45 εκατοστών, σε αποστάσεις 1,5-3,0 μέτρα επί της γραμμής φύτευσης και 3,0 μέτρα ανάμεσα στις γραμμές. Η απόσταση αυτή μπορεί να φθάσει τα 4 μέτρα σε περίπτωση μηχανικής συγκομιδής.  Υπολογίζεται ότι αριθμός των φυτών που φυτεύονται ανά στρέμμα ανέρχεται σε 200-220 φυτά.

Πριν τη φύτευση εφαρμόζεται στο έδαφος η κατάλληλη για την καλλιέργεια λίπανση όπως και η ενσωμάτωση μίας ποσότητας οργανικής ουσίας. Το φυτό έχει παραγωγική ζωή 12-15 χρόνια, ενώ αρχίζει να παράγει καρπούς από το δεύτερο έτος. Η μέση ετήσια απόδοση μίας φυτείας βατόμουρου είναι 500-1.000 κιλά ανά στρέμμα.

Ένας περιοριστικός παράγοντας στην ανάπτυξη και επέκταση της καλλιέργειας του είναι ότι οι καρποί του δεν μπορούν να διατηρηθούν σε θερμοκρασίες δωματίου περισσότερο από 24 ώρες. Μετά την συγκομιδή τους πρέπει να προψύχονται στους 5^ο C και να συντηρούνται για λίγες ημέρες στους 0^ο C η δε μεταφορά τους πρέπει να γίνεται στους 0^ο C και σε ελεγχόμενη ατμόσφαιρα με υψηλή περιεκτικότητα σε διοξείδιο του άνθρακα.

Τα βατόμουρα είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες όπως είναι οι βιταμίνες Α, C, Ε και β-καροτίνη, αλλά επίσης και σε ανόργανα άλατα όπως είναι το κάλιο, το μαγνήσιο, ο φωσφόρος, μαγγάνιο, κ.α ενώ σημαντική είναι η περιεκτικότητα του σε φυτικές ίνες. Αντίθετα, δεν έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε λιπαρές ουσίες και σε θερμίδες, με αποτέλεσμα να θεωρούνται από διαιτητικής απόψεως πολύ ωφέλιμα στον ανθρώπινο οργανισμό. Λόγω των ιδιοτήτων αυτών θεωρούνται .ότι έχουν αντικαρκινική δράση, ευνοούν την καλή όραση αλλά και την λειτουργία των νεφρών, ενώ τελευταίες έρευνες έδειξαν και αντιγηραντική δράση.

Τα φύλλα του βατόμουρου θεωρούνται ότι δρουν σαν αντιδιαβητικά

Η καλλιέργειά του δεν είναι απαιτητική σε καλλιεργητικές ανάγκες ενώ μπορεί να δώσει εισόδημα 2000- 2500€ το στρέμμα. Το κόστος εγκατάστασης της καλλιέργειας βατόμουρου υπολογίζεται σε 600-700 ευρώ περίπου ανά στρέμμα.