Η χημικός με το βιοδυναμικό αγρόκτημα δείχνει τον δρόμο

Συντάκτης: 

Βάση Παναγοπούλου

Καταλαβαίνει κανείς ότι έφτασε στο βιοδυναμικό αγρόκτημα της Αλεξάνδρας Τσιαντή από την ξύλινη ταμπέλα όπου είναι σκαλισμένο το όνομά του: The Trinity Farm. Ονομα που του δόθηκε από το χωριό Αγία Τριάδα Φαρσάλων όπου βρίσκεται.
Για να φτάσει κάποιος εδώ, κάνει ένα ταξίδι ανάμεσα σε λόφους και βουνά όπου η ανθρώπινη απουσία είναι έντονη. Μόνο σπαρμένη ή οργωμένη γη βλέπει, ανάλογα με την εποχή, κι έναν απέραντο γαλανό ορίζοντα.
Γιατί όμως να θελήσει κάποιος να έρθει εδώ; «Είναι ωραίο μα και σημαντικό να γνωρίζει κανείς τον τόπο και τους ανθρώπους που του προσφέρουν τροφή. Αυτή άλλωστε είναι και η κεντρική ιδέα της βιοδυναμικής γεωργίας», μας εξηγεί η Αλεξάνδρα Τσιαντή.

Η Αλεξάνδρα Τσιαντή στο μαντρί του κτήματος |

«Ενθαρρύνεται έτσι η άμεση επαφή του καταναλωτή με το αγρόκτημα και με τον αγρότη που παράγει το φαγητό που βάζει στο τραπέζι του. Ολο και περισσότερα αγροκτήματα -κυρίως στο εξωτερικό- γίνονται επισκέψιμα.
»Είτε για μια απλή περιήγηση είτε για παρακολούθηση ημερίδων και σεμιναρίων που μπορεί να διοργανώνονται εκεί είτε ακόμη συμμετέχοντας στις αγροτικές εργασίες. Αν θελήσουν, οι επισκέπτες μπορούν ακόμη και να διανυκτερεύσουν.
»Ετσι κι εμείς, αρχίσαμε να ανοίγουμε δειλά δειλά τις πόρτες του αγροκτήματός μας στον κόσμο, τον τελευταίο χρόνο. Ηταν προσωπική μου φιλοδοξία και στόχος να λειτουργήσουμε σαν βάση για τη διάδοση της βιοδυναμικής γεωργίας στην Ελλάδα.
»Το Trinity Farm είναι το πρώτο -και μοναδικό μέχρι σήμερα- ελληνικό βιοδυναμικό αγρόκτημα με ετήσιες καλλιέργειες, που έχει πιστοποιηθεί από την Demeter International, τον διεθνή φορέα πιστοποίησης για τις μονάδες που εναρμονίζονται με τις βιοδυναμικές αρχές», καταθέτει και συνεχίζει να μας εξιστορεί:
«Αποτελώντας, λοιπόν, έναν από τους λιγοστούς πυρήνες στην Ελλάδα, εκπροσωπούμε μια ολοκληρωμένη φιλοσοφία για τη γεωργία. Εχοντας πίσω μας μάλιστα μια οικογενειακή αγροτοκτηνοτροφική παράδοση, που ξεκινά από το 1921. Παράγουμε ποιοτικά προϊόντα, σε εναρμόνιση με το περιβάλλον και τους ρυθμούς της φύσης, που διατίθενται στην αγορά μέσα από τη λογική του δίκαιου εμπορίου (fair trade).
»Επιθυμώντας να μοιραστούμε με το κοινό που γεύεται τα προϊόντα μας αυτήν την προσέγγιση της γης και ταυτόχρονα να ολοκληρώσουμε τον βιοδυναμικό μας χαρακτήρα, περάσαμε ήδη στη φιλοξενία κάποιων ομάδων, όπως π.χ. της Greenpeace, που ξεκίνησε από το κτήμα μας τις δράσεις που διοργάνωσε για την Εβδομάδα Αφιερωμένη στο Περιβάλλον.
»Η ημέρα ξεκίνησε με τη γνωριμία μας με τους επισκέπτες, περιηγηθήκαμε κατόπιν στα περισσότερα κομμάτια του κτήματος. Παρακολουθήσαμε την κουρά των προβάτων, κατασκευάσαμε ένα “ξενοδοχείο” για τις μέλισσες και τοποθετήσαμε ειδικό ύφασμα στους διαδρόμους ανάμεσα στα παρτέρια με τις καλλιέργειες κηπευτικών, για να μειώσουμε τον πληθυσμό των ζιζανίων.
»Η επίσκεψη ολοκληρώθηκε με ένα πλούσιο γεύμα από βιοδυναμικά προϊόντα μας, συζητώντας και ανταλλάσσοντας απόψεις. Ηταν μια υπέροχη εμπειρία για όλους μας», καταλήγει χαμογελώντας ικανοποιημένη.
«Καθώς ο κύριος προσανατολισμός του αγροκτήματος είναι η αγροτική παραγωγή, είναι φυσικό, κάθε παράλληλη δραστηριότητα να εντάσσεται στους ρυθμούς λειτουργίας του. Αυτό σημαίνει ότι το αγρόκτημα σήμερα είναι έτοιμο να υποδεχθεί ομάδες και όχι μεμονωμένους επισκέπτες - και πάντα κατόπιν προγραμματισμού.
»Πέρυσι φιλοξενήσαμε στο πλαίσιο συνεργασίας μας με τον γαλλικό φιλανθρωπικό οργανισμό Prosuma (αγόρασαν προϊόντα μας, τα οποία διατέθηκαν στο κοινωνικό παντοπωλείο της Λάρισας, συμμετέχοντας έτσι στη βοήθεια στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κρίσης) οκτώ εθελόντριες Γαλλίδες προσκοπίνες, με τη βοήθεια των οποίων εγκαταστήσαμε έναν κήπο με κηπευτικά.
»Τον ονομάσαμε “γαλλικό κήπο” προς τιμήν τους και τον χρησιμοποιούμε για εκπαιδευτικές ξεναγήσεις σχολείων ή άλλων ομάδων που μας επισκέπτονται, ώστε να μαθαίνουν και να βλέπουν τον οικολογικό τρόπο καλλιέργειας και προσέγγισης της γης.
»Προς το παρόν, οι επισκέψεις που δεχόμαστε είναι ημερήσιες. Αν θέλει κάποιος να διανυκτερεύσει εδώ, θα πρέπει να το γνωρίζουμε από πριν. Μη φανταστείτε ότι προσφέρουμε κάτι φανταχτερό. Μοιραζόμαστε τις εμπειρίες και το φαγητό μας και καταθέτουμε την ψυχή μας. Και για να είμαι ειλικρινής ο ενθουσιασμός γι' αυτήν την εμπειρία όσων μέχρι στιγμής μάς έχουν γνωρίσει από κοντά μάς δίνει δύναμη και επιβραβεύει την ορθότητα της απόφασης και του προσανατολισμού μας», εξομολογείται.

Τι βλέπει όμως φτάνοντας κανείς στο αγρόκτημα Trinity Farm; Μια έκταση 400 στρεμμάτων που εκτείνονται αντικριστά, σε δύο πλαγιές, που περιτριγυρίζεται από περίπου 2.500 δέντρα. Τα έχει φυτέψει σχεδόν όλα μόνη της. Αμυγδαλιές, καρυδιές, λεύκες, τούγιες, πλατάνια, ακακίες, πασχαλιές, βελανιδιές, δάφνες, κυπαρίσσια Αριζόνας, πικροδάφνες.
«Δημιουργώντας μια φυτική περίφραξη, φέρνεις ισορροπία στο οικοσύστημα», εξηγεί. Στο αγρόκτημα φύονται ακόμη λίγα ελαιόδεντρα και αρκετά καρποφόρα δέντρα. Μηλιές, κυδωνιές, κορομηλιές, βερικοκιές, ροδακινιές και κάποιες αγριοαχλαδιές που τις εμβολίασε προκειμένου να παράγουν αχλάδια ποικιλίας κρυστάλλια.
»Είναι μόλις ένας χρόνος που, από τους καρπούς τους, προστέθηκαν στα προϊόντα του αγροκτήματος οι μαρμελάδες και δύο ειδών σάλτσες (τσάτνεϊς), όλες με βάση το καρότο. «Παρακολουθώ τα δέντρα, να δω ποια θα μπορέσουν να ευδοκιμήσουν για να αποφασίσω σε τι καινούργιες φυτεύσεις θα καταλήξω», λέει.
Τι άλλο παράγεται στο κτήμα; Εκτός από το καρότο, σκόρδα, πατάτες, κρεμμύδια όσον αφορά τα κηπευτικά, ρεβίθια, φασόλια και φακή από όσπρια, ενώ από τα δημητριακά της, παράγει αλεύρια.
Ολα ολικής άλεσης (δίκοκκο σιτάρι, σκληρό σιτάρι και κριθάρι) που αλέθονται στον οικιακό ξύλινο πετρόμυλο, φτιαγμένο με πέτρες Νάξου. Κάποιες ποσότητες διακινούνται ως άλευρα και κάποιες μεταποιούνται σε πλιγούρι, τραχανά και χυλοπίτες.
Το όνειρό της, όμως, να δημιουργήσει ένα αύταρκες αγρόκτημα πάντα σε εναρμόνιση με τις απαιτήσεις της βιοδυναμικής γεωργίας την οδήγησε και στην εκτροφή πενήντα δικών της προβάτων, καραγκούνικης φυλής.
Από το γάλα τους έμαθε να φτιάχνει το δικό της τυρί. Λίγο μετά προστέθηκαν μερικές κότες. Ορίστε και τα αβγά. Κατόπιν ήρθε η ώρα να μπουν και μελίσσια.
Τα ζώα ταΐζονται με τροφές αποκλειστικά από τις δικές της καλλιέργειες που μπαίνουν όχι μόνο για την παραγωγή ζωοτροφών αλλά και στα πλαίσια αμειψισπορών*. Κατάφυτα τα χωράφια της και από αυτοφυή φυτά την άνοιξη, τόσο που θέλει να φέρει κάποιον ειδικό για την καταγραφή τους.

Δεν είναι λίγα τα δημιουργήματα και οι ασχολίες μιας γυναίκας που έχει τη βοήθεια μόνον ενός ανθρώπου στην καλλιέργεια 400 στρεμμάτων και την παραγωγή. Και δεν ήταν μαθημένη αγρότισσα, αλλά χημικός μηχανικός με σπουδές στην Αγγλία. «Οι περισσότεροι άνθρωποι που μαθαίνουν για εμάς δεν μπορούν καταλάβουν ότι αυτή η αλλαγή ζωής ήταν συνειδητή επιλογή».
Η αγάπη της για την πατρική γη, που παλαιότερα αριθμούσε 3.500 στρέμματα -κυρίως βοσκοτόπια-, και την οικογένειά της ήταν που την έκανε να επιστρέψει στα πατρικά κτήματα και να γίνει η τρίτη γενιά που θα ασχολούνταν με την καλλιέργεια.
«Δεν μπορούσαμε να εγκαταλείψουμε τα κτήματά μας. Τυχαία γεγονότα με ώθησαν σ' αυτή την απόφαση, με κορυφαία, ένα ντοκιμαντέρ που αφορούσε αγροκτήματα του εξωτερικού και το βιβλίο “Βιοδυναμικές καλλιέργειες” του Γαβριήλ Πανάγου. Τότε αισθάνθηκα ότι βρήκα τον προορισμό μου.
Ετσι, το 2005, με την αδερφή μου Λίνα, που είναι βιολόγος, ενταχθήκαμε σε ένα επιδοτούμενο πρόγραμμα βιολογικής γεωργίας. Η συνάντησή μου έναν χρόνο αργότερα με τον σύμβουλο της Demeter, Τζούλιους Ομπερμάιερ, έδρασε σαν καταλύτης στις αναζητήσεις μου.
»Το 2006, ενέταξα τα δικά μου στρέμματα στον βιοδυναμικό τρόπο γεωργίας. Ξεκίνησα με καρότο, κρεμμύδι, σκόρδο και πατάτα, χωρίς καν τα κατάλληλα μηχανήματα. Είχα αποτυχία σε δύο σπορές, αλλά δεν πτοήθηκα. Μετακίνησα τις καλλιέργειες, και στην τρίτη σπορά, η γη μάς έδωσε εξαιρετικά προϊόντα που βραβεύτηκαν με βραβείο gourmet».

Τι άλλο έχει στο μυαλό της; «Δεν έχω ολοκληρώσει τις καλλιέργειές μου. Στόχος μου είναι να καλλιεργήσω και παραδοσιακές ποικιλίες, κάτι που μέχρι στιγμής ήταν αδύνατον να γίνει εξαιτίας διάφορων παραμέτρων που έπρεπε να επιλυθούν. Εχω όμως αρχίσει να κρατώ σπόρους. Ξέρεις», μου λέει εμπιστευτικά, «έχω ένα ιδίωμα. Ανοίγομαι ταυτοχρόνως σε πολλά πράγματα γιατί έχω ιδέες που θέλω να πραγματοποιήσω, έχοντας πάντα στο μυαλό μου τον όλο σχεδιασμό τού τι θέλω να κάνω. Τα αναπτύσσω όλα, λίγο λίγο, σταδιακά.
»Δεν είναι πολύς καιρός που, προκειμένου να εξυπηρετήσουμε τους ανθρώπους που βρίσκονται σε περιοχές όπου δεν έχουμε παρουσία σε κάποιο κατάστημα, δημιουργήσαμε το δικό μας ηλεκτρονικό κατάστημα (e-shop).
»Με αυτόν τον τρόπο καθένας μπορεί να δει στην ιστοσελίδα μας τα διαθέσιμα προϊόντα, τις συσκευασίες και να παραγγείλει αυτά που τον ενδιαφέρουν. Και με το καλό, ο στόχος για το μέλλον είναι να μπορέσω να περάσω στη μεταποίηση των πρώτων μας υλών στον χώρο μας».
Σκεφτόμουν, καθώς μιλούσαμε για το τι έργο παράγει συνολικά, το συνεχές ψυχανέμισμά της για το επόμενο βήμα, τον κόπο που καταβάλλει, ακόμη και για την αισθητική και την ποιότητα στις συσκευασίες των προϊόντων της.
Τα όσπρια και τα αλεύρια -ανάλογα με το βάρος τους- μπαίνουν σε βαμβακερά ή χάρτινα σακουλάκια ή σε τσουβάλια λινάτσας, με το εμπορικό της σήμα τυπωμένο με φυσική βαφή. Μόνο τα σκόρδα και τα καρότα, για τα οποία δεν έχει βρει ακόμη άλλη λύση συσκευασίας, όπως εξηγεί, μπαίνουν σε πλαστικό, εγκεκριμένο για τρόφιμα.
Κάθε κίνησή της είναι ολοκληρωμένη και από πίσω της κρύβει κόπο και σκέψη, αγάπη και πίστη γι’ αυτό που κάνει. Συνειδητοποίησα ότι ουσιαστικά παράγει τέχνη. Ψάχνει την τέχνη της καλλιέργειας και βήμα το βήμα μπαίνει πιο βαθιά, εξελίσσεται.
Επιβεβαιώνει τις σκέψεις μου, καθώς ξεκινά να αφηγείται την εισαγωγή από το πρότυπο της βιοδυναμικής καλλιέργειας για τον πρωτογενή τομέα (production standard): «Αν είσαι άνθρωπος που ο τρόπος που ζεις είναι πάντα να ψάχνεις να βρίσκεις παράθυρο στον νόμο, αυτή η μέθοδος δεν είναι για σένα».

Τα προϊόντα του Trinity Farm

Το ψωμί της Μαρίας, η τραχανόσουπα και το τζατζίκι της Δανάης, η χορτόσουπα της Φώφης, το ψωμί του Βασίλη, τα ρεβίθια της Ζωής, οι φακές-σαλάτα της Λίνας. Ολες οι συνταγές που συντροφεύουν τα προϊόντα είναι συγγενών και φίλων της, γι’ αυτό κι οι χάρτινες ετικέτες που δένονται στις συσκευασίες με σπάγκο, μία μία, χειρωνακτικά, φέρουν τα ονόματά τους. Ολα τα προϊόντα είναι πιστοποιημένα βιολογικά, από τον πιστοποιητικό οργανισμό ΔΗΩ, και με βιοδυναμική πιστοποίηση Demeter, όσα δεν μεταποιούνται. Κι αυτό γιατί ακόμη στην Ελλάδα δεν υπάρχει βιοδυναμικό εργαστήριο μεταποίησης.

Τι είναι η βιοδυναμική γεωργία;

Ο εμπνευστής της, δρ Ρούντολφ Στάινερ, είχε στόχο την αύξηση της γονιμότητας των εδαφών με φυσικό τρόπο, την ευρωστία και ανθεκτικότητα των φυτών, την οικολογική ισορροπία.
Ολες οι εργασίες (σπορά, φύτευση, κλάδεμα, συγκομιδή) γίνονται εναρμονιζόμενες με τους κοσμικούς ρυθμούς (φάσεις Σελήνης), γίνονται, δηλαδή, τις ευνοϊκές ώρες και ημέρες, που είναι καταγεγραμμένες στο βιοδυναμικό ημερολόγιο.
Στον οικολογικό αυτό τρόπο καλλιέργειας, η αντιμετώπιση των ασθενειών γίνεται με ομοιοπαθητικά σκευάσματα, φυτικά εκχυλίσματα, κονιορτοποιημένα πετρώματα κ.ά. Τα βιοδυναμικά παρασκευάσματα διατηρούνται μέσα σε πήλινα δοχεία, που βυθίζονται σε στρώμα τύρφης προκειμένου να προστατευθούν από την ακτινοβολία.

Κέρατα αγελάδας, σαν αυτά στη φωτογραφία, αποτελούν μέρος μιας διαδικασίας έτσι ώστε να προκύψει το σκεύασμα που λέγεται Ηorn manure. Ο καλλιεργητής, αφού τα γεμίσει με φρέσκια κοπριά αγελάδας, τα θάβει στα χωράφια όπου και παραμένουν μέχρι την άνοιξη. Το σκεύασμα που προκύπτει από τη ζύμωση και την απορρόφηση κοσμικής ενέργειας διαλύεται/«δυναμοποιείται» σε νερό και κατόπιν με αυτό ραντίζονται τα εδάφη.

INFO Τhe Trinity Farm: http://www.thetrinityfarm.gr/
Ελληνικός σύλλογος βιοδυναμικής γεωργίας: www.demeter-hellas.gr

•Αμειψισπορά είναι η εναλλαγή διαφορετικών σε απαιτήσεις καλλιεργειών στο κάθε κομμάτι γης, έτσι ώστε να μην εξαντλείται το έδαφος αλλά αντίθετα να εμπλουτίζεται, π.χ., με καλλιέργειες ψυχανθών. Είναι ολόκληρη επιστήμη που απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό και γνώση της καλής συμβίωσης/χημείας των φυτών. Με τον τρόπο αυτό, βελτιώνεται η γονιμότητα του εδάφους, άρα και μακροπρόθεσμα οι αποδόσεις των καλλιεργειών.


Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών