Καλλιέργεια ανοιξιάτικων κηπευτικών χωρίς πότισμα σε 5 απλά βήματα.

Καλλιέργεια ανοιξιάτικων κηπευτικών χωρίς πότισμα. Μήπως είναι καιρός να γυρίσουμε πίσω..;

Του Ευάγγελου Αβδελά
Γεωπόνου (ΓΠΑ)


Τι γινόταν παλιότερα

Είναι πολλοί αυτοί που υποστηρίζουν ότι η γεωργικές και λαχανοκομικές πρακτικές στον αστικό και τον περιαστικό χώρο είναι δύσκολες στις μέρες μας και ελάχιστα εφικτές, ενώ ένα από τα επιχειρήματά τους είναι η συνεχής ανάγκη για πότισμα με υψηλό κόστος του νερού.  Πριν βγάλουμε τα συμπεράσματά μας, είναι χρήσιμο να δούμε πως οι παλιότεροι έβρισκαν τον τρόπο και έλυναν προβλήματα, πόσο μάλλον σήμερα που οι τεχνικές και τα μέσα καλούνται να συμβάλλουν με λιγότερο κόστος, παρέχοντας περισσότερες ευκολίες.  

Η άνυδρη γεωργική και λαχανοκομική πρακτική, είναι μέθοδος καλλιέργειας ανοιξιάτικων κηπευτικών χωρίς πότισμα που κυριαρχούσε πριν 50 – 60 χρόνια στη λεκάνη της Μεσογείου και κυρίως στα νησιά. Εγκαταλείφθηκε όμως σταδιακά από τότε που οι γεωτρήσεις, αντλίες, υδατοδεξαμενές, πλαστικοί σωλήνες μεταφοράς κλπ, έλυσαν το πρόβλημα του ποτίσματος.

Παλιά όσα χωριά είχαν επικλινείς ρεματιές και τρεχούμενο νερό από κάποια βρύση, εκεί δημιουργούσαν τα κήπια τους (έτσι τα έλεγαν). Η κάθε οικογένεια είχε ένα μικρό κομμάτι, συνήθως, σε αναβαθμίδες όπου πότιζαν με την σειρά  μοιράζοντας δίκαια το νερό και ικανοποιούσαν  τις ανάγκες τους.

Επίσης κάποιοι έφτιαχναν στέρνες όπου μάζευαν το νερό και το χρησιμοποιούσαν όταν το χρειαζόντουσαν για λίγο πότισμα. Το νερό όμως αυτό ήταν λιγοστό και δεν έφτανε. Επίσης εκεί που υπήρχαν πηγάδια και κυρίως κοινοτικά ήταν πολύ δύσκολο με μαγκάνι ή με τα χέρια να ποτίσουν τα περιβόλια τους. Άσε που πολλές φορές δεν έφτανε ούτε για τα ζώα τους.

Οι σοφοί μας πρόγονοι όμως είχαν βρει τον τρόπο να καλλιεργούν, να σπέρνουν, να βλέπουν τα φυτά να μεγαλώνουν, να καρπίζουν και να τα απολαμβάνουν χωρίς να τα ποτίζουν παρά μόνο με τις λιγοστές βροχές του χειμώνα και της άνοιξης, χωρίς λιπάσματα και φάρμακα. Παρακάτω θα αναφερθούμε στο πως τα κατάφερναν και γιατί όχι να εφαρμόσουμε τις καλλιεργητικές τους πρακτικές ακόμη και σήμερα.

Επιλογή χωραφιού και κήπου

Η αρχική μας κίνηση είναι η επιλογή του χωραφιού ή του αγροτεμάχιου – λαχανόκηπου, ακόμη και ενός ανοικτού χώρου στην πόλη, ή την περιαστκή  ζώνη. 

Επιβάλλεται:

- να είναι επίπεδο και, εάν ήταν δυνατόν, πλούσιο σε οργανική ουσία με βάθος  χώματος πάνω από 80 εκ.
·   - εάν έχει κλίση φροντίζουμε να διαμορφώσουμε αναβαθμίδες (πεζούλες)
·   - να έχει νότια έκθεση στο προσήλιο εάν είναι πλάγια με αναβαθμίδες.
·   - να είναι προστατευμένο από ισχυρούς ανέμους  με φυτοφράκτες, .π.χ. καλάμια, κυπαρίσια κλπ από την πλευρά που φυσάει.
·   - να μην έχει δένδρα μέσα γιατί σκιάζουν και απορροφούν το νερό που χρειαζόμαστε.
·   - να αποφεύγουμε τα αμμώδη χώματα, διότι δεν συγκρατούν νερό. Στα πηλώδη και ασβεστώδη (ασπρούδες) έχουμε καλύτερα αποτελέσματα διότι συγκρατούν το νερό και το αποδίδουν όταν χρειάζεται.

Προετοιμασία χωραφιού

Με τις πρώτες βροχές του φθινοπώρου και όταν η υγρασία του χώματος έχει φθάσει σε βάθος 40 – 50 εκ. κάνουμε μία βαθιά άρρωση στο παραπάνω βάθος. Μάλιστα εάν το χωράφι μας έχει έστω και μκρή κλίση, φροντίζουμε οι αυλακιές να είναι κάθετες προς την κλίση. Έτσι βοηθάμε το έδαφος να αξιοποιήσει καλύτερα τις βροχές του φθινοπώρου εμπλουτίζοντας το έδαφος με νερό, όσο το δυνατόν βαθύτερα, το οποίο θα αξιοποιηθεί από τα φυτά μας το καλοκαίρι που θα το έχουν ανάγκη.

Επίσης εάν ο χειμώνας  δεν έχει βροχές κάποιες μέρες,  μπορούμε να μπούμε στο χωράφι και να οργώσουμε, διότι έτσι καταστρέφουμε τα ζιζάνια κάνοντας τα χλωρή λίπανση και επιπλέον βοηθάμε την απορρόφηση και αποθήκευση του νερού που πιθανόν να έχουμε από βροχές εκείνης της περιόδου.

Τέλος Απριλίου – αρχές Μαϊου ανάλογα με τις θερμοκρασίες που επικρατούν κάνουμε τις τελικές εργασίες πριν το φύτεμα. Εάν έχουμε άφθονη χωνεμένη κοπριά την απλώνουμε σε όλη την επιφάνεια του χωραφιού και φρεζάρουμε σε βάθος  20 εκ., το ισοπεδώνουμε και το συμπιέζουμε ώστε να εγκλωβίσουμε την υγρασία να μην εξατμισθεί εύκολα. Ανάλογα με το μέγεθος του χωραφιού ή του διαθέσιμου χώρου, χρησιμοποιούμε και τα αντίστοιχα μηχανήματα πχ. τρακτέρ, μικρή φρέζα, ζώα ( που πιθανόν σε μερικές περιοχές να ξαναχρησιμοποιηθούν), σβάρνα, κύλινδρος.

 Εάν η έκταση είναι μικρή και η κοπριά ή η κομπόστα που έχουμε είναι λίγη τότε τα χρησιμοποιούμε μόνο στο λάκκο φύτευσης (3 - 4 χούφτες)

Επιλογή ειδών και ποικιλιών

Επιλέγουμε ντόπιες ποικιλίες (της κάθε περιοχής η τοποθεσίας όπου επιχειρούμε να καλλιεργήσουμε) οι οποίες είναι τοπικά προσαρμοσμένες, κάνουν καλύτερη χρήση του ελάχιστου νερού και των θρεπτικών στοιχειων, αντέχουν περισσότερο στις ζέστες και στους ανέμους, έχουν καλύτερη ανταγωνιστικότητα με τα ζιζάνια, είναι πιο ανθεκτικές στις αρρώστιες και έχουν άρωμα – γεύση, που τα έχουμε ξεχάσει, και υψηλή ποιότητα οργανοληπτικών στοιχείων.

Τα φυτά (είδη – ποικιλίες) που ενδείκνυται να φυτευτούν υπό μορφή σπόρου είναι : φασολάκια, ρεβύθια, μπάμιες, καλαμπόκι, κολοκύθι, καρπούζι, πεπόνι, βλήτα.Πρώτα τα προετοιμάζουμε τοποθετώντας τα από βραδύς στο νερό φυτεύοντας τα την άλλη μέρα ή σε καλά χωνεμένη κοπριά εφόσον βγάλουν μικρή φύτρα και ακολούθως φυτεύοντας τα στην τελική θέση.  Επίσης με μικρά φυτάρια που τα έχουμε προετοιμάσει σε σπορία (τζάκια) ή μικρά θερμοκήπια : τομάτα, μελιτζάνα, πιπεριά.

Σπορά – Φύτευση

Α) Σπορά στα πεταχτά : Αφού φρεζάρουμε, σπέρνουμε, και ακολούθως ενσωματώνουμε το σπόρο μέσα στο χώμα σβαρνίζοντας το με σβάρνα ή με ένα πλατύ δοκάρι που το τραβάει ένας ελκυστήρας (υπάρχουν και μικροί για μικρούς χώρους), ή και κάποια ομάδα ατόμων. Με αυτό τον τρόπο εγκλωβίζουμε την υγρασία. Εάν ο κήπος είναι μικρός η ενσωμάτωση και το ισοπέδωμα γίνεται με τσουγκράνισμα και πάτημα με κύλινδρο.

Β) Σπορά σε λάκους ή σε αυλάκια : Αυτός ο τρόπος  χρησιμοποιέιται κυρίως σε σπόρους καρπουζιού, πεπονιού, αγγουριού,  κολοκυθιού αφού πρώτα τα έχουμε προετοιμάσει όπως αναφέραμε παραπάνω και επίσης προς τούτο ανοίγουμε ένα λάκκο σε βάθος 30  -40 εκ. όπου στοιβάζουμε το χώμα γύρω από το λάκκο δημιουργώντας έτσι έναν προστατευτικό ανεμοφράκτη. Πριν φυτέψουμε, όπως είπαμε και παραπάνω, προσθέτουμε 3 - 4 χούφτες  κοπριάς  χωνεμένης την οποία ανακατεύουμε με το χώμα του λάκκου. Φροντίζουμε η κοπριά να είναι νωπή (να έχει υγρασία). Το βάθος φύτευσης του σπόρου είναι περίπου 2-3 εκ. από την πάνω επιφάνεια, ανάλογα με το μέγεθος του σπόρου και  5-10 εκ. πάνω από τον πάτο του λάκκου. Επίσης πιέζουμε ελαφρά με την παλάμη μας το χώμα ώστε να έχει καλή επαφή ο σπόρος και να μην υπάρχουν κενά αέρα.

Γ) Φύτεμα μικρών φυταρίων : Με τον ίδιο τρόπο φυτεύουμε και τα μικρά φυτάρια φροντίζοντας να συμπιέσουμε το χώμα ώστε να μην έχουμε κενά αέρα. Όταν τα φυτά μας μεγαλώσουν τότε καλύπτουμε το λάκκο με το χώμα που έχουμε γύρω γύρω συμπιέζοντας το ώστε να εγκλωβίσουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποσότητα υγρασίας.

Καλλιεργητικές φροντίδες

Όταν τα φυτά μας φτάσουν το ύψος των 10-15 εκ. σκαλίζουμε γύρω γύρω το φυτό με προσοχή απομακρύνοντας την ξερή στρώση χώματος και προσθέτουμε χώμα από το λοφίσκο που έχουμε ήδη δημιουργήσει πατώντας με τα παπούτσια μας ώστε να κλείσουν οι πόροι του εδάφους για να παγιδεύσουμε την υγρασία . Επίσης ξεριζώνουμε τα ζιζάνια που είναι γύρω γύρω από τα φυτά ώστε το νερό που έχει το εδαφος να είναι αποκλειστικά για τα φυτά.

Σ΄αυτό το στάδιο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα χόρτα που έχουμε βγάλει ή και πρόσθετα άχυρα, τοποθετώντας τα γύρω γύρω από το λαιμό του φυτού έτσι ώστε να έχουμε σκιά σε όλη την επιφάνεια του λάκκου για να έχουμε λιγότερη εξάτμιση της υγρασίας. Επίσης κατά διαστήματα μπορούμε να φυτέψουμε βασιλικό και κατηφέδες τα οποία είναι εντομοαπωθητικά. Εάν διαπιστωθούν αρρώστιες προσφεύγουμε στους ειδικούς δείχνοντας τους κάποιο δείγμα προσβολής και επιμένοντας στη χρήση βιολογικών φαρμάκων.


Πηγή: enallaktikos.gr

Πως θα Φτιάξετε Παρτέρια για να Φυτέψετε στον Κήπο, στην Αυλή ή στην Ταράτσα του Σπιτιού Σας

Στο παρακάτω βίντεο θα μάθουμε πώς να φτιάξουμε εύκολα και απλά μερικά παρτέρια για να καλλιεργήσουμε τα φυτά μας στον κήπο μας. Αυτά τα παρτέρια είναι ιδανικά για να φυτέψετε στην ταράτσα της πολυκατοικίας, αν μένετε σε αστικό περιβάλλον.

Αρχικά, θα χρησιμοποιήσουμε ένα φαλτσοπρίονο για να κόψουμε τις τάβλες που θα χρησιμοποιήσουμε περιμετρικά αλλά και της βάσης. Οι τάβλες που χρησιμοποιούμε στη βάση χρειάζονται για να είναι ελαφρώς υπερυψωμένο το παρτέρι και να μην ακουμπά πλήρως στο έδαφος, ώστε να γίνεται καλή αποστράγγιση του νερού όταν ποτίζουμε. Επίσης, φροντίζουμε να προμηθευτούμε ξύλα τα οποία δεν έχουν υποστεί χημική επεξεργασία γιατί δε θέλουμε αυτά τα χημικά να περάσουν στο χώμα των φυτών μας.

Καρφώνουμε με τα ξύλα περιμετρικά και στη βάση, όπως θα δούμε αργότερα στο βίντεο. Επίσης, χρησιμοποιούμε μεταλλικές γωνίες στήριξης για μεγαλύτερη σταθερότητα.

Στο κάτω μέρος του παρτεριού απλώνουμε συρματόπλεγμα για κοτέτσι, για να αποτρέψουμε διάφορα τρωκτικά και έντομα να σκάψουν και να φάνε τις ρίζες των φυτών. Επίσης, αποτρέπουμε το σακούλιασμα του γεωυφάσματος που θα χρησιμοποιήσουμε αμέσως μετά, κάτι που σε διαφορετική περίπτωση θα επηρέαζε  την αποστράγγιση του νερού.

Πάνω από το συρματόπλεγμα τοποθετούμε το γεωύφασμα, το οποίο θα λειτουργήσει σαν φίλτρο, μη επιτρέποντας στο χώμα να περάσει, ενώ αντίθετα θα αφήσει το νερό να εκπλυθεί από τους πόρους του. Καρφώνουμε περιμετρικά το γεωύφασμα στις ταβλές, ώστε να αγκαλιάσει σωστά το χώμα που θα ρίξουμε.

Για χώμα χρησιμοποιούμε  κομποστ, φουσκι κι άλλα μείγματα που κυκλοφορούν στην αγορά. Επίσης, ανάλογα με τα φυτά που θα φυτέψετε μπορείτε να ρυθμίσετε το pH του χωματος με διάφορα βελτιωτικά, που επίσης μπορείτε να βρείτε στην αγορά.


Για πιο αναλυτικές λεπτομέρειες δείτε το παρακάτω βίντεο που είναι στα αγγλικά:

Πηγή:  share24.gr

Σιμόπουλος – Ισημερίες και Ηλιοστάσια

Σήμερα το μεσημέρι στις 12:28 ο Ήλιος θα φτάσει στο επονομαζόμενο Εαρινό Ισημερινό σημείο της φαινόμενης τροχιάς του, κι απ’ αυτή τη στιγμή θα ξεκινήσει και η εποχή της Άνοιξης στην επαναλαμβανόμενη παρέλαση της Άνοιξης, του Καλοκαιριού, του Φθινόπωρου και του Χειμώνα!

Όπως ξέρετε η επανάληψη των εποχών βασίζεται στην κίνηση της Γης γύρω από τον Ήλιο την οποία βλέπουμε να αντικαθρεφτίζεται στον ουρανό, γιατί παρ’ όλο που ο Ήλιος είναι ακίνητος εμάς μας φαίνεται ότι κινείται, από τη Δύση προς την Ανατολή, λόγω ακριβώς της κίνησης της Γης πάνω στην τροχιά της. Κι έτσι κάθε μέρα η Γη βρίσκεται σε διαφορετική θέση από αυτήν που βρισκόταν την προηγουμένη. Από κάθε νέα θέση αντικρίζουμε τον Ήλιο από διαφορετική γωνία κι έτσι τον βλέπουμε καθημερινά να βρίσκεται μπροστά από διαφορετικά άστρα.

Κάθε φορά που η Γη συμπληρώνει μία πλήρη περιφορά γύρω από τον Ήλιο, μάς φαίνεται ότι ήταν ο Ήλιος αυτός που συμπλήρωσε έναν κύκλο γύρω από τη Γη, πάνω στην εκλειπτική. Η εκλειπτική δηλαδή δεν είναι τίποτε άλλο παρά η απεικόνιση ή η προέκταση πάνω στην ουράνια σφαίρα της γήινης τροχιάς γύρω από τον Ήλιο. Αν παρατηρήσουμε την εκλειπτική και τη συγκρίνουμε με τον ουράνιο ισημερινό (την προέκταση δηλαδή του ισημερινού της Γης και την αποτύπωσή του πάνω στον ουράνιο θόλο) θα δούμε ότι οι δύο αυτοί κύκλοι δε συμπίπτουν, αλλά αντίθετα τέμνονται, σχηματίζοντας γωνία ίση με 23 μοίρες και 27 πρώτα λεπτά (περίπου 23,5 μοίρες), λόγω της κλίσης που έχει ο άξονας της Γης σε σχέση με το επίπεδο που σχηματίζει η εκλειπτική. Η γωνία αυτή ονομάζεται “λόξωση της εκλειπτικής”, και τα δύο σημεία στα οποία τέμνονται οι δύο κύκλοι ονομάζονται “ισημερινά σημεία”.

Στο πρώτο σημείο ο ουράνιος ισημερινός τέμνει την εκλειπτική εκεί όπου ο Ήλιος βρίσκεται στις 20-21 Μαρτίου. Το σημείο αυτό ονομάζεται εαρινό ισημερινό σημείο, και από την ημέρα αυτή αρχίζει η Άνοιξη. Εκ διαμέτρου αντίθετα η τομή γίνεται όταν ο Ήλιος βρίσκεται στις 22-23 Σεπτεμβρίου. Το σημείο αυτό ονομάζεται φθινοπωρινό ισημερινό σημείο, και από την ημέρα αυτή αρχίζει το Φθινόπωρο. Και στις δύο αυτές ημέρες, η νύχτα είναι ίση με την ημέρα, δηλαδή επί 12 ώρες ο Ήλιος βρίσκεται πάνω από τον ορίζοντα και επί 12 ώρες βρίσκεται κάτω από τον ορίζοντα, έχουμε δηλαδή ίση-μέρα: ισημερία.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε, όμως, ότι η διάρκεια ημέρας και νύχτας είναι ίδια σ’ όλη τη διάρκεια του έτους στους τόπους του ισημερινού, αν και η διάρκεια της ημέρας είναι λίγο μεγαλύτερη από την διάρκεια της νύχτας γιατί η διάρκεια της ημέρας υπολογίζεται από την στιγμή που η άνω άκρη του ηλιακού δίσκου εμφανίζεται στον ανατολικό ορίζοντα και μέχρις ότου η ανώτερη άκρη του δύσει στον δυτικό ορίζοντα, κι όχι από την στιγμή που το γεωμετρικό κέντρο του Ήλιου ανατέλλει ή δύει. Στους γεωγραφικούς τόπους, όμως, πάνω και κάτω του ισημερινού το φαινόμενο της ίσης μέρας-ίσης νύχτας συμβαίνει 3-4 ημέρες ΠΡΙΝ από την εαρινή ισημερία (όπως για την Αθήνα συνέβη προχτές, στις 17 Μαρτίου) και μερικές ημέρες ΜΕΤΑ την φθινοπωρινή ισημερία.

Από το εαρινό ισημερινό σημείο και μετά, ο Ήλιος φαίνεται να σκαρφαλώνει όλο και πιο πάνω στο βόρειο ημισφαίριο του ουρανού. Οι μέρες μεγαλώνουν, οι νύχτες μικραίνουν και ο καιρός γίνεται όλο και πιο θερμός. Περίπου τρεις μήνες αργότερα, γύρω στις 22 Ιουνίου, ο Ήλιος φτάνει στο βορειότερο σημείο της εκλειπτικής από το οποίο θα αρχίσει πλέον να κατέρχεται, «τρεπόμενος» και πάλι προς τον ισημερινό. Το σημείο αυτό, στις 22 Ιουνίου, ονομάζεται θερινό τροπικό σημείο ή απλά θερινή τροπή, επειδή ο Ήλιος τρέπεται και πάλι προς τον ισημερινό, και από την ημέρα αυτή αρχίζει το καλοκαίρι. Επειδή μάλιστα για μερικές ημέρες πριν και μετά τη θερινή τροπή ο ήλιος φαίνεται να αργοστέκεται πάνω στην εκλειπτική σαν να είναι έτοιμος να σταματήσει, το θερινό τροπικό σημείο ονομάζεται επίσης και θερινό ηλιοστάσιο.

Μετά τη θερινή τροπή, ο Ήλιος συνεχίζει να κατεβαίνει προς το Νότο, και γύρω από τις 23 Σεπτεμβρίου φτάνει στο φθινοπωρινό ισημερινό σημείο, οπότε, όπως και στο εαρινό ισημερινό σημείο, έχουμε την Φθινοπωρινή ισημερία αν και για την Αθήνα η ίση μέρα-ίση νύχτα συνβαίνει μερικές ημέρες ΜΕΤΑ την φθινοπωρινή ισημερία. Η κάθοδος, όμως, του Ήλιου συνεχίζεται, μέχρις ότου, γύρω στις 22 Δεκεμβρίου, φτάνει στο νοτιότερο σημείο της τροχιάς του που ονομάζεται χειμερινό τροπικό σημείο, ή απλά χειμερινή τροπή ή χειμερινό ηλιοστάσιο. Από την ημέρα αυτή αρχίζει ο Χειμώνας. Αλλά από κει κι έπειτα ο Ήλιος σταματάει να κατέρχεται και ξαναρχίζει και πάλι να σκαρφαλώνει, κάθε μέρα όλο και πιο ψηλά.

Τις χειμωνιάτικες μέρες η φαινόμενη ημερήσια τροχιά του Ήλιου στον ουρανό βρίσκεται χαμηλά στον ορίζοντα. Οι μέρες είναι μικρές και οι νύχτες μεγάλες. Την άνοιξη ο Ήλιος ακολουθεί ψηλότερη τροχιά, και οι μέρες είναι ίσες σχεδόν με τις νύχτες. Το καλοκαίρι ο Ήλιος φτάνει στο ψηλότερο σημείο της βόρειας φαινόμενης τροχιάς του: οι μέρες είναι μεγάλες και οι νύχτες μικρές. Το φθινόπωρο, τέλος, η τροχιά του Ήλιου αρχίζει να ξανακατεβαίνει προς τον ορίζοντα όλο και πιο πολύ, με ίσες μέρες και νύχτες. Και ο κύκλος των εποχών τελειώνει με τον Ήλιο και πάλι στο χειμερινό ηλιοστάσιο.

Πηγή: http://antikleidi.com

Ηλίανθος ο κονδυλώδης(H. tuberosus)

Πολυετές όρθιο φυτό που μπορεί να φτάσει τα 3 m ύψος . Τα όμορφα κίτρινα άνθη του φυτού αναπτύσσονται στην κορυφή του φυτού , με διάμετρο 5-10 cm ενώ οι κόνδυλοί της έχουν μήκος 7,5 έως 10 cm και πάχος 3 έως 5 cm. Μοιάζει με τη ρίζα τζίνσενγκ, έχει χονδροειδές σχήμα, ποικίλλει σε χρώμα από ανοιχτό καφέ έως άσπρο, κόκκινο ή μωβ, έχει γλυκιά γεύση και είναι τραγανό. Ανήκει στην ίδια οικογένεια με τον Ηλίανθο τον Ετήσιο,και έχουν την ίδια καταγωγή ...από Αμερική από ιθαγενείς Ινδιάνους, το οποίο το έφεραν για πρώτη φορά στην Ευρώπη το 1610 οι Γάλλοι μετανάστες της Βόρειας Αμερικής/Καναδά.
Λέγεται και κολοκάσι.


ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ:


Η ποικιλία αυτή του κονδύλου είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά, ενώ παρουσιάζει και πολύ υψηλά επίπεδα σιδήρου, βιταμίνη C, φώσφορο, Θειαμίνη, κάλιο βοηθώντας μας να καταπολεμήσουμε το αίσθημα κούρασης και να διατηρήσουμε σωστό ρυθμό στο μεταβολισμό μας.
Ταυτόχρονα περιέχει προβιοτικές ίνες και είναι πλούσια σε ινουλίνη, η οποία βοηθά :
α)με την καλή υγεία του εντέρου,
β)έχει φανεί ότι μειώνει τον κίνδυνο για δυσκοιλιότητα, αλλά τα διαρροϊκά επεισόδια ,
γ)αυξάνει την εντερική απορρόφηση του ασβεστίου και του μαγνησίου από τον οργανισμό
δ)μπορεί να μειώσει τη χοληστερόλη και τον κίνδυνο εμφάνισης δυσλιπιδαιμίων καθώς συμμετέχουν στον μεταβολισμό των λιπιδίων ε)αυξάνει τον όγκο των κοπράνων, βελτιώνει την κινητικότητα του εντέρου και μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για εμφάνιση κάποιων μορφών καρκίνου.
στ)είναι εξαιρετικός ενυδατικός παράγοντας και μαλακτικός για την επιδερμίδα και τα μαλλιά. Η ινουλίνη είναι ειδικότερα πολύτιμη στις φροντίδες μαλλιών ως conditionneur.
H ινουλίνη είναι ένας υδατάνθρακας που διασπάται σε φρουκτόζη. Η φρουκτόζη δεν χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του διαβήτη, θεωρείται όμως καλύτερη από την ζάχαρη για τους περισσότερους διαβητικούς, επειδή πρέπει να μετατραπεί σε γλυκόζη πριν απορροφηθεί από τα κύτταρα.
Στην Βάδη- Βυρτενβέργη στην Γερμανία, πάνω από 90% της ρίζας χρησιμοποιείται για την παραγωγή ποτού που ονομάζεται «Topinambur», «Τόπι» ή «Rössler», ενώ στην Ελλάδα περιέχεται σε εμπλουτισμένους χυμούς.
Συμβουλές για την αγορά και την αποθήκευση

Οι ρίζες (κόνδυλοι) από το κολοκάσι πρέπει να είναι απαλλαγμένες από κηλίδες, ρυτίδες, να μην είναι μαλακές ή ζαρωμένες και να μην έχουν βλάστηση. Πρέπει να βγαίνει η ρίζα από το έδαφος μόλις το φύλλωμα γίνει κίτρινο και τα λουλούδια μαραθούν.

Τρώγονται όπως όλα τα αμυλώδη λαχανικά.

Καλλιέργεια ρεβυθιών

Σκοπός καλλιέργειας


Τα ρεβίθια καλλιεργούνται αποκλειστικά για τα σπέρματα τους, που χρησιμοποιούνται για τροφή του ανθρώπου ξερά μαγειρεμένα και σπανιότερα χλωρά. Μεγάλη χρησιμοποίηση των ρεβιθιών γίνεται για τα στραγάλια, για νοθεία του καφέ και τέλος σε μικρή ποσότητα στην αρτοποιία για προετοιμασία της μαγιάς του εφτάζυμου ψωμιού.
Ποικιλίες ρεβιθιών
Οι αρχαίοι ξεχώριζαν, κατά το Θεόφραστο διάφορες ποικιλίες ρεβιθιών καθώς τούς κριούς, οροβιαίους, μέλανας, πυρούς και λευκούς. Σήμερα σχεδόν αποκλειστικώς καλλιεργούμε στην Ελλάδα τα άσπρα ρεβίθια με σπέρματα άσπρα κιτρινωπά και άσπρα άνθη.

Σε άλλες χώρες όμως καλλιεργούνται και άλλες ποικιλίες όπως:


1) τα κόκκινα με τριανταφυλλί, προς το κόκκινο άνθη και κόκκινα καστανά σπέρματα. Τα ρεβίθια αυτά είναι πιο πρώιμα
2) τα μαύρα με σκούρα κόκκινα άνθη και μαύρα σπέρματα.
3)Τέλος τα ρεβίθια του Μαρόκου, που ανήκουν στο ίδιο βοτανικό είδος με τα δικά μας, μόνο που είναι διπλάσια σχεδόν στο μέγεθος και πολύ οψιμότερα.

Κλίμα
Τα ρεβίθια είναι φυτά μάλλον των θερμών χωρών. Απαιτούν άθροισμα θερμοκρασίας μεγαλύτερων από των φασολιών για να αναπτυχθούν και να ωριμάσουν. Στα κρύα δεν αντέχουν, απ' εναντίας όμως αντέχουν πολύ στις πολλές ζέστες και στην ξηρασία. Απεναντίας οι περιφέρειες που έχουν ,υγρή ατμόσφαιρα (παραθαλάσσιες, παραλίμνιες κτλ.) είναι όλως διόλου ακατάλληλες για τα ρεβίθια.

Έδαφος
Τα στεγνά βαθειά αμμοχαλικώδη εδάφη είναι τα καταλληλότερα για τα ρεβίθια.. Τα πολύ αργιλώδη, σφιχτά εδάφη, τα τυρφώδη εδάφη, πού νεροκρατάνε είναι πολύ ακατάλληλα για τα ρεβίθια, Δίνουνε καρπό σκληρό και κακόβραστο. Προτιμάνε τις πλαγιές, που στραγγίζουν ευκολότερα, με πλούσια όμως και βαθιά εδάφη.

Θρεπτικά Συστατικά

Η χημική σύσταση των ρεβιθιών σε θρεπτικά στοιχεία είναι η ακόλουθη:
Άζωτο 35, 28 στα χίλια κάλιο 9,51 στα χίλια Φωσφορικό οξύ 9,5 στα χίλια ασβέστη 1,39 στα χίλια. Καθώς βλέπουμε τα ρεβίθια δεν είναι απαιτητικά σε θρεπτικά στοιχεία.
Μια πολύ καλή συγκομιδή ρεβίθια ενός στρέμματος δεν παίρνει από το έδαφος περισσότερο από 10,5 χιλ. άζωτο, 2,85 χιλ. κάλιο, 2,82 χιλ. φωσφορικό οξύ και 0,4 χιλ. ασβέστη.
Τα παραδέχονται πολλοί εξαντλητικά του εδάφους. Αυτό συμβαίνει γιατί χρειάζονται μεγάλα ποσά νερού και γιατί δεν αφομοιώνουν αρκετά ζωηρά το άζωτο της ατμόσφαιρας, όπως τ' άλλα όσπρια, κι' έτσι, απορροφούν από το έδαφος όλο το νιτροποιημένο άζωτο.
Τα ρεβίθια έχουν ανάγκην από αζωτούχα λιπάσματα, διαλυτά. Το οργανικό άζωτο δε φέρνει σπουδαία αποτελέσματα όπως το νιτρικό κυρίως. Τα ρεβίθια επίσης είναι πιο ευαίσθητα στα θειικά άλατα απ' όλα τ' άλλα όσπρια, γι' αυτό πρέπει να τ' αποφεύγουμε το θειικό Κάλι. Αν δεν έχουμε χλωριούχο προτιμότερο να μη βάζουμε 30 χιλιόγρ. νίτρο 15-0-0 αρκούν. Αν το έδαφος είναι πολύ φτωχό σε ποτάσα προσθέτουμε και 10 χιλιογρ. χλωριούχο κάλι ή 30-40 χιλιόγρ. του 4-12-3.



Καλλιέργεια ρεβιθιού


Το έδαφος προετοιμάζεται όπως για όλα τα ανοιξιάτικα όσπρια. Συνήθως σπέρνεται το Μάρτιο και μόνο όταν ένα μέρος έχει πολύ γλυκό χειμώνα μπορεί να σπαρθεί και το φθινόπωρο.
Σπέρνεται στα πεταχτά ή σε γραμμές με απόσταση 60-75 εκατοστών. 10 ως 12 οκ. σπόρος στο στρέμμα αρκεί.Κατά τα τέλη του Απρίλη και το Μάη σκαλίζουμε μία ή δύο φορές.

Συγκομιδή
Η συγκομιδή γίνεται μόλις πάρουνε τα σπέρματα το τελικό τους μέγεθος, όσον είναι πράσινα όμως ακόμα. Αν ξεραθούν στο χωράφι και τα χτυπήσει ο ήλιος γίνονται κακόβραστα.
Το μάζεμα γίνεται με ξερίζωμα των φυτών. Δένονται δεμάτια και μεταφέρονται να ξεραθούν στον ίσκιο. Άμα ξεραθούν κοπανίζονται.

Τα όσπρια-Ν.Η. Αναγνωστόπουλου/Παράρτημα «Γεωργικού δελτίου» Μαρτίου 1939


Πηγή: http://www.ftiaxno.gr

Στα Μετέωρα των πεζοπόρων

Γράφει η

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΑΛΑΒΑΝΟΥ

•  

Η Μονή Βαρλαάμ (κέντρο) είναι μία από τις έξι επισκέψιμες μονές των Μετεώρων. (Φωτογραφία: ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΣ)

Ανακαλύπτουμε το δεύτερο μεγαλύτερο μοναστηριακό σύμπλεγμα της Ελλάδας μέσα από περιπατητικές διαδρομές και άγνωστα μονοπάτια.
Η μοναχή στην είσοδο είναι ντυμένη από πάνω μέχρι κάτω στα μαύρα, μας ζητά όμως να ντυθούμε πολύχρωμα, υποδεικνύοντας το καλάθι στη γωνία με τις ανακατεμένες εμπριμέ φούστες. Για να προχωρήσουμε, πρέπει η καθεμιά μας να φορέσει μία.
Παρά τη σύντομη μουρμουριστή γκρίνια που ακούγεται από ορισμένες συνοδοιπόρους, βάζουμε τις μακριές φούστες –κόκκινες, μπλε, ακόμα και πουά– πάνω από τα παντελόνια και μπαίνουμε στη Μονή Ρουσάνου. Πρώην ανδρική και μετέπειτα γυναικεία, η τριώροφη Μονή Ρουσάνου (που πήρε τη μορφή που έχει σήμερα κατά τον 16ο αιώνα και φημίζεται για μια εντυπωσιακή παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας στον νάρθηκα) είναι ένα από τα ανοιχτά και επισκέψιμα μοναστήρια των Μετεώρων.
Με τους τεράστιους βράχους από ψαμμίτη και τις υπεραιωνόβιες μονές και σκήτες, τα Μετέωρα (που ανήκουν στη λίστα με τα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO) αποτελούν ένα από τα βασικότερα τουριστικά αξιοθέατα, όχι μόνο της Θεσσαλίας, αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας. Πλήθη τουριστών καταφθάνουν για να θαυμάσουν το πανέμορφο –και σίγουρα ιδιαίτερο– τοπίο. Αμέτρητα είναι τα ζευγάρια Ασιατών που τριγυρίζουν στις αυλές των μονών εντυπωσιασμένα, ίσως και ελαφρώς ζαλισμένα, από την ομορφιά του τοπίου, ή τα γκρουπ από τα Βαλκάνια με τις μεσήλικες Σλάβες με τα χρωματιστά μαντίλια στο κεφάλι, που έρχονται εδώ για θρησκευτικό τουρισμό.
Ιστορικά, οι πρώτοι μοναχοί θεωρείται ότι έκαναν την εμφάνισή τους στα Μετέωρα τον 11ο αιώνα, ενώ στην πορεία του χρόνου ο σποραδικός μοναχισμός αντικαταστάθηκε από τον οργανωμένο. Από τα 24 μοναστήρια που δημιουργήθηκαν, σήμερα τα περισσότερα είναι ερειπωμένα – επισκέψιμα είναι μόλις έξι, οι Μονές Ρουσάνου, Αγίου Στεφάνου, Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (Μεγάλο Μετέωρο), Αγίας Τριάδας, Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά και Βαρλαάμ.
Το επιβλητικότερο από όλα σε μέγεθος είναι το Μεγάλο Μετέωρο, στο δυτικό τμήμα των Μετεώρων, που ορθώνεται σε ύψος 613 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας. Ιδρυτής του ήταν ο Αθανάσιος ο Μετεωρίτης, ο οποίος θεμελίωσε τη μονή στα μέσα του 14ου αιώνα, ενώ δεύτερος κτήτορας θεωρείται ο μοναχός Ιωάσαφ. Πρόκειται για τον πρώην βασιλιά Ιωάννη Ούρεση Παλαιολόγο (απ’ την πλευρά της μητέρας του είχε συγγένεια με τη βυζαντινή αυτοκρατορική οικογένεια των Παλαιολόγων), που κατέφυγε στο Μεγάλο Μετέωρο σε ηλικία περίπου 22 ετών. Η κάρα του φυλάσσεται στη μονή.  
Είναι πράγματι εντυπωσιακό, αρκετά μαξιμαλιστικό από αρχιτεκτονικής άποψης και σίγουρα πολύ διαφορετικό από τη Μονή Ρουσάνου, που είναι πιο μικρή και μαζεμένη. Παρ’ όλα αυτά, το Μεγάλο Μετέωρο διαθέτει μερικούς πολύ ενδιαφέροντες εκθεσιακούς χώρους, όπως είναι το μουσείο χειρογράφων (όπου εκτίθενται από μεσαιωνικό τετραβάγγελο σε περγαμηνή μέχρι παλαίτυπο από τη Βασιλεία με τα Aπαντα του Πλάτωνα) ή μια έκθεση με διάφορα παράξενα κειμήλια, όπως είναι ένας δρακοσουγιάς και ένα μεδουλάρι, δηλαδή ένα εξάρτημα όπου έβαζαν μέσα μείγμα μυελού των οστών (!) και λίπος και το χρησιμοποιούσαν για να γυαλίζουν και να καθαρίζουν τα όπλα. Το ωραιότερο, πάντως, στο Μεγάλο Μετέωρο είναι ένα δωματιάκι με ένα μικρό άνοιγμα, από το οποίο, αν βάλεις το κεφάλι μέσα, διακρίνονται ράφια γεμάτα κρανία μοναχών. «Συμβολίζουν το πνεύμα των νεκρών καλόγερων», μας λέει ο οδηγός της εκδρομής μας και η εξήγησή του κάνει το θέαμα, εκτός από ανατριχιαστικό και καθηλωτικό, πιο κατανοητό.


Περίπατος με θέα


 
Για μένα αυτή ήταν η πρώτη επίσκεψη στα Μετέωρα, κάτι που σημαίνει ότι όλα ήταν καινούργια και ενδιαφέροντα. Το συγκεκριμένο ταξίδι, όμως, είχε ακόμη μία ιδιαιτερότητα, που το έκανε πιο ξεχωριστό: γνωρίσαμε –σε μεγάλο βαθμό– τα Μετέωρα πεζοπορώντας, προσεγγίσαμε δηλαδή αρκετές μονές μέσα από τα μονοπάτια.

Δύο πράγματα είναι καλό να έχει κανείς στο μυαλό του σχετικά με την πεζοπορία στα Μετέωρα, για να ξέρει τι δεν πρέπει να φοβάται και τι αξίζει να προσμένει. Το πρώτο είναι ότι υπάρχουν διαδρομές σύντομες, εύκολες, για τις οποίες το μόνο που χρειάζεται είναι να είναι κάποιος διατεθειμένος να περπατήσει. Το δεύτερο είναι ότι το να πεζοπορεί κανείς μέσα στο «πέτρινο δάσος», να ακροπατά σαν μυρμήγκι κάτω από τεράστιους βράχους, να έχει την ευκαιρία να παρατηρήσει από απόσταση (άρα να έχει πιο ολοκληρωμένη εικόνα) τις μονές και τις εγκαταλελειμμένες σκήτες είναι το λιγότερο «...υπερθέαμα», όπως εύστοχα παρατηρούν οι δύο συνοδοιπόροι που βαδίζουν μπροστά μου.
Φανταστική είναι η διαδρομή που ξεκινάει από το Καστράκι και καταλήγει στις Φυλακές Καλογέρων, γιατί πλην των άλλων είναι απολαυστικό να περπατάμε με τα ορειβατικά παπούτσια πάνω στα πεσμένα φύλλα, που σπάνε σαν τραγανά πατατάκια σε κάθε μας βήμα. Ομορφη είναι και η πεζοπορία που περνάει απέναντι από το μοναστηράκι του Αγίου Νικολάου Μπάντοβα ή Κοφινά, το οποίο –κατά πάσα πιθανότητα– χρονολογείται στα μέσα του 14ου αιώνα και βρίσκεται σε χαράδρα ανάμεσα στην Καλαμπάκα και το Καστράκι, σε υψόμετρο 370 μ. Βλέποντας τη Μονή του Μπάντοβα από μακριά, μου κάνει εντύπωση ότι είναι τόσο ενσωματωμένη στον βράχο, που περισσότερο μοιάζει με μπάλωμα παρά με κατασκευή. Κοιτώντας το μικρό κτίσμα, κομμένο και ραμμένο πάνω στην πέτρα, καταλαβαίνω ότι μία από τις ιδιαιτερότητες των Μετεώρων είναι ότι οι μονές και οι βράχοι δεν διαφοροποιούνται, είναι ένα αδιαίρετο σύνολο.  
Στη διαδρομή για τον Αγιο Νικόλαο Μπάντοβα περνάμε κάτω από τις αξιοπρόσεκτες, αν και παραδομένες στη φθορά του χρόνου, σκήτες του Αγίου Γρηγορίου, τις οποίες ούτε καν ο οδηγός μας δεν έχει δει από μέσα. «Ψάξτε τα sites των αναρριχητών να δείτε φωτογραφίες, αυτοί ξέρουν πώς είναι εκεί επάνω». Αναρριχητής ή σκληραγωγημένος ασκητής πρέπει να είσαι για να σκαρφαλώσεις σαν κατσίκι σε τόσο δυσπρόσιτα μέρη...

Μια μέρα στο μουσείο


Παλιότερα, ο παραδοσιακός τρόπος για να προσεγγίσει κανείς ένα μοναστήρι ήταν είτε με ανεμόσκαλα είτε με βριζόνι: ο μεταφερόμενος έμπαινε σε ένα δίχτυ (ή κλουβί), σαν ακροβάτης τσίρκου, και τον ανέβαζαν πάνω τραβώντας τον με το σχοινί.
Την εικόνα αποτύπωσε πριν από πολλά χρόνια σε ολιγόλεπτο βίντεο ένας ξένος περιηγητής, κινηματογραφώντας έναν άντρα που, αφού πρώτα χαιρέτισε χαρούμενος την κάμερα, άρχισε να ανεβαίνει, με το δίχτυ να παλαντζάρει δεξιά κι αριστερά σαν εκκρεμές... Το συγκεκριμένο φιλμάκι είναι ασπρόμαυρο και γυρίστηκε τη δεκαετία του 1920. Από τον 17ο αιώνα πλήθος ξένων περιηγητών, αρχαιολόγων και γεωλόγων συνέρρεαν στην περιοχή για να επισκεφτούν το δεύτερο σημαντικότερο, μετά το Αγιον Ορος, μοναστικό συγκρότημα του ελλαδικού χώρου, το οποίο χτίστηκε πάνω σε ένα εντυπωσιακό σύμπλεγμα από βράχους που σχηματίστηκε πριν από εκατομμύρια χρόνια. Το διεθνές ενδιαφέρον αντικατοπτρίζεται και σε δημοσιεύματα του ξένου Τύπου της εποχής, όπως το αγγλόφωνο περιοδικό Travel. Στο τεύχος Νοεμβρίου 1916, ανάμεσα σε μια πλούσια ταξιδιωτική θεματολογία («The Sights and Sounds of Bangkok», «Hawaii, a new Winter Resort»), έχει για εξώφυλλο τους επιβλητικούς βράχους των Μετεώρων, μπροστά από τους οποίους ανηφορίζουν στωικά δύο καβαλάρηδες πάνω στ’ άλογά τους.
Τόσο το βίντεο όσο και τα παλιά περιοδικά θα τα αναζητήσετε στο Μουσείο Ελληνικής Παιδείας, στην Καλαμπάκα. Το μουσείο, εκτός από εκθέματα σχετικά με τα Μετέωρα, διαθέτει και μια καλοστημένη συλλογή για την ελληνική εκπαίδευση, που περιλαμβάνει διάφορων ειδών σχολικά αντικείμενα, τίτλους σπουδών, πηλήκια, ποδιές, παιχνίδια, τους Μύθους του Αισώπου σε αυθεντικές εκδόσεις από το 1600 έως το 1850, αλλά και βιβλία από τα ελληνικά σχολεία που λειτουργούσαν εκτός ελλαδικού χώρου (σε Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Αλεξάνδρεια, Κύπρο, Αμερική και χώρες του πρώην σοσιαλιστικού μπλοκ).  
Το Μουσείο Ελληνικής Παιδείας είναι το ένα από τα δύο εξαιρετικά μουσεία που επισκεπτόμαστε στην Καλαμπάκα. Το άλλο είναι το (διπλής θεματολογίας) Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μουσείο Μανιταριών, που επίσης εκπλήσσει με την καλοστημένη έκθεση και τους σύγχρονους χώρους του. Ακόμα κι εμένα, που δεν με ενθουσιάζει η ιδέα των ταριχευμένων ζώων (παρότι δεν αποτελούν προϊόν κυνηγιού, όπως μας ενημερώνουν), με εντυπωσιάζει η Κιτρινοσουσουράδα, η λευκή Χιονογλαύκα με τα κίτρινα μάτια και ο Ασπροπάρης, που τρέφεται με νεκρά ζώα, χελώνες και σκουπίδια. Η έκθεση με τα μανιτάρια είναι πανέμορφη. Περιλαμβάνει μανιτάρια-γλυπτά, αντίγραφα των πραγματικών, όπως εδώδιμο Βωλίτη, τοξικό Καλοβωλίτη, Αμανίτη μυγοκτόνο και Φαλλό αναίσχυντο, ένα μανιτάρι σε σχήμα φαλλού, φαρμακευτικό και βρώσιμο.  
Λίγο πριν το τέλος του ταξιδιού, μαθαίνω ότι πολύ σύντομα θα ανοίξουν δύο ακόμα μουσεία στην περιοχή Καλαμπάκας-Καστρακίου, στους δύο οικισμούς δηλαδή που βρίσκονται κάτω από το «πέτρινο δάσος» των Μετεώρων. Το μουσείο στο Καστράκι θα είναι γεωλογικού ενδιαφέροντος και αυτό στην Καλαμπάκα θα απεικονίζει ψηφιακά τα Μετέωρα σαν μικρό πλανητάριο.
Παράλληλα, πρόσφατα το υπουργείο Εσωτερικών ενέκρινε το αίτημα αλλαγής της ονομασίας του δήμου από «Καλαμπάκας» σε «Μετεώρων». Ο λόγος της μετονομασίας ήταν η αναγνωρισιμότητα της μοναστηριακής πολιτείας στα πέρατα του κόσμου, η οποία εύλογα δημιουργεί προσδοκίες για μεγαλύτερη τουριστική προβολή της περιοχής. Κακά τα ψέματα όμως, έτσι εξαλείφεται και ένα γλωσσικό εμπόδιο (το «Μετέωρα» είναι πιο εύηχο και πιο εύκολο) για τους αμέτρητους Κινέζους, Κορεάτες, Ιάπωνες και γενικότερα για όλες τις φυλές της Γης που συρρέουν στα Μετέωρα για να αποτίσουν φόρο τιμής στη μεγαλειότητά τους.


Επτά πεζοπορικές διαδρομές για πρωτάρηδες



Η περιοχή των Μετεώρων προσφέρεται για περπάτημα. Ο ανιχνευτής μονοπατιών Κώστας Ζαρόκωστας μας προτείνει μια σειρά από βατές διαδρομές χαμηλής δυσκολίας, κατάλληλες για ανθρώπους που δεν έχουν ιδιαίτερη εμπειρία. Επειδή δεν είναι σηματοδοτημένες, πρέπει να έχετε μαζί σας χάρτη και GPS ή ακόμα καλύτερα να πάτε με οδηγό. Οσοι δεν είστε εξοικειωμένοι με την πεζοπορία σε κάποια σημεία θα κουραστείτε. Ομως αν είστε κατάλληλα εξοπλισμένοι (παπούτσια, μπατόν, άνετα ρούχα, νερό), δεν υπάρχει περίπτωση να μην αποζημιωθείτε από τον αναζωογονητικό περίπατο στο δάσος.

1. Χωριό Καστράκι–δεξιά ασφαλτόδρομος–300 μ. χωματόδρομος–Μονή Αγίου Νικολάου Μπάντοβα–Μονή Αγίου Αντωνίου–Σκήτες Αγίου Γρηγορίου– μονοπάτι 20 λεπτά–επάνω συνοικία Καστρακίου–διάσχιση του χωριού Καστράκι–Αγιος Γεώργιος Μαντηλάς–πάρκινγκ Αγίου Νικολάου Αναπαυσά.
Βαθμός δυσκολίας: Α (αρχάριοι). Διάρκεια: 1 ώρα και 10 λεπτά.
2. Κάτω πάρκινγκ Μονής Ρουσάνου–Μονή Ρουσάνου–επάνω πάρκινγκ Μονής Ρουσάνου–Ψαρόπετρα (σκαλιά, φαρδύ μονοπάτι, ασφαλτόδρομος).
Βαθμός δυσκολίας: Α. Διάρκεια: 30 λεπτά.
3. Πλατεία Καστρακίου–Φυλακές Μοναχών–Πάρκινγκ Μονής Αγίου Νικολάου Αναπαυσά.
Βαθμός δυσκολίας: Α-Β. Διάρκεια: 1 ώρα.
4. Πάρκινγκ Αγίου Νικολάου Αναπαυσά–Μονή Βαρλαάμ–Μεγάλο Μετέωρο (μονοπάτι σε δάσος).
Βαθμός δυσκολίας: Α. Διάρκεια: 45 λεπτά.
5. Μεγάλο Μετέωρο–Μονή Υπαπαντής–Μεγάλο Μετέωρο.
Βαθμός δυσκολίας: Α-Β. Διάρκεια: 1 ώρα και 10 λεπτά.
6. Διαδρομή: Αγία Τριάδα–Καλαμπάκα (λιθόστρωτο).
Βαθμός δυσκολίας: Α. Διάρκεια: Μία ώρα.
7. Διαδρομή: Καστράκι–Αδράχτι–Καστράκι (φαρδιά σκαλιά, μονοπάτι).
Βαθμός δυσκολίας: Α-Β. Διάρκεια: 1 ώρα και 10 λεπτά.

Μετάβαση


Η Αθήνα απέχει από την Καλαμπάκα 352 χλμ. Το ταξίδι με το αυτοκίνητο διαρκεί 5½ ώρες, ενώ το κόστος βενζίνης και διοδίων υπολογίζεται γύρω στα 60 ευρώ η απλή μετάβαση.
Διαμονή
•Dellas Boutique Hotel (Καστράκι, τηλ. 24320-78260, http://dellasboutiquehotel.com). Κατάλυμα πέντε αστέρων με διαφορετικούς τύπους δωματίων (δίκλινο, οικογενειακό κ.ά.) και προνομιακή θέα στα Μετέωρα. Διαθέτει, επίσης, κοινόχρηστο μπαρ με τζάκι. Είναι ανοιχτό την περίοδο των Χριστουγέννων, αλλά μετά κλείνει μέχρι τις αρχές της άνοιξης. Από 70 ευρώ το δίκλινο.
•Ξενοδοχείο Αμαλία (Καλαμπάκα, τηλ. 24320-72216, www.amaliahotelkalambaka.gr). Χτισμένο παραδοσιακά μέσα σε 50 στρέμματα καταπράσινων κήπων, διαθέτει πισίνα, συνεδριακό κέντρο, καφέ, piano bar. Δωμάτια δίκλινα, τρίκλινα και σουίτες. Από 80 ευρώ το δίκλινο.
•Hotel Famissi (Καλαμπάκα, τηλ. 24320-24117, www.famissihotel.com). Σε καλό και αρκετά κεντρικό σημείο της Καλαμπάκας, το τριών αστέρων Hotel Famissi έχει διάφορων ειδών δωμάτια με ωραία θέα στους μετεωρίτικους βράχους. Από 50 ευρώ το δίκλινο.
•Πύργος Αδράχτι (Καστράκι, τηλ. 24320-22275, www.hotel-adrachti.gr). Οικογενειακό ξενοδοχείο τριών αστέρων και δέκα δωματίων, με θέα στα Μετέωρα αλλά και σε δάσος με πεύκα, πλατάνια, καρυδιές και αμυγδαλιές. Ανοιχτό από Απρίλιο. Από 60 ευρώ το δίκλινο.

Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo: www.booking.com

Φαγητό – Γλυκό
Στις ταβέρνες και στα εστιατόρια της ευρύτερης περιοχής των Μετεώρων σερβίρονται πολλά κρεατικά, καλή φέτα, πίτες και ωραίο τσίπουρο σε ποτήρι (όχι σε καραφάκι). •Αρχονταρίκι (Καλαμπάκα, τηλ. 24320-22449). Στην κεντρική πλατεία της Καλαμπάκας. Καλά μαγειρευτά, γευστική φασολάδα και νόστιμο χοιρινό πρασοσέλινο.   •Πανελλήνιο (Καλαμπάκα, τηλ. 24320-24735). Περάστε αν σας αρέσει η κλασική ελληνική κουζίνα, η κρεατόσουπα, τα βραστά χόρτα, η ψητή φέτα, το μπριάμ και το αρνάκι στη γάστρα. •Ταβέρνα του Ζιώγα (Καστράκι, τηλ. 24320-22286). Σερβίρει, μεταξύ άλλων, μπιφτέκια, χοιρινές μπριζόλες, παϊδάκια, λουκάνικα, κοντοσούβλι. •Η Φωλιά του Αετού (Βλαχάβα, τηλ. 24320-77104). Αν βρεθείτε στη Βλαχάβα, στη «Φωλιά» θα γευτείτε καλομαγειρεμένο παραδοσιακό φαγητό, όπως μουσακά σε πήλινο με λιωμένο τυρί και μυρωδικά. •Ρόμπος (Καλαμπάκα, τηλ. 24320-22269). Ιστορικό ζαχαροπλαστείο με φημισμένα γλυκά και πολύ ωραίο πωλητήριο. Δοκιμάστε σαπουνέ χαλβά και πουτίγκα σπάτουλας.


Δραστηριότητες


Τα Μετέωρα είναι διάσημo αναρριχητικό πεδίο με επισκέπτες απ’ όλο τον κόσμο. Αν θέλετε να δοκιμάσετε τις δυνάμεις σας στο rock climbing (αλλά και σε άλλου τύπου φυσιολατρικές δραστηριότητες), επισκεφτείτε το www.visitmeteora.travel.
Μουσεία – Αξιοθέατα
Επισκεφτείτε το Μουσείο Ελληνικής Παιδείας (Χατζηπέτρου και Μ. Αλεξάνδρου, Καλαμπάκα, www.bookmuseum.gr) και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μουσείο Μανιταριών (Πίνδου 20, Καλαμπάκα, http://meteoramuseum.gr). Οι λάτρεις της Προϊστορίας θα βρουν ενδιαφέρον το Κέντρο Τεκμηρίωσης και Εκπαίδευσης του Σπηλαίου Θεόπετρας στον Ληθαίο ποταμό, 5,5 χλμ. έξω από την Καλαμπάκα, όπου εκτίθενται ευρήματα από τις ανασκαφικές έρευνες στο σπήλαιο (τηλ. 24320-72196, 24320-72135, www.theopetracave.gr), ενώ αν σας γοητεύει η τέχνη της αγιογραφίας, επισκεφτείτε τον ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου στην Καλαμπάκα. Μεγάλο μέρος των τοιχογραφιών χρονολογούνται τον 16ο αιώνα και φέρουν την υπογραφή του ιερέα Κυριαζή και του μοναχού Νεόφυτου, γιου του διάσημου Κρητικού ζωγράφου Θεοφάνη.

Πηγή: Καθημερινή/ Ταξίδια/ 7/12/2016

Στα Τρίκαλα στα δυο στενά

Γράφει η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΑΛΑΒΑΝΟΥ

• 7

Η κεντρική πεζογέφυρα του Ληθαίου φωτισμένη και στο βάθος το ιστορικό ξενοδοχείο «Πανελλήνιο», που στεγάζεται σε νεοκλασικό των αρχών του 20ού αιώνα. (Φωτογραφία: ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΟΥΡΗΣ)

ΕΤΙΚΕΤΕΣ:Τρίκαλα

Η γενέτειρα του Βασίλη Τσιτσάνη, η πόλη του Ληθαίου ποταμού, με τους ποδηλατόδρομους, το σπουδαίο ιστορικό παρελθόν και ένα ενδιαφέρον ψηφιακό παρόν, ενδείκνυται για μια αναζωογονητική ανοιξιάτικη εκδρομή.

«Κλιάφα». Παντού. Σε όποιο περίπτερο της πόλης κι αν πέσει το μάτι μου, το πλαϊνό μέρος των ψυγείων έχει αυτή την επωνυμία. Για κάποιον ανεξήγητο λόγο, δεν τυχαίνει ούτε μία φορά να παρατηρήσω κάποια άλλη φίρμα στα ψυγεία των περιπτέρων. «Κλιάφα», «Κλιάφα» και πάλι «Κλιάφα». Ωρες ώρες το μυαλό έχει λόγο που κολλάει σε κάτι, κι ας μην καταλαβαίνουμε αμέσως το γιατί. Η επιχείρηση «Κλιάφα» είναι... θεσμός στην πόλη των Τρικάλων, όπως εξηγεί πολύ παραστατικά η Μαρούλα, αφού πρώτα μου συστήνεται. «Εγώ είμαι νύφη Κλιάφα», το γένος Μάτη. «Παντρεύτηκα τον Κώστα, γιο του ιδρυτή της επιχείρησης, Θεόδωρου Κλιάφα».

Βλάχος, μέλος κτηνοτροφικής οικογένειας και απόφοιτος της Εμπορικής Σχολής Βόλου, ο Θεόδωρος αντιλήφθηκε την ανάγκη των τυροκόμων να ψύχουν τα τυριά τους και το 1926 ίδρυσε μια εταιρεία με ψυκτικούς θαλάμους που νοικιάζονταν σε τυροπαραγωγούς. Τότε η εταιρεία πουλούσε παγοκολόνες και παρασκεύαζε αναψυκτικά, δραστηριότητα που συνεχίζεται έως τις μέρες μας. Βυσσινάδες, γκαζόζες, πορτοκαλάδες, νέκταρ, τσάι παράγονται μέχρι σήμερα στο νέο εργοστάσιο, λίγο έξω από την πόλη.

Ο παλιός βιομηχανικός χώρος, στη συμβολή των οδών Ομήρου και Θεμιστοκλέους, όπου συναντιόμαστε με τη Μαρούλα, στεγάζει πλέον το Κέντρο Ιστορίας και Πολιτισμού Κλιάφα, δηλαδή ένα μουσείο με διάφορων ειδών εκθέματα, όπως είναι τα βιβλιάρια εργατών και το παλιό μηχανοστάσιο. Η πιο πρωτότυπη απ’ όλες τις αίθουσες, πάντως, είναι εκείνη με τα πώματα: «7up», «Dr Pepper», «Tiga Col», πλήθος από καπάκια κάθε ύφους, με ευδιάκριτες ονομασίες ή με κρυπτογραφημένα brand names (ένα μονόγραμμα, το σχέδιο από ένα ποτήρι κρασί) γεμίζουν τους τοίχους.

Η επίσκεψη στο παλιό παγοποιείο Κλιάφα, που είναι συνώνυμη με βουτιά στο παρελθόν, επιστρέφουμε στη σύγχρονη πραγματικότητα των Τρικάλων, η οποία ομολογουμένως είναι αρκετά διαφορετική. Αμέτρητες οι καφετέριες στον κεντρικότερο δρόμο της πόλης, την οδό Ασκληπιού (φέρει το όνομα του θεού της Ιατρικής, που καταγόταν από την αρχαία Τρίκκη, πάνω στην οποία είναι χτισμένη η σύγχρονη πόλη). Απειρα είναι και τα ποδήλατα που κυκλοφορούν στο κέντρο. Δεν νομίζω ότι έχω ξαναδεί πόλη με τόσα ποδήλατα, με αναβάτες κάθε ηλικίας, αγόρια, κορίτσια, παππούδες, νοικοκυρές με ψώνια στο καλάθι, καλοντυμένους, κακοντυμένους, με τακούνια ή με φόρμες.

Ποδηλατάδα στον «δρόμο με τις ομπρέλες», την κεντρική οδό Απόλλωνος. (Φωτογραφία: ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΟΥΡΗΣ)

Λόγω επίπεδου εδάφους, τα Τρίκαλα ήταν ανέκαθεν ποδηλατούπολη: πλέον διαθέτουν και ποδηλατόδρομους. Στα info points του δήμου μπορεί ο καθένας να παραλάβει δωρεάν (αφήνοντας μια ταυτότητα) ένα ποδήλατο για τρεις ώρες και να κάνει μια βόλτα.

Τα Τρίκαλα έχουν την τύχη να διατρέχονται από ποτάμια, που τους προσδίδουν πολλή ομορφιά. Η κυριότερη υδάτινη αρτηρία τους είναι ο Ληθαίος ποταμός (ο γιος της Λήθης, που, όταν τον διάβαιναν οι νεκροί, ξεχνούσαν τον Επάνω Κόσμο), ο οποίος περνάει από το κέντρο της πόλης χωρίζοντάς τη στα δύο.

Βόλτα με καγιάκ στα νερά του Ληθαίου. (Φωτογραφία: ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΟΥΡΗΣ)

Από τη μία μεριά βρίσκεται ο λόφος του Προφήτη Ηλία, το Κάστρο, τo Ρολόι, η χριστιανική συνοικία Βαρούσι με τα παραδοσιακά σπίτια με τα σαχνισιά, η πιάτσα των Μανάβικων με παραταγμένες τη μία μετά την άλλη τις ταβέρνες και η Κεντρική Πλατεία. Και από την άλλη μεριά είναι το Κουρσούμ Τζαμί του 16ου αιώνα (γνωστό και ως τέμενος του Οσμάν Σαχ, Οθωμανού διοικητή στο Σαντζάκι της Θεσσαλίας), οι παλιές φυλακές, το συγκρότημα του Μύλου Ματσόπουλου (βιομηχανικό μνημείο του 1884, εντός του οποίου κατασκευάστηκε το πρώτο μακαρονοποιείο της Ελλάδας και τα Χριστούγεννα μετατρέπεται στον διάσημο Μύλο των Ξωτικών) και βέβαια ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Τρικάλων (άνοιξε στα τέλη του 19ου αιώνα).

Κάνοντας μια βόλτα δίπλα στο κτίριο του σταθμού, βλέπουμε και ένα τμήμα παροπλισμένης αμαξοστοιχίας του τρένου που έκανε τη διαδρομή Παλαιοφάρσαλα-Καλαμπάκα και σήμερα στεγάζει τα γραφεία του Συλλόγου Φίλων Σιδηροδρόμων Τρικάλων. Ναι, μέσα στο τρενάκι έχουν τα γραφεία τους οι Τρικαλινοί φίλοι των σιδηροδρόμων – ξεκλειδώνουν μάλιστα το βαγόνι για χάρη μας και μας αφήνουν να μπούμε και να βιώσουμε την περίεργη αίσθηση που προκαλεί στον επιβάτη ένα σταθμευμένο στην πρασινάδα, ακίνητο τρένο, που δεν θα ξαναταξιδέψει ποτέ.

Βόλτες και Τσιτσάνης

Σημείο αναφοράς για κάθε ταξιδιώτη των Τρικάλων είναι τα Μανάβικα, «το όριο ανάμεσα στην αρχαία Τρίκκη και τη μεσαιωνική πόλη», μια γειτονιά που τον 19ο αιώνα αναπτύχθηκε ως εμπορική περιοχή, όπως μας λέει ο Θανάσης Μιχαλάκης, ιστορικός και εκπρόσωπος Τύπου του Δήμου Τρικκαίων. «Μανάβικα τα λέμε γιατί κυριαρχούσαν στους συγκεκριμένους δρόμους τα οπωροπωλεία», παρότι στη γειτονιά υπήρχαν διάφορων ειδών μαγαζιά.

Σταματάμε στην οδό Ερυθρού Σταυρού, μπροστά από μια ζωγραφιά που φιλοτεχνήθηκε στη Γαλλία κατά παραγγελία των Τρικαλινών και επικολλήθηκε στην πλαϊνή όψη ενός κτιρίου. Mοιάζει με κολάζ των Τρικάλων στο οποίο σμίγουν ετερόκλητα χαρακτηριστικά τους: ο πιτσιρίκος με τη φανέλα του ΑΟΤ, ο Τσιτσάνης, τα αρχοντικά, το σπίτι της αντιπαροχής με την τέντα, τα σαχνισιά του Βαρουσίου, οι μπουζουξήδες, το air condition στο μπαλκόνι. Είναι «κόλλημα» η τοιχογραφία... Ο δημιουργός της έχει καταφέρει να πακετάρει όλη τη σύγχρονη ιστορία της πόλης μέσα στα λίγα τετραγωνικά ενός τοίχου. 

Ο φίλαθλος του ΑΟΤ, ο Τσιτσάνης, τα παραδοσιακά σπίτια με τα σαχνισιά, το σπίτι της αντιπαροχής με την τέντα... Ολη η ιστορία των Τρικάλων στην τεράστια τοιχογραφία στα Μανάβικα.
(Φωτογραφία: ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΟΥΡΗΣ)

Μετά τα Μανάβικα, σειρά έχει το Κουρσούμ Τζαμί, δίπλα στο οποίο βρίσκεται ένα κτίσμα με μεγάλη και μάλλον λυπητερή ιστορία. Πρόκειται για τις παλιές φυλακές Τρικάλων, ενταγμένες στον αστικό ιστό, με τους κρατουμένους να ζουν κεκλεισμένων των θυρών και να οσμίζονται πώς κυλούσε η ζωή των Τρικαλινών που έκαναν την περατζάδα τους λίγα μέτρα μακριά τους. Το κτίριο σταμάτησε να στεγάζει τις φυλακές το 2006 και αποφασίστηκε να μετατραπεί σε Κέντρο Ερευνας - Μουσείο Τσιτσάνη, ενώ στη διάρκεια των εργασιών αναμόρφωσης αποκαλύφθηκε δίδυμο (για γυναίκες και άντρες) οθωμανικό λουτρό στο ισόγειο, που χρονολογείται στην εποχή του Οσμάν Σαχ (16ος αιώνας).

Οσο για το Κέντρο Ερευνας - Μουσείο Τσιτσάνη, άνοιξε τις πύλες του στις αρχές του 2017 με μια προσωρινή έκθεση, εν αναμονή της μόνιμης που θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, προσωπικά αντικείμενα του μεγάλου ρεμπέτη που γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Τρίκαλα. Στο μουσείο προβλέπεται επίσης να υπάρχουν αναφορές στο περιβάλλον της εποχής, «γιατί θέλουμε να πούμε στον κόσμο ότι αυτός ο άνθρωπος εμπνεύστηκε από ό,τι συνέβαινε γύρω του, δεν έγραψε αυτά που έγραψε τυχαία», όπως εξηγεί ο Στέλιος Καραγιώργος, υπεύθυνος του χώρου. Δίκιο έχει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα που επιβεβαιώνει ότι ο Τσιτσάνης αφουγκραζόταν τον περίγυρό του είναι το περίφημο τραγούδι με τον γνωστό στίχο «Στα Τρίκαλα στα δυο στενά, σκοτώσανε τον Σακαφλιά». Τα «δυο στενά» βρίσκονταν μέσα στο συγκρότημα της συγκεκριμένης φυλακής, ενώ η ιστορία λέει ότι πρόκειται για το φονικό κάποιου κρατουμένου ονόματι Σακαφλιά ή κάποιου φυλακισμένου με συμπεριφορά μάγκα που του είχαν κολλήσει το παρατσούκλι «Σακαφλιάς».   

Κάπως έτσι κυλάει το τριήμερο ταξίδι μας στα Τρίκαλα. Με πολύ Τσιτσάνη, πολλές βόλτες και πληροφορίες για μια σημαντική πόλη της Θεσσαλίας που λειτουργεί ως πόλος έλξης για όσους θέλουν να τη χρησιμοποιήσουν ως βάση για να γνωρίσουν προορισμούς όπως είναι τα Μετέωρα, η Λίμνη Πλαστήρα, η Ελάτη και το Περτούλι. Εκτός από την κομβική γεωγραφική θέση τους, τα Τρίκαλα επιχειρούν να ακολουθήσουν τον ρυθμό της εποχής ίσως περισσότερο από κάθε άλλη πόλη της ελληνικής επαρχίας.

Στους δημόσιους χώρους υπάρχει δωρεάν ίντερνετ (ώρες ώρες δεν ανταποκρίνεται, αλλά τελικά την κάνεις τη δουλειά σου), ενώ διάσημο είναι το Λεωφορείο Χωρίς Οδηγό, που λειτούργησε πιλοτικά από τον Αύγουστο του 2015 έως τον Φεβρουάριο του 2016 σε κανονικές συνθήκες κυκλοφορίας.

Αυτά για την ιστορία και την τεχνολογία. Προσωπικά, βέβαια, από τα Τρίκαλα θα θυμάμαι και κάποια άλλα πράγματα. Την κεντρική πεζογέφυρα που το απόγευμα φωτιζόταν με ένα απαλό μπλε φως. Το γλέντι που ξέσπασε, από το πουθενά, στη 1 μετά τα μεσάνυχτα στην «Κληματαριά» (ενδεικτικό του ότι η τρικαλινή νύχτα είναι απρόβλεπτη κι εκεί που νομίζεις ότι ο κόσμος πάει σπίτι του, η γιορτή αναζωπυρώνεται). Τον σκεϊτά που συναντήσαμε στη γέφυρα του Ασκληπιού να κάνει εξάσκηση στο πατίνι, δίνοντας με την παρουσία του φρεσκάδα στη βραδινή όψη της πόλης, μάλλον χωρίς καν να το καταλαβαίνει.

Πηγή: Καθημερινή, Ταξίδια 14/3/2017

Μετάβαση

Τα Τρίκαλα απέχουν από την Αθήνα 330 χλμ. Το ταξίδι με το αυτοκίνητο διαρκεί περίπου τέσσερις ώρες, με κόστος βενζίνης/διοδίων γύρω στα 45 ευρώ η απλή μετάβαση.

Διαμονή 

• Ananti City Resort (τηλ. 24310-63950, anantiresort.gr, από 130 ευρώ). Πεντάστερο κατάλυμα λίγο έξω από την πόλη των Τρικάλων, με θέα στον θεσσαλικό κάμπο.
• Gallery Art Hotel (τηλ. 24310-63990, www.galleryarthotel.gr, από 80 ευρώ). City boutique hotel με 25 δωμάτια, εστιατόριο και καφέ.
• Ξενοδοχείο Πανελλήνιο (τηλ. 24310-73545, www.hotelpanellinion.com, από 60 ευρώ). Ανακατασκευασμένο νεοκλασικό των αρχών του 20ού αιώνα, ενδείκνυται για τους λάτρεις της διακόσμησης με αντίκες.
• Ξενοδοχείο Παντελιδάκη (τηλ. 24310-27286, www.hotelpadelidaki.gr, από 60 ευρώ). Μεγάλο ξενοδοχείο με ευχάριστη ατμόσφαιρα, σε πολύ κεντρικό σημείο της πόλης.  

Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo: www.booking.com

Φαγητό 

• Ζύγι (τηλ. 24310-31300). Νοσταλγική αναβίωση παντοπωλείου της μεταπολεμικής Ελλάδας, που σερβίρει και μεζέ. Στο εσωτερικό θα βρείτε ποικιλία προϊόντων (ξινόχοντρο Κρήτης, πλιγούρι Τρικάλων, μέλι Ταϋγέτου κ.ά.), ενώ τα τραπεζάκια έξω είναι ιδανικά για τσιμπολόγημα κάτω από τον ήλιο.
• Λαδοφάναρο (τηλ. 24310-74610). Κλασικό μαγαζί στα Μανάβικα, σερβίρει λουκάνικο χωριάτικο, συκώτι μοσχαρίσιο, κότσι χοιρινό και σαγανάκι μετσοβόνε. Από οινοπνευματώδη η παράδοση επιβάλλει 50άρι τσίπουρο και αρετσίνωτο Καρδίτσας.
• Κατώγι (τηλ. 24310-20150). Γνωστή ταβέρνα των Μανάβικων, σερβίρει μπουρεκάκια, αρνίσια παϊδάκια, μανούρι, γαλοτύρι, σαλάτα μαρούλι-σύγλινο με λαδολέμονο.

Εκλεκτές γεύσεις στο Χάνι. (Φωτογραφία: ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΟΥΡΗΣ)

• Το Χάνι (τηλ. 24310-28502). Στο Χάνι δοκιμάσαμε πολύ καλό φαγητό, ντολμαδάκια αυγολέμονο, χορτοκεφτέδες με φέτα, πρασοτηγανιά χοιρινό, τρικαλινό λουκάνικο, μαύρο χοίρο με μανιτάρια, ριζότο ντομάτας και για το φινάλε μοσχαροκεφαλή.

Ρεμπέτικο γλέντι στην Κληματαριά. (Φωτογραφία: ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΟΥΡΗΣ)

• Κληματαριά (τηλ. 24311-01576). Μας το σύστησαν ως το «underground κουτούκι» των Τρικάλων. Αξίζει για τις αυτοσχέδιες ρεμπέτικες βραδιές, που ξεκινούν σε ανύποπτο χρόνο.
• Σε πολύ βολικό σημείο βρίσκεται το Σουβλακοπωλείο Σέσουλα (τηλ. 24310-71310), ενώ, αν περάσετε από τοΠέτρινο Γυράδικο (τηλ. 24310-75010), δοκιμάστε «τοστιά»: πίτα πάνω, πίτα κάτω και στη μέση γύρο.
• Σοφία... Φύλλων (τηλ. 24310-20377). Μεγάλη ποικιλία σε σφολιατοειδή και πίτες (χορτόπιτα, γαλατόπιτα, πατατοπιτάκια, ρυζοπιτάκια, κολοκυθοπιτάκια, μηλοπιτάκια, μπουγατσάκια κ.ά.).

Καφές - Ποτό- Γλυκό 

• Νάρκισσος (τηλ. 24310-78628). Ομορφο, παρεΐστικο καφέ με σιμιγδαλένιο χαλβά, τσίζκεϊκ και ραβανί.  
• Fortress (τηλ. 24317-77070). Ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα all-day μαγαζιά που σερβίρουν καφέ, σνακ και ποτά γιατί βρίσκεται σε μοναδικό σημείο της πόλης, στο Κάστρο των Τρικάλων.

 Χαλβάς τύπου Φαρσάλων στον Μπουλογιώργο. (Φωτογραφία: ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΟΥΡΗΣ)

• Μπουλογιώργος (τηλ. 24310-70112). Βιοτεχνία του 1976, παρασκευάζει, μεταξύ άλλων, μπακλαβά, σάμαλι, σαραγλί σοκολάτα και χαλβά τύπου Φαρσάλων.
• Ρετούς (τηλ. 24310-63888). «Ο φωτογράφος των Τρικάλων Α. Μάνθος έπαιρνε νύχτα τα στενά γυρνώντας σπίτι του», τραγουδάει ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου για τον θρυλικό Αθανάσιο Μάνθο, ο οποίος, μεταξύ άλλων, είχε φωτογραφίσει τον επικηρυγμένο ληστή Θωμά Γκαντάρα (1923). Το παλιό φωτογραφείο του Μάνθου εδώ και δύο χρόνια έχει μετατραπεί στο «Ρετούς», ένα από τα ωραιότερα μαγαζιά της πόλης για καφέ ή ποτό, η διακόσμηση του οποίου περιλαμβάνει αντικείμενα από τον αυθεντικό εξοπλισμό του Μάνθου.

Κρύπτη: για ποτό και καλή μουσική. (Φωτογραφία: ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΟΥΡΗΣ)

• Κρύπτη και Κρυπτάκι (τηλ. 6974-875987). Αδελφά μαγαζιά, το ένα δίπλα στο άλλο, αποτελούν κλασική επιλογή των Τρικαλινών που αγαπούν την καλή μουσική, τη ροκ και τα παρακλάδια της. Το Κρυπτάκι φημίζεται για τα κοκτέιλ του (όπως είναι το Blue Black με βότκα, blueberry, λάιμ, σιρόπι καραμέλας και χυμό από ακτινίδιο).

Ζέρμπερα

Gerbera jamesonii, της οικογένειας Compositae. Πολύ θεαματικό πολυετές φυτό , με άνθη σα μαργαρίτα σε ποικίλες αποχρώσεις. Είναι φυτό της Νότιας Αφρικής γι’ αυτό αγαπάει το ζεστό κλίμα. Μεγαλώνει και σε γλάστρα και φυτεμένη έξω σε μέρος που να δέχεται αρκετό απευθείας ήλιο και προστατευμένο από τους βοριάδες και τη παγωνιά.

Αν θέλετε να την φυτέψετε σε γλάστρα , βάλτε αρκετά χαλίκια στον πάτο για καλή αποστράγγιση, διαλέξτε χώμα αφράτο με πρόσμιξη τύρφης κι περλίτη για τον ίδιο λόγο. Τους καλοκαιρινούς μήνες το φυτό έχει ανάγκη από άφθονο και συχνό πότισμα και όπως πάντα να μην αφήνετε νερό στο πιατάκι για να προφυλάξετε το ριζικό σύστημα από το σάπισμα. Τοποθετήστε το φυτό σε ηλιόλουστο μέρος, να δέχεται άφθονο φως κατά προτίμηση το πρωινό ήλιο για να μην καίγονται τα φύλλα της.

Λιπαίνετε το φυτό κάθε 15-20 μέρες με υδατοδιαλυτό λίπασμα, στη συνιστώμενη δοσολογία από την άνοιξη έως αργά το φθινόπωρο. Για να έχετε άφθονη ανθοφορία προτιμήστε λιπάσματα με μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε φώσφορο. Αλλά για να μην παιδεύεστε, αρκεί ένα ισορροπημένο υδατοδιαλυτό 20-20-20.

Όταν το φυτό δεν δέχεται αρκετό ήλιο και έχει πολλή υγρασία γίνεται επιρρεπής σε διάφορες ασθένειες κυρίως από παράσιτα. Συμβουλευτείτε τον γεωπόνο σας για το κατάλληλο φυτοφάρμακο, από προσωπική εμπειρία θα συνιστούσα να μην χρησιμοποιήσετε βασιλικό πολτό, θα αποχαιρετίσετε το φυτό σας πιο γρήγορα.

Πολλαπλασιασμός γίνεται με διαίρεση, δηλαδή με τον αποχωρισμό των παραφυάδων από το μητρικό φυτό. Ή με σπόρους, τους οποίους φυτεύετε σε ανάλαφρο χώμα, θα πρέπει να βρίσκονται σε ζεστό περιβάλλον για να βγουν σε 15-25 μέρες. Όταν μεγαλώσουν τα σποροφυτά σας τα μεταφυτεύετε σε μεγαλύτερη γλάστρα, η ανάπτυξη της ζέρμπερας είναι γρήγορη οπότε πολύ πιθανών να έχετε ανθοφορίες από τον πρώτο χρόνο. Μόλις το φυτάκι σας φτάσει γύρω στα 15-20 εκατοστά μπορείτε να προσθέτετε λίπασμα κανονικά.